ඔය කිව්වත් වගේ එක එක විදියේ අපහසුතා දිගින් දිගටම ඔබටත් පවතිනවා නම් මේ ලිපිය සමහර විට ඔබේ ඒ අපහසුතා ගැන ඔබටම අවබෝධ කරගන්න උදව්වක් වේවි. තයිරොයිඩ් කියන එක අපි අහලා තිබුනට ඒ ග්‍රන්ථිය අපිට කොයිතරම් වැදගත්ද කියන දේ දන්නේ බොහොම ටික දෙනයි. ඒ නිසාම ඇද අපි ඒ ගැන කතා කරමු. මොකද නිසි වෛද්‍ය උපදෙස් මත ක්‍රියාත්මක වුණොත් කිසිදු ගැටලුවක් නොවන මේ තයිරොයිඩ් ග්‍රන්ථියේ ආබාධ නොසලකා හැරියොත් නම් ජිවිතේ අවදානම් තත්ත්වයක් දක්වා ගෙනියන්නත් බැරි කමක් නැහැ.
තයිරොයිඞ් ග්‍රන්ථිය කියන්නේ බෙල්ලේ පිහිටන (ඉදිරිපසින්) අන්තරාසර්ග ග්‍රන්ථියක්. ඒ හරහා තමයි T4 – Tetra Iodo Thyroxin සහ T3 – Tri Iodo Thyroxin කියන හෝමෝන දෙක ශ්‍රාවය කරන්නේ. අපේ ශරීරයේ සියලුම පරිවෘත්තීය ක්‍රියා පාලනය වෙන්නේ ඒවා මගින්.
සාමාන්‍යයෙන් තයිරොයිඩ් ග්‍රන්ථියේ ඇති විය හැකි රෝග තත්ත්ව
- මන්ද පරාභතාවය (Hypothyroidism) – ප්‍රමාණවත් තරම් තයිරොයිඩ් හෝමෝන නොමැති වීම
- අතිපරාභතාවය (Hyperthyroidism) – නිදහස් තයිරොයිඩ් හෝමෝන වැඩිපුර ශ්‍රාවය කරයි
- තයිරොයිඩ් ග්‍රන්ථියේ ව්‍යුහයේ ඇති වන අසාමාන්‍යතා – බහුල ලෙස ගලගණ්ඩය (Goiter) ඇති වේ. එනම් තයිරොයිඩ් ග්‍රන්ථිය අසාමාන්‍ය ලෙස විශාල වීමයි.
- අර්බුද (Tumors) – පිළිකා හෝ පිළිකා කාරක අර්බුද ඇති වේ
මන්ද පරාභතාවය (Hypothyroidism)
ඒ කියන්නේ TSH, T4, T3 හෝමෝන සාමාන්‍ය ප්‍රමාණයට වඩා අඩු වීමයි.
මන්ද පරාභාතාවයේ ලක්‍ෂණ
- තෙහෙට්ටුව
- බර වැඩිවීම
- සීතල දරාගත නොහැකි වීම
- වියළි, කැඩෙන හිසකෙස්
- මතකයේ ගැටළු
- නොසන්සුන් බව
- මානසික අවපීඩනය
- කොලෙස්ටරෝල් වැඩිවීම (රුධිරය)
- නාඩි වේගය අඩු වීම
- මළ බද්ධය
- පේශී පෙරලීම
- ආර්තව ගැටළු
මන්ද පරාභාතාවය ඇති වීමට හේතූ
- Auto immune disease
උදාහරණ : Thyroid its තත්ත්වය දැක්විය හැකියි. මෙහිදී ස්වයං ප්‍රතිශක්තීකරණ පද්ධතිය මගින් නිපදවන ප්‍රතිදේහවලින් පටකවලට පහරදීම සිදු වේ. එවිට තයිරොයිඞ් පටකවලටද මෙම පහරදීමට ලක්වීමට සිදු වේ. මෙයට ආරයේ හෝ පාරසරික තත්ත්ව බලපායි. මෙම ප්‍රතිදේහ මගින් හෝමෝන නිපදවීමේ ක්‍රියාවලිය අඩු කරයි.
- අති පරාභතාවය සඳහා විකිරණශීලී අයඩීන් ප්‍රතිකාරය හා ප්‍රති ඖෂධ ප්‍රතිකාරය
- තයිරොයිඞ් ග්‍රන්ථියේ ශල්‍යකර්ම
- විකිරණ ප්‍රතිකාර
- ඖෂධ
- ආරය
- පිටියුටරි ග්‍රන්ථියේ ආබාධ
මන්ද පරාභාතාවය තත්ත්වය සඳහා ප්‍රතිකාර නොකළහොත්
වැඩිහිටියන්ගේ
- කටහඬ ගොරෝසු වීම
- මුහුණෙහි ඉදිමාව
- ඇහි බැම නැති වීම හෝ කුඩාවීම
- නාඩි වේගය අඩු වීම
- ඇසීමේ දුර්වලතා
- නීරක්තිය
දරුවන්ගේ
- වර්ධනය දුර්වල වීම
- දත් ඒම ප්‍රමාද වීම
- මානසික වර්ධනය දුර්වල වීම
- වැඩිවියට පත්වීම ප්‍රමාද වීම
දරුවන්ගේ මෙම තත්ත්වයන් වැළැක්වීම සඳහා උපන් විගස පැය 24-72 ඇතුලත විලුඹෙන් රුධිර සාම්පලයක් (ඉදිකටුවකින් විදීමෙන්) වෛද්‍ය පර්යේෂණායතනයට යවයි. එහිදී ප්‍රතිඵල දෙමාපියන් වෙත දැනුම් දී ප්‍රතිකාරවලට යොමු කරයි. එම දිනය මඟහැරී ගියහොත් ඉපදී 10 වන දිනයේදී ශිරා රුධිරය සාම්පලයක් ගෙන වෛද්‍ය පර්යේෂණායතනයට යවා ප්‍රතිඵල ලබාගනී.
ප්‍රතිකාර
- තයිරොයිඞ් හෝමෝන ලබාගැනීම
- තයිරොක්සින් නිපදවීමට අවශ්‍ය අයඩීන් ලබාදීම
- ගර්භනී කාලයේදී විටමින් ගැනීම
අතිපරාභතාවය – Hyper thyroidsm
මේ තත්ත්වයේදී තයිරොයිඞ් හෝමෝනය තයිරොක්සින් අධික ලෙස නිපදවීම නිසා පරිවෘත්තීය වේගය වැඩි වේ.
අතිපරාභතාවයට හේතූ
- Grave’s disease
ස්වයං ප්‍රතිශක්තීකරණ පද්ධතිය මඟින් නිපදවන ප්‍රතිදේහ මඟින් තයිරොයිඞ් ග්‍රන්ථි උත්තේජනය කර T4 වැඩිපුර නිපදවයි.
- Plummer disease (Hyper function thyroid nodule – toxic adenoma)
මස් දල්ලක (Polup) ආකාරයට එකක් හෝ කිහිපයක් ඇති වේ. T4 හෝමෝනය වැඩිපුර නිපදවයි.
- Thyroiditis
ගර්භනීභාවයෙන් පසු තයිරොයිඞ් ග්‍රන්ථියේ ප්‍රදාහයට පත්විය හැක. ස්වයං ප්‍රතිශක්තීකරණ පද්ධතියේ හෝ හේතුවක් නොදන්නා හේතූ නිසා විය හැකි තත්ත්වයකි.
අතිපරාභතාවය නිසා ඇති විය හැකි සංකූලතා
- හෘද රෝග
- අස්ථි බිඳීම
- ඇස් පෙනීම දුර්වල වීම
- රතු ඉදිමුණ සම
ගලගණ්ඩය – Goitve
තයිරොයිඞ් ග්‍රන්ථිය අසාමාන්‍ය ලෙස විශාල වීම සිදු වේ. වේදනා රහිත වුවද විශාල ගලගණ්ඩය මඟින් ගිලීමේ හා ස්වසන අපහසුතා ඇති වේ.
ලක්‍ෂණ
- හැමවිටම ලක්‍ෂණ නොපෙන්වයි
- බෙලේලේ පැහැදිලිව පෙනෙන ඉදිමුම
- උගුරට තද ගතියක් දැනීම
- කැස්ස
- කටහඬ ගොරෝසු වීම
- ස්වසන අපහසුව
- ගිලීමේ අපහසුව
හේතූ
- අයඩීන් ඌණතාවය
- අතිපරාභතාවය
- මන්ද පරාභතාවය
- විශාල ගැටිති ප්‍රමාණයක් ඇති ගලගණ්ඩය
- හුදකලා වූ එක් ගැටිත්තක් සහිත ගලගණ්ඩය
- පිළිකා තත්තව
- ගර්භනීභාවය – HCG හෝමෝනය නිසා
- ප්‍රදාහය –
අවදානම් සාධක
- ආහාර වල අඩංගු අයඩීන් ප්‍රමාණය අඩුවීම
- කාන්තාවක් වීම
- වයස අවු.40 ට වැඩිවීම
- ස්වයං ප්‍රතිශක්තීකරණ රෝග ඉතිහාසයක් තිබීම
- ගර්භනී භාවය හා ආර්තවභාවය
- ඖෂධ නිසා
- හෘද රෝග සඳහා – Amidarene
- මානසික රෝග – Lithium
- විකිරණ වලට නිරාවරණය
ප්‍රතිකාර – ඖෂධ ප්‍රතිකාර/ශල්‍ය ප්‍රතිකාර
තයිරොයිඞ් ග්‍රන්ථි අර්බුද – Tumour in thyroid gland
ග්‍රන්ථියේ ඇති වන කුඩා ගැටිත්තක් අසාමාන්‍ය ලෙස වර්ධනයක් වේ. අවු.40 වැඩි පිරිමි 95% කට ඇති වේ. මේවා පිළිකා හෝ පිළිකා නොවන ඒවා වේ.
පිළිකාවක නම් පහත ලක්‍ෂණ හමුවේ.
- ඉක්මණින් වර්ධනය වන බෙල්ලේ ඇති වන ගෙඩියක්
- බෙල්ලේ ඉදිමුම
- බෙල්ලේ ඉදිරිපස වේදනාව – කන දක්වා පැතිරේ
- කටහඬ ගොරෝසුවීම
- ගිලීමේ අපහසුව
- ස්වසන අපහසුව
ප්‍රතිකාර
- ශල්‍යකර්ම
- පිළිකා නාශක ඖෂධ
- විකිරණ ප්‍රතිකාර
- විකිරණශීලී අයඩින් ප්‍රතිකාරය
හේතූ
- පැහැදිලි හේතුවක් නැත
- ආරය
- අයඩීන් ඌණතාවය
- විකිරණ වලට නිරාවරණය වීම
තයිරොයිඞ් ග්‍රන්ථියේ ගැටිති – Thyroid Nodules
- කාන්තාවන්ට ඇති වීමේ ප්‍රවණතාවය පිරිමින්ට වඩා තුන් ගුණයකි
- 30% අවු.30 කාන්තාවන්ට ඇති වේ
- 40% තරුණ පිරිමින්ට ඇති වේ
- සමහර ඒවායේ දියර පිරී ඇති අතර පටකවල වඩා වැඩිපුර ඇත. මේවා පිළිකා නොවන තරම්ය
- බෙහෝ කාන්තාවන්ට මෙම තත්ත්වය ඇතිවන්නේ අවු.50 දීය
- 50% කාන්තාවන්ට අවු.50 අඩු තරමින් එක ගැටිත්තක්වත් පිහිටයි.
බොහෝ විට ලක්‍ෂණ ඇති නොවේ
- පරීක්‍ෂණ වලදී අතට හසු නොවේ
- CT Scan, MRI Scan, USS මඟින් නීරික්‍ෂණය කළ හැක.
- කලාතුරකින් ඇති වන වේදනාව ගිලීමේ අපහසුව සමඟ පිළිකාවක් නොවුනද එහි සෛල කොටසක් ගෙන පරීක්‍ෂා කරයි (Biopsy)
ශල්‍යකර්ම අවශ්‍ය වන්නේ
- ග්‍රන්ථිය විශාල නම්
- ගිලීමේ හා ස්වසන අපහසුතා ඇත්නම්
- FNA ffවීක්‍ෂාව මඟින් පිළිකා සෛල ඇති බව දැනගත් විට
- ගැටිති කිහිපයක් ඇති විට ශල්‍ය කාර්ම වෙත යොමු වීමට සිදුවේ.
||කුරුණෑගල, පළාත් මහා රෝහලේ නොමේරු ළදරු දැඩි සත්කාර ඒකකයේ සූතිකා පුහුණු හෙද නිලධාරිනි (1 ශ්‍රේණිය) ක්‍රිෂාන්ති ගංගා කුමාරිහාමි මහත්මිය සමග සකසන ලද ලිපියකි.||
