කොරෝනා වසංගතය ලොව පුරා පැතිර යාමත් සමගම අපි සැවොම නිවෙස්වලට කොටු වූ බව අමුතුවෙන් කිව යුතු නැහැ. පාසැල වසා දැමීමත් සමගම දරුවන්ගේ අධ්‍යාපනය ඔන්ලයින් ක්‍රමයට ආරම්භ වූවා.මේ වන විට එය වසර දෙකකට පමණ ආසන්න කාලයකට සම වෙමින් තිබෙනවා. අපේ දරුවන් වැඩි වශයෙන් කාලය ගත කරන්නේ තිරය මත. හුරුපුරුදු වචනයෙන් කිව්වොත් අද වෙද්දී දරුවන්ගේ ස්ක්‍රීන් ටයිම් බොහෝ සෙයින් වැඩි වෙලා. ඒ වගේම ක්‍රීඩා හා අනෙකුත් බාහිර ක්‍රියාකරකම් වල නියැලීමටත් දරුවන්ට අවස්ථාවක් නැහැ. තාක්ෂණයේ දියුණුව අපේ ඕනෑම ගැටලුවකට වාගේ කුමක් හෝ විසදුමක් ලබා දුන්නත් ඒ හරහා අප වෙත එන අහිතකර බලපෑමුත් නැතිවාම නොවෙයි. මෙවැනි වටපිටාවකදී විද්‍යුත් තිර මත එනක් වැඩි වේලාවක් ස්ක්‍රීන් මත සිටින දරුවන්ට ඇති විය හැකි සංකූලතා ගැන දෙමාපියන් ලෙස අපි දැනුවත් වීම ඉතාම වැදගත් වෙනවා.
අධික ලෙස විද්‍යුත් තිර භාවිතයේ අහිතකර ප්‍රතිඵල මොනවාද?
ශාරීරික සංකුලතා
- විද්‍යුත් තිර භාවිත කරමින් උදාසීන ලෙස කාලය ගත කිරීම නිසා ස්ථුලභාවය හා එහි සංකුලතා (දියවැඩියාව, අධික රුධිර පීඩනය) ආදිය ඇතිවීම
- අක්ෂි ආබාධ – පෙනීම බොඳ වීම, ඇස් වලට අපහසුතාවක් දැනීම, පෙනීමේ දුර්වලතා ඇතිවීම
- මාංශපේෂී හා හන්දි කැක්කුම් ඇතිවීම
- නින්දට බාධා ඇතිවීම – නින්ද නොයෑම, නින්ද යෑමට වැඩි කාලයක් ගතවීම
මානසික සෞඛ්‍යය හා හැසිරීම කෙරෙහි ඇති බලපෑම
- පවුලේ සාමජිකයින් හා යහළුවන්ගෙන් ඈත්වීම/සමාජ සම්බන්ධතා බිඳවැටීම
- කාංසාව, විශාදය, අධි ක්‍රියාකාරී අඩු අවධානය වැනි මානසික රෝගවලට ඇති ප්‍රවණතාවය වැඩිවීම
- විද්‍යුත් තිරවල ඇති ප්‍රචණ්ඩකාරී හැසිරීම් අනුකරණය නිසා දරුවන් අතර ප්‍රචණ්ඩකාරී හැසිරීම් වැඩිවීම
දරුවෙකු අධික ලෙස විද්‍යුත් තිර භාවිතයට හුරු වීමට හේතු විය හැකි කරුණු මොනවාද?
- පවුල් සංස්ථාවේ ලක්ෂණ (දෙමාපියන් වෙන් වූ/දික්කසාද වූ පවුල්වල දරුවන්)
- විද්‍යුත් තිර සම්බන්ධයෙන් නිවසේ කිසිදු නීති රීති පද්ධතියක් නොමැති වීම
- දෙමාපියන් අධික ලෙස විද්‍යුත් තිර භාවිතය
- දරුවන්ට තම නිදන කාමරයේ පරිගණකයක්, රූපවාහිනියක් තබාගැනීමට ඉඩදීම
- දෙමාපියන් හා දරුවන් අතර යහපත් සම්බන්ධතාවයක් නොමැති වීම
- දරුවාගේ ලක්ෂණ (පිරිමි දරුවන්, නව යොවුන් වියේ දරුවන්, තම හැඟීම් පාලනය කරගැනීමේ අපහසුතා ඇති දරුවන් හා ආත්ම විශ්වාසය අඩු දරුවන්)
අධික ලෙස විද්‍යුත් තිර භාවිතය පාලනයට මව්පියන් මැදිහත් විය යුත්තේ කෙසේද?
දරුවන්ගේ විද්‍යුත් තිර භාවිතය පාලනය කිරීමේ වැඩිම වගකීම ඇත්තේ දෙමාපියන්ටයි. දරුවන්ගේ විද්‍යුත් තිර භාවිතය පාලනය කිරීම සම්බන්ධයෙන් දෙමාපියන්ට පහත් උපදෙස් ලබාදිය හැකිය.
- දරුවන්ට දිනකට විද්‍යුත් තිර භාවිතා කළ හැකි කාල සීමාවන් පිළිබඳ නීති රීති පැනවීම.
- නින්දට, කෑමට හෝ අධ්‍යාපන කටයුතු වල යෙදෙන වෙලාවන්හි (අද වන විට දරුවන් මාර්ගගත ක්‍රමයට ඉගෙනුම ලබන නිසා අදාල උපාංගය අධ්‍යයන කටයුතුවලදී පමණක් ලබා දී ඉවත් කිරීමට ඔබට හැකියි) විද්‍යුත් තිර භාවිතයට ඉඩ නොදීම
- රූපවාහිනිය, පරිගණකය හෝ අනෙකුත් විද්‍යුත් තිර පවුලේ සැම දෙනාටම පෙනෙන ස්ථානයක තැබීම. විද්‍යුත් තිර භාවිතයේදී පවුලේ සියලු දෙනාටම පෙනෙන ස්ථානයක සිට ඒවා භාවිත කිරීමට සැලස්වීම
- දෙමාපියන් හැකි තරම් විද්‍යුත් මාධ්‍යය හා සමාජ ජාලා පිළිබඳ දැනුවත් වීම. දෙමාපියන් මේ පිළිබඳ දැනුවත් නම්, තම දරුවා විද්‍යුත් මාධ්‍ය හරහා නරඹන දෑ පාලනය කිරීමට පහසු වේ.
- වයසින් වැඩි දරුවන්ට, විද්‍යුත් තිර/සමාජ මාධ්‍ය භාවිතයේ ඇති අවදානම් ගැන විවෘතව කතා කිරීම. (විද්‍යුත් තිර හරහා නාඳුනන පුද්ගලයන් සමඟ සම්බන්ධතා පැවැත්වීම, නාඳුනන පුද්ගලයන්ට විද්‍යුත් තිර හරහා තම පින්තූර යැවීම වැනි දේ වලින් සිදුවිය හැකි හානි සාකච්ඡා කිරීම, තමාගේ සමාජ ජාලා ගිණුම් වල පෞද්ගලිකත්වය ආරක්ෂා කිරීම පිළිබඳ සාකච්ඡා කිරීම)
- දෙමාපියන් තමාගේ විද්‍යුත් මාධ්‍ය භාවිතය පාලනය කිරීම. නැතහොත් දරුවන් දෙමාපියන්ගේ හැසිරීම් අනුකරණය කර අධික ලෙස විද්‍යුත් තිර භාවිත වැලැක්වීමට අපහසුය.
ඔබේ දරුවා විද්‍යුත් තිර වලට ඇබ්බැහි වී ඇත්දැයි වටහා ගන්නේ කෙසේද?
- කාලයත් සමඟ විද්‍යුත් තිර භාවිත කරන කාලය වැඩිවීම
- විද්‍යුත් තිර භාවිත කරන කාලය පිළිබඳ දරුවා බොරු කීම
- විද්‍යුත් තිර භාවිතයට අමතරව දරුවා වෙනදා ආසාවෙන් කළ ක්‍රියාකාරකම් මගහැරීම (පාසැල් වැඩ, ක්‍රීඩා, විෂය බාහිර ක්‍රිකාරකම්)
- විද්‍යුත් තිරවලින් තමාට සිදුවන අහිතකර බලපෑම් ගැන දැනුවත් වුවත්, එය නොතකා විද්‍යුත් තිර දිගටම භාවිතය
- විද්‍යුත් තිර භාවිතය අඩුකිරිම හෝ පාලනය කිරීමට දරුවා අපොහොසත් වීම
- තරහා, දුක වැනි හැඟීම වලින් මිදීම සඳහා දරුවා විද්‍යුත් තිර භාවිතය
- විද්‍යුත් තිර භාවිතාව වලක්වන අවස්ථා වලදී කේන්තිය, දුක, නොසන්සුන්තාවය වැනි ලක්ෂණ පෙන්නුම් කිරීම
මෙවැනි ලක්ෂණ ඔබේ දරුවාත් පෙන්නුම් කරනවා නම් හැකි ඉක්මනින් දරුවාව මනෝ වෛද්‍ය සායනයකට යොමු කර තත්ත්වය පිළිබඳව සැක හැර දැනගත යුතු අතරම වෛද්‍ය උපදෙස් මත ක්‍රියාක්මක වෙන්න.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
ළමා හා නව යොවුන් 
මනෝවෛද්‍ය විශේෂඥ යසෝධා රෝහණචන්ද්‍ර මහත්මිය
විශ්වවිද්‍යාල මනෝවෛද්‍ය ඒකකය
දකුණු කොළඹ ශික්ෂණ රෝහල
