දරුවන්ගේ screen time පිළිබඳ බොහෝ දෙමව්පියන් දැන් දැනුවත්. නමුත් ඇතැම් විට දැනටමත් ඔබේ දරුවා screen සමඟ කාර්‍යබහුල වී සිටී නම් ඉන් මුදවා ගැනීමට ඔබ වෑයම් කරනු ඇත. ඇතැම් විට ඒ හේතුවෙන් ඔබ තවත්ගැටළු වලට මුහුණ දෙනවා විය හැකිය. එපමණක් නොව ඉන් ඔබේ දරුවා මුදවා ගැනීමට ඔබ ගනු ලබන පියවර ඒ අයුරින්ම සිදු නොවුණා විය හැකිය. අද අප සාකච්චා කරනු ලබන්නේ ඒ පිළිබඳවයි.
සාමාන්‍ය ජීවිතය සමඟ ඩිජිටල් තිර සමීපව බැඳී පවතී. කුඩා කාලයේ දී දරුවන් හට කෑම කවා ගැනීමට, දරුවා නළවා ගැනීමට, අධ්‍යාපන ක්‍රියාකාරකම් සඳහා දරුවාට ඔබ screen හඳුන්වාදී තිබුණා විය හැකිය. නමුත් දරුවා පසු පසුකාලීනව screen දිගින් දිගටම ඉල්ලා සිටීමත් සමඟ පැන නැගෙන ගැටළු සමඟ දෙමව්පියන් වශයෙන් ඔබ කළ යුත්තේ කුමක්ද? මේ සඳහා ඔබට ගත හැකි පියවර හතරක් හඳුන්වා දිය හැකිය.
- පවුලේ නීති රීති (family rules)
- දෛනික පිළිවෙල වෙනස් කිරීම (routines)
- මාරුවීම් හා සීමා කිරීම් (transitions)
- තෝරා ගැනීම් (choices)
පවුලේ නීති රීති
වැඩිහිටියන් වශයෙන් ඔබ නිවසේ ඇතැම් නීති රීති අනුගමනය කරනවා විය හැකිය. ඒ අනුව දරුවා දැනටමත් screen සමඟ කාර්‍යබහුල වී සිටී නම් ඒ සඳහා සීමා දැමීම (limitation) ඔබට නීතිරීති වලට යටත්ව සිදුකළ හැකිය. ඒ නිසා දරුවා මේ පිළිබඳ තේරුම් ගැනීම ආරම්භ කරනු ලබයි. තමා screen සමඟ කාර්‍යබහුල වීම දෙමව්පියන් බලාපොරොත්තු නොවන බව දරුවාට වැටහෙනු ඇත.
එපමණක් නොව මේ සදහා ඔබට කාල සටහනක්, සුවිශේෂී වෙලාවක් පළමු කොට හඳුන්වාදිය හැකිය. එයට අමතරව දරුවාට පසුව කල්යත්ම පනවනු ලැබූ සීමා යාවත්කාලීන කිරීම ඔබට සිදු කළ හැකිය. තවද නිවසේ සියලු දෙනාම මෙම නීති නීතිවලට අනුගත වීම ඉතාමත් වැදගත්ය.
දෛනික පිළිවෙල වෙනස් කිරීම
ඔබ උදෑසන අවදි වූ පසු රාත්‍රි නින්දට යන තුරුම ඔබ යම්කිසි පිළිවෙලකට අනුකූලව කටයුතු කරනු ලබයි. එයට screen time එකතු කිරීම තුලින් එම වේලාව අවසන් වූ පසු screen time තම දවසේ පිළිවෙල තුළ නොමැති බව දරුවාට වැටහෙනු ඇත. මේ සඳහා ඔබට රූප එකතු කර ගනිමින් දින සටහනක්ද පිළියෙළ කර දීම තුළින් දරුවාට වඩාත් වැඩි අවබෝධයක් ලබා දීමට හැකියාව පවතී.
මේ තුළින් දරුවා අවිධිමත් ලෙස screen time භාවිතා කිරීම ඔබට අවම කරගත හැකි අතර ඔබට ඒ පිළිබඳව යම් පාලනයක් තබාගත හැකිය.
මාරුවීම් හා සීමා කිරීම්
ඔබේ දරුවා කැමතිම දෙයක් ටීවී එකේ බලන විට හෝ ගේම් එකක් play කරනවා නම් ඒ සඳහා තිබූ කාලය අවසන් වුවද Screen එක ඔබට ලබා ගැනීමට හෝ එය නතර කිරීමට තරමක් අපහසු විය හැකිය. ඒ නිසා දරුවා හට මාරුවීමට අවස්ථා හඳුන්වා දී තිබීම ඔබට පහසුවකි.
තවද සීමා කිරීම් ලෙස ටීවී බලන්නේ නම් එක් program එකකට සීමා කිරීමට, game play කරනවා නම් එහි level එකක් හඳුන්වා දීම ආදිය ඔබට සිදු කළ හැකි දේ අතර වෙයි.
තෝරා ගැනීම්
ඔබ ඉදිරිපත් කරනු ලබන සීමා වලට අමතරව දරුවාට තෝරා ගැනීම සිදු කිරීමට ද ඉඩකඩ ලබා දෙන්න. උදාහරණ ලෙස ටී වී බලනවා නම් ඔබ දැන් X යන වැඩසටහන ද Y යන වැඩසටහන දැන් නැරඹිය යුත්තේ යන්න දරුවාගෙන් විමසීම ට ඔබ කටයුතු කරන්න.
මෙමගින් ගැටලුවකින් තොරව තීරණයක ට එළඹීමට හැකියාව පවතී. තවද දරුවාට පෙනෙන ආකාරයට timer එකක් තැබීම තුළින් දරුවාට screen time එක පිළිබඳ හා ඒ සඳහා ලබාදී ඇති කාලය පිළිබඳ අවබෝධය ලැබෙනු ඇත. එමගින් ගැටලුවකින් තොරව දරුවා ඉන් ඉවතට ගැනීමට ඔබට හැකියාව ලැබෙනු ඇත.
තවද මෙය දරුවන්ගේ screen time සීමා කිරීමට හඳුන්වාදී ඇති තවත් එක් ක්‍රමවේදයක් බව approach කිව යුතුමය.
කථන හා භාෂා චිකිත්සක සචිනි පෙරේරා මහත්මිය විසිනි.
