දරුවන්ගේ නිරොගී පැවැත්ම පිළිබඳව සැලකිලිමත් වන දෙමාපියන් නිසි අවධානයක් යොමු කළ යුතු තවත් වැදගත් අංගයක් වන්නේ දරුවන්ගේ දන්ත සෞඛ්‍යයි. ඒ සම්බන්ධයෙන් වැඩිහිටි ඔබේ වගකීම ආරම්භ වන්නේ දරුවාට මාස 5 ක 6 ක පමණ කාලයේ සිටයි. ඒ, කිරි දත් රැකගැනීම ඔබ සිතනවාට වඩා ඉතා වැදගත් කාර්යයක් වන බැවිනි. සාමාන්‍යයෙන් දරුවෙකුගේ මුල්ම කිරි දත දරුවාට මාස 06ත් 10 ත් අතර වයසේ දී යටි හනුවේ ඉදිරිපස පේළියෙන් මතුවේ. නමුත් මේ කාල සීමාව සහ ස්ථාන වෙනස් විය හැකිය. සාමාන්‍යයෙන් අවුරුදු 3 ක් පමණ වන විට බොහෝ දරුවන්ගේ දත් පෙළ සම්පූර්ණ වෙයි. වසර කිහිපයකින් ගැලවී ගියද කිරිදත් මගින් විශාල මෙහෙයක් ඉටු වේ.
කිරිදත් පෙළ වැදගත් වන්නේ :
- ආහාර සැපීමට
- වචන උච්චාරණයට
- මුහුණේ හැඩය පවත්වා ගැනීමට
- සිනහවේ පියකරු බව රඳවා ගැනීමට
- ස්ථිර දත් සඳහා අවශ්‍ය අවකාශය නිර්මාණයට
වෛද්‍ය විද්‍යාත්මකව සනාථ කර නැතත් කිරි දත් මතුවන කාලයට යම් යම් විශේෂිත හැසිරීම් දරුවා පෙන්නුම් කරයි.
දත් මතුවන කාලයට කුඩා දරුවන්ගේ හැසිරීමෙහි ඇති වෙනස්කම් :
- හැඬීම
- ආහාර නොගැනීම/ප්‍රතික්ෂේප කිරීම
- අතට හසුවන දේ කටේ දමා හැපීම
- නිතර නිතර මල මුත්‍ර පිට කිරීම
- උණ
- අජීර්ණය
ශ්‍රී ලංකාවේ දරුවන් අතරද බහුලව දක්නට ලැබෙන අවුරුදු හයට අඩු දරුවන්ගේ කිරිදත් දිරායාම (Early childhood caries) සාමාන්‍ය තත්ත්වයක් නොවේ. මේ තත්ත්වයට මූලික බලපාන්නේ බැක්ටීරියා ආසාදන තත්ත්වයකි.
මේ තත්ත්වය ඇති වීමට හේතු ලෙස රාත්‍රි නින්දේදී ළඳරුවන්ට කිරි බෝතල් දීම, රාත්‍රී නින්දේදී මව්කිරි ලබාදීම වැනි අවස්ථා දැක්විය හැකිය. අසාමාන්‍ය ලෙස දත් දිරායාමේ තත්ත්වයට, ඇති අවදානම අවම කරගැනීමට දෙමාපියන් දැනුවත් වීම ඉතා වැදගත් වන නිසා දරුවාගේ පළමු කිරිදත මෝදු වූ විට දන්ත වෛද්‍යවරයෙකු වෙත යොමු වී ඔබට අවශ්‍ය මුඛ සෞඛ්‍ය පිළිබඳ දැනුම මෙන්ම තොරතුරු ලබාගන්න.
නිරෝගී දත් දෙපෙළක් සඳහා මේ කරුණු ගැන අවධානය යොමු කරන්න
- සීනි සහිත ආහාර/දියර වර්ග දිවා කාලයේදී මෙන්ම රාත්‍රී නින්දේදී ද සීමා කිරීම
- දරුවාට නිසි පෝෂණය සහිත ආහාර වේලක් ලබාදීම
- කාබෝහයිඩ්‍රේට් අඩංගු දියර වර්ග (සීනි සහිත යුෂ, කිරි) සීමා කිරීම
- ළදරුවන්ට නින්දේදී කිරි පෙවීමෙන් හැකිතාක් වැළකීම
- දත් මෝදුවීමෙන් පසුව රාත්‍රී කාලයේදී අසීමිත ලෙස මව්කිරි පෙවීමෙන් වැලකීම
- මවගෙන් දරුවාට සම්ප්‍රේෂණය වන මුඛයේ වෙසෙන බැක්ටිරීයා නිසා මවගේ මුඛ සෞඛ්‍ය පිළිබඳව වැඩි අවදානයක් යොමු කිරීම.
- නිසි මුඛ සෞඛ්‍ය පුරුදු නිවසේදී අනුගමනය කිරීමට දරුවා පුහුණු කිරීම.
- දිනකට දෙවරක් වරකට විනාඩි දෙක බැගින් නිවැරදි ක්‍රමයට දත් මදින්නට දරුවා පුරුදු කිරීම
- වයස අවුරුදු දෙකට අඩු දරුවන්ට ඔවුන් සඳහා නිපදවූ දත් බුරුසු සහ දන්තාලේපන භාවිත කරන්න (ඒ සඳහා වෛද්‍ය උපදෙස් ලබාගන්න)
- දන්තාලේප සහිත කෙළ ඉවතට දැමීමට දරුවා හුරුකරන්න
- වයස අවුරුදු 7/8 වන තුරු දත් මැදීම හොඳින් සිදුකර ඇත්දැයි පරීක්‍ෂා කරන්න
දත් මැදීමේ නිවැරදි ක්‍රමය අනුගමනය කරන්න
01. කන්නාඩියක් ඉදිරිපිට ඔබටත් දරුවාටත් දරුවාගේ මුඛය හොදින් දිස්වන පරිදි සූදානම් වන්න.
02. දරුවාගේ නිකට යටින් අල්ලා ඔබේ ශරීරයට වාරු කොට හිස මදක් ඔසවන්න.
03. බුරුසුවේ හිස, දරුවාගේ විදුරුමස පැත්තට හරවා සියුම්ව කවාකාරව දත් සහ විදුරු මස මදින්න. දත්වල පිටත මෙන්ම මුඛයේ ඇතුළු පැත්තෙන්ද පිරිසිදු විය යුතුයි.
04. ආහාර කැබලි රැඳිය හැකි, හක්කේ දත්වල මතුපිට ද හොඳින් මදින්න.
05. ඉතා මෘදු ලෙස දරුවාගේ දිව මදින්න.
කෙසේ වුවත් මෙහිදී ඔබ මුහුණදෙන ගැටලුව වන්නේ දරුවන් දත් මැදිමේ කාර්යයට ප්‍රිය නොවීමයි. එම නිසා එම කාර්යය පවුලේ විනෝදාත්මක ක්‍රියාකාරකමක් ලෙස දරුවාට හඳුන්වා දෙන්න.
අම්බලන්ගොඩ මෙඩිප්ලස් දන්ත ශල්‍යාගාරයේ දන්ත ශල්‍ය වෛද්‍ය එස්. ඒ. එල් අලංක මහතා සමග සකසන ලද ලිපියකි.
