විවාහක කාන්තාවන් මුහුණ දෙන එක් ගැටලුකාරී තත්ත්වයක් ලෙස ලිංගිකව සම්බන්ධ වීමට ඇති බිය, නොහැකියාව දැක්විය හැකියි. මේ තත්ත්වයේදී කාන්තාව ඉච්ඡාභංගත්වයට, මානසික අසහනයට පත් වේ. ඈත අතීතයේ සිට වුවත් මෙවැනි ගැටලු පවතින්නට ඇති බව අප සිතුවත් අද වන විට කාන්තාව සමාජයට විවෘතව බොහෝ කටයුතු කරන නිසා මෙවැනි තත්ත්වයකදී වෛද්‍ය උපදෙස් පැතීමට පසුබට නොවේ.
Vaginismus යනු ශ්‍රෝණී පත්ලේ ඇති පේශී වල ගැස්මක් මුල් කරගෙන ඇති වන තත්ත්වයකි. මෙය ලිංගික සංසර්ගයේ යෙදීමට දුෂ්කර හෝ අපහසු තත්ත්වයක් ඇති කරයි. එනම් යෝනි මාර්ගය තුළට ශිෂ්ණය ඇතුළු කිරීමේදී ඇති වන තත්ත්වයකි. මේ සඳහා ශ්‍රෝණී පත්ලේ ඇති pubocoaygeus නම් පේශී කාණ්ඩය සහය වන අතරම යෝනිය තුළට කුමක් හෝ ඇතුළු කිරීමට උත්සහ දැරීමේ දී මෙම පේශීවල අනිච්චානුගව ඇති වන ගැස්මක් නිසා ඇති වන තද ගත්ය සමග බියක් ඇති කරවයි. එවිට වේදනාවක් අති වේ. මෙම වේදනාව තාවකාලික වන අතර එම අවස්ථාවෙන් ඉවත් වූ විට එම වේදනාව පහව යයි. මෙම pubococcygese පේශී කාණ්ඩය මුත‍්‍රා පිට කිරීම, සංසර්ගයේ යෙදීම හා සුරාන්තයට පත් වීම, අන්තවල ක‍්‍රියාව, දරු උපත ආදිය සඳහා වැදගත් වේ.
Vaginismus තත්ත්වයේ අවස්ථා
- Primary Vaginismus (ප‍්‍රාථමික අවස්ථාව)
මෙය නිතරම ඇති වන්නේ කාන්තාවකගේ පළමු ලිංගික සංසර්ගය සිදු කිරීමට උත්සහ දැරීමේදීය. මීට අමතරව නාරිවේදීය පරීක්‍ෂණ කිරීම සඳහා යෝනිය තුළට උපකරණ ඇතුළු කිරීම ද අපහසු වේ. සහකරු ඔහුගේ ශිෂ්ණය යෝනි මාර්ගය තුළට ඇතුළු කිරීමට අපහසු වේ. යෝනි මාර්ගය තුළට ඇතුළු කිරීමට දරණ උත්සහය බිත්තියක හැප්පීමක්/වැදීමක් (hitting a wall) ලෙස දැනේ. මෙහිදී කාන්තාවගේ ශරීරය පුරාම පේශී ගැස්මක් නිසා ඇති වන තද ගතිය ඇති කරයි. ස්වසනය ද තාවකාලිකව ඇණ හිටී. මෙම ලක්ෂණ පහව යන්නේ යෝනි මාර්ගයට ඇතුළු වීමට උත්සහ දැරීම නැවැත්වූ පසුවය.
- Secondary Vaginismus (ද්විතීයික අවස්ථාව)
දැනටමත් ලිංගික සංසර්ගයේ යෙදෙන කාන්තාවන්ට ඇතිවිය හැකි තත්ත්වයයි. මේ තත්ත්වය හැමවිටම ඇති නොවුණත් ජීවිතයේ ඕනෑම අවස්ථාවක ඇති විය හැක. මෙසේ ඇති වීමට ආසාධන, අර්ථාභාවය, අනතුරු, වෛද්‍යමය තත්ත්ව, ශ්‍රෝණී ශල්‍යකර්ම හෝ දරු ප‍්‍රසූතිය වැනි විශේෂ අවස්ථා බලපෑ හැකිය.
- Global Vaginismus (උපකරණ ඇතුළු කිරීමේ අවස්ථාව)
මෙම තත්ත්වය සෑමවිටම ඇති විය හැකි තත්ත්වයකි. එනම් ඕනෑම උපකරණයක් (නාරිවේදීය පරීක්‍ෂණ සඳහා) ඇතුළු කිරීමට යාමේදී මෙම තත්ත්වය ඇති කරයි.
- Situational Vaginismus (අවස්ථාව අනුව ඇති වන තත්ත්වය)
මේ තත්ත්වය ඇති වන්නේ ගැබිනි සමයේ ලිංගික සංසර්ගයේදී පමණී. නාරිවේදීය පරීක්‍ෂණ හෝ උපකරණ ඇතුළු කිරීමේදී ඇති නොවේ.
Vaginismus තත්ත්වයේදී පෙන්නුම් කරන ලක්ෂණ
මෙහිදී පෙන්නුම් කරන ලක්ෂණ එක් එක් පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස්විය හැක.
- ලිංගික සංසර්ගයේදී තද ගතියක් සමග පිළිස්සීමෙන් හෝ යමකින් අනින ආකාරයට ඇති වන වේදනාව (Dyspareunia)
- යෝනි මාර්ගය වෙත ශිෂ්ණය ඇතුළු කිරීමට දුෂ්කරවීම හෝ කළ නොහැකිවීම.
- ලිංගික සබඳතාවයකදී හේතුවක් ඇතිව හෝ නැතිව දිගු කලක් පවතින වේදනාව
- නාරිවේදීය පරීක්‍ෂණ සිදු කිරීමේදී වේදනා ඇති වීම
උදා: යෝනි මාර්ගය තුලින් ඇඟිල්ලක ඇතුළු කිරීම.
- නාරිවේදීය උපකරණ ඇතුළු කිරීමේදී වේදනාව ඇති වීම
උදා: Speculum, tampon
- ලිංගික සංසර්ගයට උත්සහ දැරීමේදී ශිෂ්ණය පුරා පේශීවල තද ගතිය/ගැස්ම ඇති වීම හෝ ස්වසනය තාවකාලිකව නැවතීම
මෙහිදී ඇති වන වේදනාවක් සුළු (mild) අවස්ථාවේ සිට තීව‍්‍ර (Severe) දක්වා වන අතර වේදනාවේ ස්වභාවය, අපහසුතාවයේ (discomfort) සිට දැවිල්ල (burning) දක්වා වේ. ලිංගික සංසර්ගය පිළිබඳ අනිසි බියක්, සැකයක් ඇති වීම තුළ ලිංගිකව එක්වීම වළක්වයි.
Vaginismus තත්තවයට හේතූ
- මානසික සෞඛ්‍ය හා සම්බන්ධ සාධක
- වේදනාවට හෝ ගර්භණීභාවයට ඇති බිය
- කාංසාව (වරදක් වූ බවට දැනීම නිසා)
- ඥාතීත්වය සම්බන්ධ ගැටලු
- නින්දා සහගත/පීඩාකාරී සහකරුවෙකු සිටීම
- ජීවිතයට ලිංගික අපයෝජනයන්ට (දූෂණ/අපචාර) ලක්වීමේ අත්දැකීම් පැවතීම
- ළමා කාලයේ අත්දැකීම් (ලිංගික අපහරණයට ලක්වීම)
- 2.ශාරීරික සෞඛ්‍ය හා සම්බන්ධ සාධක
- ආසාධන (මුත‍්‍රා ආසාධන, දිලීර ආසාධන)
- රෝග තත්ත්ව (පිළිකා, සමේ පටක ඝනවීම)
- දරු ප‍්‍රසූතිය
- ආර්ථවාභාවය
- ශ්‍රෝණී කුහරය තුළ සිදුකරන ශල්‍යකර්ම
- ප‍්‍රමාණවත් ලිංගික උත්තේජනයක් (foreplay) නොමැතිවීම.
- යෝනියේ ලිස්සන සුලු (lubricant) ශ‍්‍රාවී ගතියක් නොමැති වීම.
- ඖෂධවල අතුරු ආබාධ
- යෝනි මාර්ගය ආශ‍්‍රිත කුඩා ගෙඩි/සැරව ගෙඩි ඇති වීම.
- යෝනි බිත්ති හැකිලී තිබීම.
ලිංගික ගැටලු කාන්තාවන්ට මෙන්ම පුරුෂ පාර්හවයටද ඇති වන අතර එය කාගේවත් වරදකින් සිදුවන්නක් නොවේ. ඒ නිසා එවැනි තත්ත්ව සඳහා ප්රතිකාර වෙත යොමු වීමට සඳහා ලැජ්ජා විය යුතු නොවේ.
Vaginismus තත්ත්වය සඳහා ප්රතිකාර
හඳුනාගත් Vaginismus තත්ත්වයේදී වෛද්‍යවරයා විසින් වෛද්‍යමය ඉතිහාසය උපයෝගී කර ගනිමින් යෝනී පරීක්‍ෂණ සිදු කරයි. මේ තත්ත්වයට බලපා ඇති හේතුව අනුව විවිධ විශේෂඥ වෛද්‍යවරු සහභාගි කරවා ගැනීමට සිදුවේ. ප‍්‍රතිකාරවල අරමුණ වන්නේ ස්වභාවිකවම පේශිවල තද ගතිය හා වේදනාවට ඇති බිය අඩු කිරීමයි. ආසාධන වැනි පැහැදිලි හේතු වලදී එය හඳුනාගෙන පළමුව ආසාධනයට ප්රතිකාර කළ යුතුය.
ප්රතිකාර ක්‍රම
- ශ්‍රෝනි පත්ලේ පේශී පාලනය සඳහා ව්‍යායාම – මෙහිදී පේශී හැකිලීම හා ඉහිල් කිරීම සිදු කරයි. එමගින් පේශී පාලනය වැඩි කිරීමට හැකි වේ.
- අධ්‍යාපනය හා උපදේශනය – ලිංගික අවයවවල පිහිටීම හා ලිංගික උත්තේජන, ප‍්‍රතිචාර පිළිබඳව තොරතුරු කියාදෙමින් එහිදී ඇති වන වේදනාව හා ක‍්‍රියාවලිය පිළිබඳව අවබෝධය ලබාදීම.
- මානසික ව්‍යායාම – මෙමගින් පුද්ගලයා හඳුනාගැනීම, ප‍්‍රකාශ කිරීම හා මේ තත්ත්වයට හේතුවන ඕනෑම මානසික සාධකයක් නිරාකරණය කිරීමට ක්‍රියාත්මක වීම
- ඇතුළු කිරීම සඳහා ඇති සංවේදීතාවය අඩු කිරීම – වේදනාව ඇති නොවන ආකාරයට කාන්තාවට තමාගේ ලිගේන්ද්‍රිය පෙදෙස යෝනි විවරය ආදිය දිනපතා ස්පර්ශ කිරීමට උනන්දු කරවීමට උපදෙස් දීම. ඇයට එම ප‍්‍රදේශය ඇල්ලීමට හැකිවූ විට යෝනිය වටා එහි තොල්, මණිකය ආදිය ස්පර්ශ කිරීමට උපදෙස් දීම. එහිදී ඇති වන සුවහපසුභාවය හෝ උත්තේජනය සමග ඊලඟ පියවර වන්නේ යෝනිය තුළට තම ඇඟිල්ල ඇතුළු කිරීමට උපදෙස් දීම හා උනන්දු කරවීමයි. මෙහිදී ඇඟිල්ලෙහි ලිහිසි ද්‍රව්‍යයක් තවරා ගැනීමෙන් පසු, ඇතුළු කිරීමේදී ඇතිවන අපහසුතා තවත් මගහැරී යයි.
- ඇතුළු කිරීම හෝ විස්තාරණය කිරීමේ පුහුණුව – ඇඟිල්ල ඇතුළු කිරීමෙන් පසුව ලබන ලද අත්දැකීමෙන් පසුව ප්ලාස්ටික් උපකරණයක් (ශිෂ්ණයට සමාන) ඇතුළු කිරීමට, උනන්දු කරවිය යුතුය. එය ඇතුළු කළ පසුව යෝනිය තුල විනාඩි 10 – 15 කාලය තබාගෙන සිටීමට උනන්දු කළ යුතුය. එවිට ශ්‍රෝණි පේශී එම පීඩනය දරා සිටීමට හුරු වේ. ඉන්පසු එය තම සහකරුවා මගින් ඇතුළු කරවාගැනීමට උනන්දු කරවිය යුතුය. එවිට ඇයට දැනෙන සුවපහසුව සමග ඇය තම සහකරුට ශිෂ්ණය යෝනි මාර්ගය අසලට ගෙන ඒමට ඉඩ ලබාදේ. නමුත් ඇතුළු කිරීම නොකළ යුතුය. ඉන් ඇතිවන ලිංගික උත්තේජනය මගින් ඇයට දැනෙන සුවපහසුව සමග ලිංගික සංසර්ගය සඳහා උත්සහ කළ හැක. මෙය සහකාරියගේ කැමැත්තට අනුව ක‍්‍රමයෙන් ඇතුළු කළ යුතුය.
ඇතුළු කිරීම් සිදු නොකරමින් සිදු කරන ලිංගික උත්තේජනවලදී (මුඛ ලිංගික උත්තේජන/සම්බාහනය/ ස්වයං මෛතූන්‍ය) මෙම තත්ත්වය ඇති නොවේ.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
ක්‍රිෂාන්ති ගංගා කුමාරිහාමි මහත්මිය
හෙද නිලධාරිනි (1 ශ්‍රේණිය) ,පළාත් මහා රෝහල, කුරුණෑගල
