සමතුලිත බව යනු ඕනෑම කාර්යයක සාර්ථකත්වයට බලපාන ප්‍රධාන සාධකයක් බව නොරහසකි. අප සමතුලිත වන විට සාර්ථක වන අපේ ජීවිත අප අසමතුලිත වන විට අසාර්ථක විය හැකි බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නොවේ. පවුලක් තුළ මව/පියා/දරුවන් යන ඔබ සැමගේ ජීවිත සාර්ථකව ගලා යන්නට සලස්වන්නේ නම් එහි සමතුලිත බව රැක ගැනීම අනිවාර්ය කරුණකි.
අපේ ජීවිත අසමතුලිත වන්නේ කොහොමද?
අපේ ජීවිත අසමතුලිත වීම තුළ ස්නායු සම්බන්ධව ලොකු කතාවක් තියෙනවා. අපි කෙනෙකුගේ යම්කිසි නිර්මාණයකට හුරුවෙලා එය අපි රසවිඳිනවා. මෙතැනදී මෙගා ටෙලි නාට්‍ය හොඳම උදාහරණයක් ලෙස දැක්විය හැකියි. ඒ රසවිඳීම තුළින් අපි ඒකත් එක්ක ජීවත් වෙනවා. එ්කත් එක්ක අපේ මනස කැළඹෙනවා. ඒ කැළඹීම අපේ පවුල් සංස්ථාවේ සාමාන්‍ය භූමිකාවට බලපානවා. ඒ වගේම එතන සිද්ධ වෙන අනිත් කාරනේ තමා එක දිගට එක හා සමාන දෙයක් නරඹනවා නම් (විශේෂයෙන්ම කාන්තාවන්) ඒ හරහා ඔබ අත්දකින්නේ කැලඹීමක්/දුකක් නම් චරිතයේ අවසානය වේදනාවෙන් අවසන් වෙනවා නම් එයට ඔබ අඬනවා නම් ඇත්තේ ඇබ්බැහි වීමක් බව අමතක කරන්නට එපා. ඔබට එය අදත් හෙටත් ඒ වගේම ඉදිරියටත් නැරඹිය යුතුම වන්නේ අන්න ඒ නිසයි. ඔබට නොදැනීම ඔබ ඇබ්බැහි වීම තුළින් පෙන්නුම් කරන මානසික ක්‍රියාවලිය ඔබේ නිවසේ දරුවන්ගේ සැමියාගේ හෝ බිරිඳගේ සියලු කර්තව්‍යයන් අසමතුලිත කිරීමට බලපානවා. ඔබටත් නොදැනීම ඔබේ මොළය, ශරීරය පමණක් නොවෙයි යටි සිතත් එමගින් ග්‍රහණය කරගන්නා නිසා එම භූමිකාව ඔබේ ශරීරය තුළ සමාරෝපණය වීම සිදුවෙනවා. දැන් මේ ඍණාත්මක චරිතය වේගයෙන් ඔබේ බවට පත්වන නිසාම සෘණාත්මක රාමුවක් තුළට ඔබව සිරි වෙන නිසාම ඔබට ඔබ අහිමි වනවා සේම දරුවන්ට සැමියාට බිරිඳට පවුලට ඔබව අහිමි වෙනවා. මෙය අනන්‍යතා රෝගයක ලක්ෂණයක් ලෙස හැඳින් විය හැකියි. නමුත් ඔබ වැඩිහිටියෙක් ලෙස මේ තත්ත්වය කළමනාකරණය කරගැනීමට අවශ්‍ය උපදෙස් ගැනීමට හෝ ඔබට සිතා මෙයින් මිදීමට හැකියාව ලැබෙනවා. ඒත් ඔබ අහිමි වුණු පවුලේ අනිත් සාමාජිකයන් විශේෂයෙන්ම ඔබේ දරුවන් කාටූන්, වීඩියෝ ක්‍රීඩා, අන්තර්ජාලය වැනි දේට මේ අතර කාලය තුළ ඇබ්බැහි වී සිටිය හැකියි. නිවසේ මව/පියා ඉහත කී අයුරින් යමක් වෙත ඇබ්බැහි වී සිටින පරිසරයක දරුවෙක් වෙනුවෙන් ඔවුන්ගේ කාලය අවම විය හැකියි. අන්න ඒ හේතුවෙන් ඇතැම්විට යොවුන් දරුවන් තම ජීවිතයට පවා හානි සිදුකරගත් අවස්ථා අසන්නට ලැබෙනවා. අන්න ඒ නිසාම මව/පියා ලෙස ඔබට පැවරෙන වගකීමේ සීමාවක් නොමැත.
එවැනි පරිසරයක වැඩෙන දරුවෙක් යම් දේකට ඇබ්බැහි වීම නිසා ඇති වන තත්ත්වය කෙසේද?
දරුවාට ඔවුන්ගේ මව/පියා සමග කාලය ගත කරන්නට අවස්ථාවක් නොමැති වීම නිසා ඔවුන් තනි තනිව ඔවුන් කැමති කාර්යයන්වල යෙදෙමින් කාලය ගෙවා දමනවා විය හැකියි. එසේ ඔවුන් කාලය වැය කරන්නේ කුමක් සඳහා ද එය දරුවාගේ ජීවිතයට ඇති කරන බලපෑම එහි ධනාත්මක හෝ ඍණාත්මක බව මත රඳා පවතිනවා. විසිවන ශතවර්ෂයේ මැද භාගයේ දී සිදුකර ඇති පර්යේෂණ අතර ඉතා ප්‍රසිද්ධ පර්යේෂණයක් වන චර්යාවාදී නියාය ඇතුළු බොහොමයක් පර්යේෂණවල සාක්ෂි මගින් එක දිගට එක හා සමාන දෙයක් නරඹන දරුවාගේ භූමිකාව, ඒ දරුවාගේ චර්යාව බවට පත් වන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳව මනාව පැහැදිලි කොට තිබෙනවා.
දරුවන් නිතර ප්‍රචණ්ඩකාරී, අන්‍යයන්ට හිංසා පමුණුවන දේ රසවිඳිනවා නම් ක්‍රමයෙන් ඔබගේ දරුවාගේ හැසිරීම තුළත් මෙවැනි යම් යම් වෙනස්කම් දැකිය හැකියි. එවැනි අවස්ථාවක් උද්ගතව ඇත්නම් මව්පියන් දැඩි සැලකිල්ලක් දැක්විය යුතුමයි. එසේ නොමැතිව එය ඔබ නොසලකා හැරියහොත් හෝ ඔබ එයට ප්‍රේරණයක් ලබා දුන්නොත් (පුතා ටිකක් බැට් මෑන් වගේ) තමාගේ මේ චර්යාව මව/පියා පිළිගන්නා බවත් ඒ නිසා තව දුරටත් මෙය කළ යුතු බවත් නොදැනුවත්වම දරුවාගේ මනසට ඇතුළු වෙනවා. නමුත් මේ චරිතය සෘණාත්මක/ප්‍රචණ්ඩකාරී/වෛරය/කණස්සල්ල සමග මුසු වූ චරිතයක් නම් ඉතාමත් වේගයෙන් ඔබේ දරුවා මානසික රෝග තත්ත්වයන්ට ගොදුරු වීමේ ඉඩ කඩ වැඩිය.
මව/පියාගේ අවධානයෙන් ගිලිහීම නිසා මෙවැනි තත්ත්වයට පත් වුණු දරුවෙක් යථා තත්ත්වයට ගන්නේ කොහොමද?
මේ තත්ත්වය තුළ ගත්තොත් දරුවෙක් මේ තත්ත්වයට පත් වෙන්නේත් දෙමාපියන් නිසයි. තමන්ගේ නිදහස වෙනුවෙන් පරිගණකය, ස්මාර්ට් ජංගම දුරකතනය දරුවාගේ අතට දී නිදහස සොයන මව්පියන් දරුවන් වෙනුවෙන් මේ සිදුකරන්නේ විශාල අසාධාරණයක්. දරුවෙකුගේ ජීවිතය ක්‍රමානුකූලව හැඩගස්සවා දරුවා ඉදිරියට රැගෙන ගොස් යහපත් දරුවෙකු සමාජයට බිහි කරන්නට දෙමව්පියන්ට අති විශාල වගකීමක් තිබෙනවා. ඒ සඳහා දෙමව්පියන්ට කැපකිරීමක් සිදු කරන්න වෙනවාමයි. හැමදේම අවසානයේ දරුවා මානසික රෝගියෙකුගේ තත්ත්වයට පත් වූ පසුව දරුවා මනෝ විශේෂඥවරු/උපදේශකවරු වෙත ගෙන යාමට වඩා පවුල තුළ පරිසරය සමතුලිතව පවත්වා ගැනීම ඉතා වැදගත් වෙනවා. යම් දරුවෙක් හුදකලාව කාලය ගත කිරීමට පෙළඹෙනවා වැඩි නම් සමාජ සම්බන්ධතා අඩුයි නම් එවැනි දරුවෙක් වෙත අවධානය ලබාදිය යුතුමයි.
සැමවිටම ක්‍රියාශීලී පුද්ගලයන් බවට පත් වීමට දරුවාට අවස්ථාව උදා කළ යුතුයි. එවැනි දේට අවස්ථාව අහිමි වනතාක් දරුවෙක් මේ තත්ත්වයෙන් මුදා ගැනීමට නොහැකියි. මනෝවෛද්‍යවරයෙකුගෙන් ප්‍රතිකාර ලබාගත් විට මේ තත්ත්වය මගහැරෙනු ඇති බව බොහෝ දෙමාපියන් සිතනවා. නමුත් ඔබේ දරුවාට නිවස තුළ තුල ජංගම දුරකථන/රූපවාහිනිය/පරිගණකය යන උපාංග සියල්ලම විනයක්/සීමාවක් නැතිව දරුවාට ඒවා පාවිච්චි කිරීමට ඉඩ ලබා දෙනවා නම් මේ තත්ත්වය මගහැර ගැනීම අතිශයින්ම අපහසුයි. ප්‍රතිකාර මගින් සුව කළත් නිවසේ පරිසරය වෙනස් වෙන්නේ නැති නම් ඔබේ දරුවා නැවත පත් වන්නේ පෙර තත්ත්වයටම බව අමතක නොකළ යුතුය.
දීර්ඝකාලීනව යම්කිසි දේකට ඇබ්බැහි වුණු දරුවෙක්ගෙන් එක්වරම අදාල උපාංග/ක්‍රියාව ඉවත් කිරීම සුදුසුද?
කිසිසේත්ම නැහැ. යමක් දැන ගත් විගස අපේ දෙමාපියන් කලබල වී එක්වරම දරුවාගේ සියලු වරප්‍රසාද අහිමි කරනවා. නමුත් එමගින් දරුවන් තව තවත් ප්‍රචණ්ඩකාරී විය හැකියි. දරුවා කම්පනයට ලක්වෙලා මානසික ආබාධ තත්ත්වයන්ට පත්වෙන්න මේකත් හේතුවක් වෙනවා. මේ සඳහා මවට/පියාට මනා සැලස්මක් තිබිය යුතුයි. දරුවාගේ කාලය ක්‍රීඩා/සංගීතය/නර්තනය/පින්තාරු කිරීම වැනි මනස සැහැල්ලු කරන ක්‍රියාකාරකම් වෙත වගේම මේ තත්ත්වයට පත් වීමට පෙර දරුවා දස්කම් පෑ අංශ සොයා බලා ඒවාට යොමු කළ හැකියි. ඒ වගේම දරුවා නිවසින් පිටතට රැගෙන යන්න, යහළුවන් සමග කාලය ගත කිරීමට අවස්ථාව ලබාදෙන්න, පාසැලේ ඇති සමිති සමාගම් වලට දරුවා යොමු කරන්න ඔබට හැකියි. එවැනි දේ හරහා ඔබේ දරුවා විනයානුකූලව ටිකෙන් ටික මේ පුරුදුවලින් ගලවා ගත යුතුය.
මේ තත්ත්වයේ දරුවෙක් මේ ක්‍රියාකාරකම් වෙත සතුටින් අවතීර්ණ වෙයිද?
ඉතාමත් වැදගත් දේ දරුවා ඉන්නෙ සතුටින්ද කියන එකයි. ඔබ දරුවාගෙන් දුරකතනය ඉවත් කළොත් ඒ වෙනුවට එතැනට තැබිය යුතු වන්නේ දරුවා ඉතා කැමැත්තක් දක්වන වෙනත් දෙයකි. එයා ඉතා ඉක්මනින් කළ යුතුතකි. දුරකතනය ඉවත් කොට පාඩම් කිරීමට අණ කිරීමෙන් දරුවා තුළ කිසිදු වෙනසක් ඔබට දැකිය නොහැකියි. එවැනි ක්‍රියාකාරකම් තුළින් සතුටක් සැහැල්ලුවක් නොමැති වන දරුවා නිකරුණේ මානසික රෝගියෙක් බවට පත් විය හැකියි.
මේ අවස්ථාව වන විට මව/පියාගේ වගකීම කුමක්ද?
මේ ආකාරයෙන් දරුවා මුදවාගන්න කටයුතු කරලා මව/පියා සෑම මොහොතේම දුරකතයේ සිටිනවා නම් අවවාදයට වඩා ආදර්ශය උතුම් යැයි කියන්නා සේ දරුවා නැවත ඒ සඳහා පෙළඹිය හැකියි. දකින දේ අනුව දරුවා උත්තේජන වන නිසා මේ අවස්ථාවේදීවත් මව/පියා යම් විනයකට අනුව සකස් විය යුතුමයි.
පාසැල තුළදී මෙවැනි දරුවෙක් වෙනුවෙන් සිදු විය යුත්තේ මොනවාද?
නිවස ඇරුණම දරුවෙක් වැඩි වේලාවක් ගත කරන්නේ පාසල තුළයි. මේ වන විට පාසල් අධ්‍යාපනය තුලත් අතීතයේදීට වඩා පරිසරය හා සමග බැඳී තිබුණු ක්‍රියාකාරකම් බොහෝදුරට අඩුවෙලා. දැන් දරුවෝ බොහෝ සෙයින් තාක්ෂණීකරණය වෙලා. මෙහිදී පාසැල් ගුරුවරුන්ටත් විශාල වගකීමක් පැවරෙනවා. අතීතයේදී මෙන් නොව අද වන විට ගුැරුවරු වැඩි පිරිසක් ඒ වගකීමෙන් බැහැර වෙලා.
මේ තත්ත්වයේදී ගුරුවරුන්ට පැවරෙන වගකීම මොකක්ද?
මෙතැනදී අපිට ගුරුවරුන්ට චෝදනා කරන්න බැහැ. පසුගිය කාලයේ කොවිඩ් වසංගතය හේතුවෙන් ඇරඹුණූ ඔන්ලයින් අධ්‍යාපන ක්‍රමය යම් කිසි ක්‍රමවේදයක් යටතේ යථා තත්ත්වයට පත්ව ඇත්තේ මේ වන විටයි. අන්න ඒ නිසාම මේ විෂය නිර්දේශය ආවරණය කිරීම පිළිබඳව ගුරුවරයාට විශාල වගකීමක් පැවරී තිබෙනවා. ඒ නිසා අද වෙද්දී ගුරුවරුන් හැකි තරම් උත්සාහ කරන්නේ තම වැඩ කොටස සම්පූර්ණ කිරීමටයි. එය ගුරුවරුන්ගේ වරදක් නොවෙයි. එය අධ්‍යාපන ක්‍රමය තුළින් අධ්‍යාපනය පිළිබඳ අදාල බලධාරීන් විසින් කළ යුතුයි. දරුවන්ට ක්‍රීඩා/බාහිර ක්‍රියාකාරකම් සඳහා හැකි තරම් අවස්ථාව ලබා දිය යුතුයි.
පාසල් පද්ධතිය තුළින් හැකි තරම් එළිමහන වැඩසටහන්, කුසලතා අත්හදා බැලීමට අවස්ථා, පරිකල්පනය මෙහෙයවන නිර්මාණ කිරීමට දරුවාට අවස්ථාව සැලසිය යුතුයි. නිර්මාණශීලී ගුරුවරයෙක් අනිවාර්යෙන්ම මේ කඩඉම ජයගන්නවා.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
ආචාර්යය කුමුදු ඒකනායක
නිර්මාණාත්මක මනෝ චිකිත්සක, මනෝ විද්‍ය උපදේශක
Dr. Kumudu Ekanayaka
Creative Psychotherapist and Psychological Counselor
