දතක් ගලවනවා කියන විටත් යම් සැකයක් බියක් අපේ හිතේ ඇති වෙනවා. නමුත් අද දන්ත ශල්‍ය වෛද්‍ය විද්‍යාෙව් පවතින දියුනුව නිසා දතක් ගලවා ඉවත් කරනවාට වඩා වෙනත් විකල්ප තිබෙනවා. දත් සිටවීම, ස්නායු පිරවීම , බ්‍රිජ් ක්‍රමයට දත් සිටුවීම වැනි විකල්ප තිබෙනවා. සමහර විට රෝගියා මෙවැනි විකල්ප වෙත නොයා දත ගලවා දැමීම ට ප්‍රමුඛතාවය ලබා දීමට පුළුවනි. ඊට අමතරව දතක් ගලවා ඉවත් කිරීමට නොහැකි අවස්ථාවන් කීපයක් මේ විදිහට පෙන්වා දෙන්න පුළුවනි.
- දත ස්නායු පිරවීම වැනි වෙනත් විකල්ප මගින් සකස් කිරීමට නොහැකි සේ දිරාපත් වීම
- විකලාංඟ දත් සකස් කිරීමට
- දත සමග සම්බන්ධ අස්ථි රෝග
- දතට සම්බන්ධ අස්ථිය ආසාදනය වුන විට
- මුඛ පිළිකා වෙනුවෙන් වූ කිරණ ප්‍රතිකාර ලබා දීම
- ඥාන දත මතු නොවී අවහිර වීම
- අනතුරකින් පසුව සිදු වෙන හකු ඇට පිපිරීම
- මුහුණේ පෙනුම ලස්සන කිරීමට
දතක් ගැලවීමට තීරණය කිරීමෙන් පසුව…
දන්ත ශල්‍ය වෛද්‍යවරයා විසින් දත ගැලවීමට තීරණය කලොත් ඔබ ඒ වෙනුවෙන් අනුගමනය කළ යුතු පියවර කීපයක් තිබෙනවා.
- දත ආසාදනය වීම නිසා වේදනාව අදිකව තිබේ නම් ගැලවීමට පෙරාතුව වෛද්‍යවරයාගෙන් වේදනා නාශක සහ ප්‍රතිජීවක ලබා ගන්න.
- ඒ වගේම ඔබ වෙනත් රෝග තත්වයකින් පසු වෙනවා නම් ( හදවත් රෝග, රුධිරය සම්බන්ධ රෝග, රුමැටික් ආතරයිටිස්, දියවැඩියාව ) ඒ සම්බන්ධයෙන් වෛද්‍යවරයා දැනුවත් කරන්න. රුධිරය කැටි නොගැසීම සම්බන්ධයෙන් මේ වෙන විට ලබා ගන්නා ඇස්ප්‍රින් වැනි ඹෟෂධ ගැනත් වෛද්‍යවරයා දැණුවත් කරන්න.
- ඔබේ සායනික වාර්තා සියල්ල රැගෙන යන්න.
- දුම්පානයෙන් සහ මද්‍යාසාර භාවිතයෙන් වලකින්න.
- දත් හොඳින් මැද මුඛය උණුසුම් ලුණු ද්‍රාවණයකින් සෝදන්න
දත ගැලවීමෙන් පසුව රෝගියාගේ පැත්තෙන් කළ යුතු පිළිවෙත් …
දත මුඛයෙන් ගලවා ඉවත් කිරීමෙන් පසුව මෙම ක්‍රියාවලිය අවසාන නැත. අපරීක්සාකාරීව කටයුතු කලොත් එයින් රෝගියා දැඩි අපහසුතාවයට පත් වෙන්න පුලුවනි. ඒ නිසා දතක් ගැලවීමට පෙරාතුව වගේම දත ගලවා ඉවත් කිරීමෙන් පසුවත් රෝගියාගේ පාර්ශවයෙන් යම් දායකත්වයක් අවශ්‍ය වෙනවා. පැයක් පමණ වෙන තෙක් මෙම ස්ථානයේ තබා ඇති පුළුන් වැස්ම ඉවත් කරන්න එපා. රුධිරය කැටි වී එම සිදුර තුළින් ලේ වහනය වීම නැවතෙන තෙක් ප්‍රෙව්සම් වන්න.
රුධිරය කැටි ගැසීම වලක්වන කාණ්ඩයේ ඖෂධ දැනට ලබා ගන්නාව නම් ඒවා නැවත ලබා ගත යුතු කාලය වෛද්‍යවරයාගෙන් විමසා දැන ගන්න. එවැනි ඖෂධ ඔබේ හිතුමතයට නොබී සිටීම මෙන්ම ලබා ගැනීම සිදු කළ යුතු නැහැ.
- පුළුන් වැස්ම ඉවත් කිරීමෙන් පසුව තවත් රුධිරය ගලන බවක් දැනෙනවා නම් වෙනත් පුලුන් වැස්මක් තබා ගන්න.
- උණුසුම් සහ කැබලි සහිත සැපීමට අපහසු ආහාර නොගන්න.
- දත ගැලවූ පැත්තෙන් දින කීපයක් යන තෙක් ආහාර සැපීම නොකළ යුතුයි.
- පැය දොළහක් පමණ ගත වුනාම ලුණු මිශ්‍ර ද්‍රාවණයකින් මුව සෝදන්න.
- දතක් ගැලවීමෙන් පසු යම් යම් අතුරු ආබාධ ඇති වෙන්නත් පුලුවනි…
- අධික ලෙස ලේ ගලනවා නම් අව්වට නිරාවරනය නොවන්න.වෙහෙසකර කටයුතු වලින් දුරස් වන්න.
- තුවාල ස්ථානයට පිටතින් අයිස් බෑගයක් තබන්න
- එයිනුත් සුවයක් නොමැති නම් දන්ත ශල්‍ය වෛද්‍යවරයා හමු වෙන්න.
කම්මුල ප්‍රෙද්ශයේ ඉදිමුම…
දත ගැලවීමෙන් පසුව දින දෙක තුනක් වෙන තෙක් කම්මුල ප්‍රෙද්හයේ ඉදිමුම තිබෙන්න පුළුවනි. එවැනි අවස්ථාවකදී අයිස් බෑගයකින් කම්මුල තවන්න. එයිනුත් ප්‍රතිඵලයක් නොමැති නම් දන්ත ශල්‍ය වෛද්‍යවරයා හමු වෙන්න.
ගර්භණී මවක් නම්…
ගර්භණී මවකගේ මුඛ සෞඛ්‍ය පිලිබඳව දැන් වැඩි අවධානයක් දක්වනවා. ගැබිණි සමයේ මවගේ දිරා ගිය දත්වලින් දරුවා බිහි වූ පසුව බැක්ටීරියා සම්ප්‍රේෂණය වීමට ඉඩ තිබෙන නිසා දරු කළලයට හත් වන මාසය පිරීමට පෙරාතුව ගැබිණි මවගේ දිරාගිය දත් ගලවා ඉවත් කිරීමටබාධාවක් නැහැ.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
දන්ත ශල්‍ය වෛද්‍ය නිළධාරී සමන්ත කුමාර කිතලවආරච්චි
නියෝජ්‍ය අධ්‍යක්ෂ මුඛ පිළිකා පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානය
ශකුවි දන්ත ශල්‍යාගාරය
කුරුණෑගල
