ගැබිනි සමයේ එකොලොස්වන සතිය

චූටියා ගැන හිතලා අම්මා බෝවෙන ලෙඩ රෝග වලිනුත් පරිස්සම් වෙන්නම ඕනේ……

අම්මා දැන් බොහොම පරිස්සමෙන් ජීවත් වෙනවා. ඒ චූටියට තියෙන ආදරේ නිසාමයි. හැකි තරම් රෝගී පුද්ගලයන්ගෙන් ඈත් වෙලා ඉන්න උත්සාහ කරන්න. දරුවෙක් ලැබෙන්න ඉන්නවා කියලා ලෙඩක් හැදුණු කෙනෙක් බලන්න යන්නවත් මට බැරිද කියලා නේද අම්මා හිතුවේ. ඔව්… අම්මා ඒ ගැන හිතන්න ඕනේ. මොකද අම්මා ලෙඩ වුණොත් අම්මට විතරක් නෙවෙයි කුස ඇතුළේ හුරතලේට ඇති දැඩි වෙන චූටියාටත් කරදරයි. චූටියට කරදර වෙනවට අම්මා කොහොමත්ම කැමති නෑ නේද?

ගැබිනි සමයේ එකොලොස්වන සතිය

අඟල් එකහමාරට වඩා දිගින් වැඩි ඔබේ දරු පැටියා මේ වන විට බොහෝ දුරට ක්‍රියාශීලීයි. අස්ථි සවිමත් වීම මේ වන විට ඇරඹිලා. මුහුණේ හැඩරුව දැන් දැන් හොඳින් ඉස්මතු වෙලා පෙනෙන්න පටන් අරගෙන. සති එකොළහක් වයසැති ඔබේ දරුවාගේ කන් පෙතිවලට නියමාකර හැඩය මේ සතිය වන විට ලැබිලා. ඒ වගේම හිසේ සිට පාදාන්තය දක්වාම රෝම කූප වර්ධනය වීමත් ඇරඹිලා. දිවෙහි රස නහර මෙන්ම ගඳ සුවඳ දැනෙන සංවේදන හැකියාවත් මේ වන විට යම්තාක් දුරකට දියුණු තත්ත්වයේ පවතිනවා. කුඩා විදුරු මස් ඇතුළතින් දන්ත මූලයන් හටගන්නා අතරම තනපුඩු ද දිනෙන් දින වැඩෙන්නට පටන් අරගෙන. දරුපැටියාගේ සම ටිකෙන් ටික ඝනකම් වෙනවා. හදවතේ ගැස්ම විනාඩියට 120 සිට 160 දක්වා වාර ගණනක්. අත්පා සොලවමින් ඔබේ දරුවා කුස තුළ කරන දඟකම් අම්මාට දැනෙන්න තවත් ටික කාලයක් ගතවෙනවා. මේ කාලය තුළ කළලයේ මහා ප්‍රාචීර පේශිය සැකසෙමින් පවතින නිසා ඉක්කා වැටීම වරන් වර සිදු විය හැකියි. අක්මාව මගින් රතුරුධිරානු නිපදවීම ක්‍රියාත්මක වන අතරම පෙකෙණි වැල මගින් ඉටුවන්නේද සුවිශේෂී කාර්යයභාරයකි. එනම් පෙකෙනි වැලේ එක් ශිරාවකින් දරුවාට අවශ්‍ය පෝෂණය හා ඔක්සිජන් රැගෙන එන අතරම ධමනි දෙකක් මගින් රුධිරය ආපසු ගෙනයෑම සිදුකරනවා.

ඔන්න ඉතිං, අම්මාගේ ජීවිතය තවත් ටික ටික් වෙනස් වෙනවා

දැන් නම් අම්මට බොහෝදුරට සුවයක් දැනෙනවා ඇති. ඒත් යම් යම් අපහසුතා තියෙන අම්මලත් ඇති. දවසින් දවස ප‍්‍රසාරණය වන ගර්භාෂය නිසා ඔන්න දැන්නම් අම්මාගේ උදරය යාන්තමට වගේ ඉදිරියට නෙරා ඇවිත්. ඔබට ලැබෙන්න ඉන්නේ නිවුන් දරුවන් හෝ ඊට වැඩි සංඛ්‍යාවක් නම් මේ වන විට ඔබ ගැබිනියක් බව පැහැදිලිව පිටතට පෙන්වනවා. ඒත් උසින් වැඩි කාන්තාවන්ගේ ගර්භණී බව පිටතට පේන්න ටික කලක් ගත වෙනවා. ඇතැම් වැඩිහිටියන් හිතන්නේ ඒක වාසනාවක් විදියට. මොකද ඇතැම් පිරිසි පළමු තුන් මස අවසන් වන තුරු තමාගේ ගැබිනි බව සගවා ගෙන සිටීමට උත්සාහ කරන නිසා.

මේ කාලය තුළ මවගේ හිසකෙස් සහ නියපොතු වේගයෙන් වැඞීම බොහොම සාමාන්‍ය තත්ත්වයක්. ඇතැම් මව්වරුන් මේ තත්ත්වය නිරීක්‍ෂණය කරන්නෙත් නැති තරම්. මේ කාලය තුළ ඇතැම් මව්වරුන්ගේ හිසකෙස්වල දිලිසෙන ගතියක් දැකගත හැකි වුවත් ඇතැමුන්ගේ හිසකෙස් හැසිරවීම ඉතාම අපහසු තත්ත්වයකට පත්විය හැකියි. ප‍්‍රසූතියෙන් පසුව මේ සියල්ල පෙර තිබූ තත්ත්වයටම පත් වෙන බව සිහිතබාගන්න.

මෙතෙක් පැවති ගැස්ට‍්‍රයිටීස් තත්ත්වයට අමතරව මව්වරුන් වැඩි පිරිසක් මුහුණ දෙන අපහසු තත්ත්වයක් ලෙස මලබද්ධය ද දැක්විය හැකියි. ගර්භණී සමයේදී මේ තත්ත්වයන් දෙකම සාමාන්‍යයි. මේ තත්ත්වයන් දෙකෙහිදීම අවශ්‍ය වන්නේ ඔබේ ආහාර රටාව පිළිබදව වැඩි සැලකිල්ලක් දැක්වීමයි. වැඩිපුර තන්තු සහිත ආහාර වර්ග එක්කර ගැනීම වඩා වැදගත්ය. එසේම ක‍්‍රමවත් ව්‍යායම රටාවකට හුරුවීම ද ඉතා වැදගත්ය.

හිසරදය ගැබිනි සමයේ සාමාන්‍ය තත්ත්වයක් බව මීට පෙර ලිපි හරහාද ඔබ දැනුවත් වූවා. එසේම ඔබ ගැබ් ගැනීමට පෙර සිටම මිගේ‍්‍රන් තත්ත්වය තිබූ කාන්තාවක් නම් මේ කාලය වන විට එය වැඩි වශයෙන් ඉස්මතු වීම සිදු විය හැකිය.

බොහෝ මව්වරුන් පසුගිය සති කිහිපය කණස්සලූ ස්වභාවයෙන් ගත කළද මේ වන විට ඒ තත්ත්වයෙන් මිදී සිටියි. ගර්භණී සමය පිළිබදව පොත් පත්, පුවත් පත් හරහා සොයබලන්නට තමා ලබන මේ අත්දැකීම අන්අයත් සමග බෙදාගැනීමට මේ වන විට ඔබ පෙළඹෙනවා ඇති. සැමවිටම සෞඛ්‍ය සම්පන්නව නිදහස් මනසින් කාලය ගත කරන්නට උත්සාහ කරන්න.

සති එකොළහ වන විට ඔබේ බර සාමාන්‍ය කාන්තාවකට වඩා රාත්තල් හතරකින් පමණ වැඩි වී තිබිය හැකිය. එක් එක් අයගේ ස්වරූපය අනුව තත්ත්වය වෙනස් වේ. ඇතැම් කාන්තාවන්ගේ බර අධික ලෙස වැඩෙන අතරම ඇතැමුන්ගේ බර අඩුවීම ද දැකිය හැකිය. වඩා සුදුසුවන්නේ හැකි තාක්දුරට සාමාන්‍ය මට්ටමේ බර පවත්වා ගැනීමට උත්සාහ කිරීමයි. සමහර කාන්තාවන්ගේ මුහුණ මෙන්න පියයුරු ප‍්‍රදේශය බරින් වැඩිවිය හැකි අතරම ඇතැමුන්ගේ තට්ටම් පෙදෙස හෝ කලවා පෙදෙස මහතින් වැඩි වේ. ගර්භණී සමයේ නිසි බර මට්ටම පවත්වා ගැනීම බිහිවන දරුවාගේ සෞඛ්‍ය තත්ත්වය කෙරේද බලපාන හොද සාධකයකි. හැමවිටම සමබල ආහාර වේලක් ලබාගන්නට උනන්දු වන්න. ක්‍ෂණික ආහාර වර්ග, පෙර සැකසුම් ආහාරවර්ගවලින් ඈත්ව හැකි සැමවිටම පිරිසිදු නැවුම් ස්වභාවික ආහාර වෙත මුල් තැන ලබාදෙන්න.

අම්මෙක් වෙන්න යන ඔබ දත යුතු “මවට මෙන්ම කලලයට හානි කළ හැකි රෝග තත්ත්ව”

ගැබිනි සමයේදී බැක්ටීරියා සහ වෛරස් ආසාදනවලින් හැකිතාක් දුරට ප්‍රවේසම් වීමට නම් මව්වරුන්ගේ දැනුවත් බව වඩාත් වැදගත් වෙනවා. ඒ ඇතැම් ආසාදන තත්ත්වයන් හරහා ගැබිනි මවට මෙන්ම කුස තුළ වැඩෙන දරුවාට නොයෙක් ආකාරයේ සංකූලතාවයන් ඇති කළ හැකි නිසයි. ඔබේ අවධානය වැඩි වශයෙන් යොමු විය යුතු අවස්ථා කිහිපයක් පිළිබඳ ගැබිනි සමයේ පළමු ත්‍රෛමාසිකයේ පසුවන ඔබව දැනුවත් කිරීමටයි මේ සූදානම. ඒ පැපොළ, රුබෙල්ලා, ටොක්සොප්ලාස්මා සහ CMV වෛරස ආසාදනය යන තත්ත්වයන් පිළිබඳවයි.

පැපොළ

ඔබ මීට පෙර පැපොළ රෝගය වැළදුණු කාන්තාවක් නම් මේ වන විටත් රෝගයට අවශ්‍ය ප්‍රතිශක්තිකරණ හැකියාව ඔබේ සිරුර තුළ පවතිනවා. නමුත් ඔබ මීට පෙර පැපොළ රෝග වැළඳී නොමැති කාන්තාවක් නම් ඒ පිළිබඳව දැනුවත් වීම වඩාත් වැදගත් වනු ඇත. එවැනි කාන්තාවන් විවාහයට පෙර හෝ ගැබ් ගැනීමට මාස තුනකට පෙර පැපොළ රෝගය සඳහා ලබා දෙන ප්‍රතිශක්තිකරණ එන්නත ලබාගැනීම වඩාත් සුදුසු වන්නේ ගැබිනි සමයේ රෝගය වැළදීම නිසා මවට මෙන්ම දරුවාටද නොයෙකුත් ආකාරයේ සංකූලතා ඇති විය හැකි බැවිනි.

පැපොළ රෝගියෙකු අසල විනාඩි 15ක පමණ කාලයක් රැඳී සිටීමෙන් රෝගකාරක විෂබීජ ඔබේ සිරුරටද ඇතුළු විය හැකි අතරම මීට පෙර පැපොළ රෝගය ගර්භණී ඔබට වැළදී නැතිනම් ඉක්මණින් වෛද්‍ය උපදෙස් ලබාගත යුතුය. ඒ වගේම ඔබට යම් හෙයකින් පැපොළ රෝගය වැළදුණහොත් පැය 24ක් ගතවීමට පෙර ඔබේ පවුලේ වෛද්‍යවරයා හමුවන්න. රෝහල වෙත පැමිණිය යුත්තේ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාවය, අධික හිසරදය, සිහි මූර්ජා වීම, බිබිලි වලින් රුධිරය පිටවීම වැනි තත්ත්වයන් යටතේදීය. මන්ද රෝහලට පැමිණීම මගින් එහි සිටින මව්වරුන් මෙන්ම දරුවන් අතරද රෝගය ව්‍යාප්ත වීමේ හැකියාව පවතින නිසාය. ඔබ ඉහත දැක්වූ විශේෂිත තත්ත්වයක් මත රෝහලට පැමිණි විට වෙන් වූ ස්ථානයක රඳවා අවශ්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා දෙනු ඇත.

ගැබිනි මව්වරුන් හැකිතාක් පැපොළ රෝගයෙන් වැළකී සිටිය යුත්තේ ඔබේ පළමු ත්‍රෛමාසිකය තුළ පැපොළ රෝගය ඇති වුවහොත් ගබ්සා වීමට වුවද ඉඩ ඇති බැවිනි. ගබ්සාවක් සිදු නොවුණද මවට මොළයේ ප්‍රදාහය, නිව්මෙම්නියාව සහ සිරුර පුරා ගෙඩි හටගැනීම වැනි තත්ත්වයන් ඇති වීම මෙන්ම කලලයට ද නොයෙකුත් සංකූලතාවයන්ට මුහුණ දීමට සිදුවිය හැකිය. කලලයට සති 28 සම්පූර්ණ වීමට පෙර මවට පැපොළ රෝගය ඇති වුවහොත් දරුවාට ත්‍ඪී – ත්‍ැඒක ඪ්රසජැකක් ීහබාරදපැ තත්ත්වය ඇති විය හැකිය. එවැනි දරුවෙකු මෙලොවට බිහිවන්නේ ඇස් පෙනීමේ දුර්වලතා, අංග විකල බව, මන්ද බුද්ධික බව, සමේ විශාල ලප කැළැල් ඇතිවීම, පෙණහලු, ඇස් ප්‍රමාණයෙන් කුඩා වීම, පාද කෙටි වීම, අක්මාව හා පෙනහලු ප්‍රදාහය ඇතිවීම, මොළයේ කුටීර විශාල වීම හා මොළයේ පිටත ස්ථරය කුඩාවීම මෙන්ම හෘද වස්තුවේ පේශීවල ආසාධන තත්ත්වයන් ඇති වීම වැනි සංකූලතාවයන්ද සමගින් වන අතරම දරුවාගේ වර්ධනය සිදුවන්නේද ඉතා සෙමිනි. කලලට සති 28 සම්පූර්ණ වූ පසුව මවට පැපොළ රෝගය ඇති වුවහොත් දරුවාට ඇතිවීමේ හැකියාව අවම වේ.

දරු ප්‍රසූතියට සතියකට පෙර මවට පැපොළ රෝගය වැළදුණහොත් දරුවාටත් පැපොල රෝගය වැළදිය හැකි අතරම දරුවා රෝගය සමගම බිහිවීමටද ඉඩකඩ තිබේ. එවිට උපතින් පසු දරුවාට Aciclovir සහ ප්‍රතිදේහ එසේම ප්‍රසූතියෙන් සතියකට මවට පැපොළ රෝගය වැළදුණහොත් දරුවාටද රෝගය ඇති විය හැකිය.

රුබෙල්ලා (ජර්මන් සරම්ප)

Togovirus වර්ගයට අයත් වෛරසයක් මගින් ආසාදනය වන මෙම තත්ත්වයෙන් ආරක්‍ෂා වීමට විවාහයට පෙර හෝ ගැබ් ගැනීමට මාස තුනකට පෙර MMR එන්නත ලබා ගත යුතුයි. මන්ද යම් හෙයකින් ගැබිනි සමයේ පළමු ත්‍රෛමාසිකය ඇතුළත මවකට රුබෙල්ලා තත්ත්වය (ජර්මන් සරම්ප) ඇති වුවහොත් දරුවාගේ මොළය කුඩා වීම හෝ ඉදිමීම, ශ්‍රව්‍ය ආබාධ, මන්ද බුද්ධික බව, ඇස් ආසාමාන්‍ය ලෙස ප්‍රමාණයෙන් කුඩා වීම, ඇසේ සුද ඇති වීම, තයිරොයිඞ් හෝමෝනය අඩු වීම වැනි සංකූලතාවයන් අතරින් එකක් හෝ ඇති වීමේ ප්‍රවණතායට 90% තරම් ඉහළය. එමෙන්ම දරුවාගේ වර්ධනය අඩාල විය හැකිය.

රුබෙල්ලා එන්නත පිළිබඳ පවතින අනිසි බිය නිසා කාන්තාවන් එන්නත ලබාගැනීමෙන් වැළකී සිටින්නට උත්සාහ කරන අතරම එන්නතින් ඇතිවන අතුරු ආබාධ තත්ත්වයන්ට වඩා එන්නත ලබානොගැනීමෙන් මතුවන සංකූලතාවයන් දරුණු විය හැකි බැවින් වෛද්‍යවරුන් කාන්තාවන්ට උපදෙස් ලබාදෙන්නේ විවාහයට පෙර හෝ ගැබ් ගැනීමට ප්‍රථම රුබෙල්ලා එන්නත ලබාගන්නා ලෙසටයි. රුබෙල්ලා එන්නත ගර්භණී මවවරුන්ට ලබා නොදෙන අතරම එන්නත ලබා නොගත් ගැබිනි මව්වරුන්ට එන්නත ලබාදීම සිදු කරන්නේ දරුවා බිහි වී නිවසට යන විටයි.

ටොක්සෝප්ලැස්මෝසිස්

මේ තත්ත්වයද ගර්භණී මවක් ප්‍රවේසම් විය යුතු වන තත්ත්වයකි. මෙය අන්වීක්‍ෂීය පරපෝෂිතයන් විශේෂයක් මගින් අතිවන ආසාදන තත්ත්වයක් වන අතරම ගැබිනි සමයේ මෙවැනි තත්ත්වයකට මුහුණ දීමට සිදුවීම අවධානම් සහගතය. පළමු ත්‍රෛමාසිකය තුළ කලලයද ආසාදනයට ලක්වීමේ ප්‍රවණතාවය 15%ක් පමණ වේ. එසේම දෙවන ත්‍රෛමාසිකය තුළ 30%ක ප්‍රතිශතයක්ද වන ත්‍රෛමාසිකය තුළ 60%ක ප්‍රතිශතයක්ද වේ. රුධිර පාරවිලයනයකදී හෝ ගර්භණී අවධියේදී මවගෙන් ළදරුවාට සම්ප්‍රේෂණය වුවද මේ තත්ත්වය පුද්ගලයෙකුගෙන් පුද්ගලයෙකුට ඇති විය නොහැකිය.

ටොක්සෝප්ලැස්මෝසිස් තත්ත්වය ඇති වන්නේ පූසන්ගේ මලපහ, අපිරිසිදු ආහාර, ජලය ශරීරගත වීම සහ හොඳින් නොපිසූ මස් වර්ග ආහාරයට ගැනීම යන කරුණු නිසාය. ආසාදිත මවකට උණ, ඇඟ පතේ අධික වේදනාව හා කුද්දෙටි ඉදිමීම වැනි තත්ත්වයන් ඇති විය හැකිය. මව හරහා කුස තුළ වැඩෙන කලලය ආසාදනය වුවහොත් දරුවාගේ මොළය කුඩා වීම, මොළයේ කුටීර තුළ මස්තිෂ්ක සුෂුම්නා තරලය එක් රැස් වීම, මොළයේ කැල්සියම් තැන්පත් වීම, අපස්මාරය හා අක්ෂි ආබාධවැනි සංකූලතාවයන් ඇති විය හැකිය. මේ තත්ත්වයේන වැළකී සිටීම ඉතා වැදගත් බව සිහි තබාගන්න. සැමවිටම වෛද්‍ය උපදෙස් මත කටයුතු කිරීම වඩා වැදගත් වේ.

CMV වෛරස ආසාදනය

Cytomegalo වෛරසය Herpes virus වර්ගයට අයත් වෛරසයක් වන අතරම මෙය ආසාදිතයෙකුගේ කෙළ, මුත්‍රා වැනි තරලයන් මාර්ගයෙන් තවත් පුද්ගලයෙකුට ආසාදනය වීම සිදු වේ. මේ තත්ත්වය ද ගැබිනි සමයේ ඇති වීමට නුසුදුසු තත්ත්වයකි. වෛරස ආසාදනයට ලක්ව බිහිවන දරුවන්ගේ තත්ත්වය Congenital CMV ලෙස හඳුන්වයි. මේ තත්ත්වයේ ඇතැම් දරුවන් සංකූලතාවයන් නොපෙන්නුවද බහුතරයක් දරුවන් උපතේ සිටම රෝගී තත්ත්වයන්ගෙන් පෙලෙයි. ඇතැම් දරුවන් සුවදායී තත්ත්වයේ සිටින බවක් පෙනුනද ශ්‍රව්‍යාබාධ තත්ත්වයන් ඇති විය හැකියි. එසේම වසරක් පමණ ගත වන විට තවත් බොහොමයක් සංකූලතා පෙන්නුම් කළ හැකියි. අක්ෂි ආබාධ, මොළයේ කැල්සියම් තැන්පත් වීම, මොළය කුඩා වීම, මන්ද බුද්ධික බව, අක්මාව හා ප්ලීහාව විශාල වීම මෙම වෛරස් ආසාදනයේ ප්‍රතිඵල ලෙස දැක්විය හැකිය.

50% පමණ කාන්තාවන් තුළ ප්‍රතිදේහ ගැබ්ගැනීමට පෙර සිටම සිරුර තුළ පැවතිය හැකියි. නමුත් මේ තත්ත්වය රෝග ලක්‍ෂණ පෙන්නම් කරන්නේ නැත. වාසනාවකට මෙම වෛරසය කලලය වෙත ගමන් කිරීමේ හැකියාව මෙන්ම දරුණු සංකූලතාවයන් ඇතිකිරීමේ හැකියාවද අවම වේ. මවට ගැබ් ගැනීමට මාස හයකට පමණ පෙර නම් මේ තත්ත්වය ඇති වී තිබෙන්නේ දරුවාට මේ තත්ත්වය ඇති වීමේ අවදානම තවත් අඩුය.

WhatsApp භාවිතා කරනවද? අපිත් එක්ක chat එකට එකතු වෙන්න.

— © උපුටා පලකිරීම තහනම්. (වැඩිදුර විස්තර)–

වෛද්‍ය කරුණු සැපයීම සහ අධීක්ෂණය

මෙම ලිපි පෙළෙහි ඇති වෛද්‍ය විද්‍යාත්මක කරුණු අප වෙත සපයා, ලිපි වල ඇති කරුණු අධීක්ෂණය කර සනාථ කිරීමට අපට සහය වූයේ කොළඹ විශ්වවිද්‍යාලයේ කථිකාචාර්ය සහ ද සොයිසා කාන්තා රෝහලේ ප්‍රසව හා නාරිවේද විශේෂඥ, වෛද්‍ය ප්‍රබෝධන රණවීර මහතා විසිනි.

ලිපි සැකසුම හා සංස්කරණය සාරංගි රන්පටබැඳි විසිනි.