කොවිඩ් 19 පිළිබඳව මේ කාලය ඇතුළත ලිපි බොහොමයක් තුළින් සාකච්ඡා කළා ඔබට මතක ඇති. අද වන විට කොවිඩ් 19 හේතුවෙන් අවදානම් තත්ත්වයට පත්ව සිටින කොටසක් ලෙස ගැබිනි මව්වරුන් පිළිබඳව කතා බහ වෙනවා නිතර අසන්නට ලැබෙන නිසාම ගැබිනි සමයට දරු ප්‍රසූතියට කොවිඩ් 19 බලපාන්නේ කොයි ආකාරයෙන්ද යන්න සාකච්ඡා කිරීම කාලීන බව සිතුණු නිසාත් ගැබිනි මව්වරුන් බියට පත් වීම සාධාරණ ද යන්න විමසීමටත් මේ ලිපිය සැකසෙන බව කිව යුතුමය. ඒ වගේම තමයි කොවිඩ් 19 සම්බන්ධ සියලුම වෛද්‍ය සහ වෙනත් උපදෙස් 1999 අංකය අමතා ලබා ගැනීමට ඔබට හැකියාව තිබෙනවා.
වෛද්‍යතුමනි, ගැබිනි බව කොවිඩ් 19 අවදානම් සාධකයක්ද?
ගැබිනි බව කියන්නේ කොවිඩ් 19 සඳහා අවදානමක් බව මෙතෙක් සනාථ වී නැහැ. නමුත් ගැබිනි සමය තුළදී කාන්තාව‍කගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය වෙනස් වීම්වලට ලක්වෙනවා. අන්න ඒ නිසාම සෑම බෝවන රෝග තත්ත්වයකින්ම ආරක්ෂා වීමට ගැබිනි මව වගබලා ගත යුතුයි. කෙසේ වුවත් සෑම පුද්ගලයෙක් මෙන්ම ගැබිනි මවත් ආසාදනයෙන් වැලකීමට අදාල සියලු සෞඛ්‍යාරක්ෂිත ක්‍රම අනුගමනය කළ යුතුමයි.
ගැබිනි මව,
- පොදු ස්ථානවලට යෑම අවම කළ යුතුයි
- නිසි ප්‍රමිතියේ මුඛ ආවරණයක් නිවැරදිව භාවිත කළ යුතුයි
- සමාජ දුරස්ථභාවය පවත්වා ගැනීම කළ යුතුයි
- විෂබීජහරණ දුව්‍යයක් හෝ සබන් යොදා නිතර දෑත් පිරිසිදු කිරීම කළ යුතුයි
- මුහුණ ස්පර්ශ කිරීමෙන් වැළකී සිටිය යුතුයි
අන්න ඒ වගේ සාමාන්‍යයෙන් කොවිඩ් 19 තත්ත්වයෙන් වැළකීමට ලබා දෙන සෑම සෞඛ්‍යාරක්ෂිත උපදෙසක්ම ගැබිනි මවත් අනුගමනය කළ යුතුමයි.
ගැබිනි මවක් තමාට කොරෝනා ආසාදනය ඇති බවට සැක කරනවා නම් පළමුවෙන් සිදු කළ යුත්තේ කුමක්ද?
කොරෝනා ආසාදන තත්ත්වයේදී පෙන්නුම් කරන ලක්ෂණ යම් ගැබිනි මවක් තුළින් පෙන්නුම් කරනවා නම් ඒ මව ඒ පිළිබඳව පවුල් සෞඛ්‍ය සේවා නිලධාරිනයට හේ වෛද්‍යවරයාට දැනුම් දීම අත්‍යවශ්‍යයි. ඒ වගේම යම් අපහසුතා ඒ කියන්නේ හුස්ම ගැනීම අපහසු වගේ දැනෙනවා නම් ඉතාම ඉක්මනින් ළඟම ඇති රෝහලට යා යුතුයි.
වෛද්‍යතුමනි, යම් මහයකින් ගැබිනි මවක් කොරෝනා ආසාදිත තත්ත්වයට පත් වුණොත් කුස තුළ වැඩෙන දරුවාත් ආසාදිතයෙක් බවට පත් වෙනවාද?
මේ දක්වා ලැබී ඇති වාර්තාවලට අනුව නම් කුස තුළදී දරුවා ආසාදිතයෙක් වන බව ස්ථිරව කිව නොහැකියි.
රට තුළ මෙවැනි වසංගතයක් පවතින මේ අවස්ථාවේදී ගැබිනි මව්වරුන් වෙනුවෙන් සැලසෙන පහසුකම් මොනවාද?
රට වසා ඇති කාලයේදී වුවත් සායන සඳහා පැමිණීමට ගැබිනි මවට ලබා දෙන කාඩ්පත අවසර පත්‍රයක් ලෙස භාවිත කිරීමට අවස්ථාව ලබාදී තිබෙනවා. ඒ කෙසේ වෙතත් අපි ගැබිනි මවට උපදෙස් දෙනවා සායනවලට සහභාගී නොවුණත් අවශ්‍ය ස්කෑන් පරීක්ෂණ සඳහා පැමිණෙන ලෙසටත් වෙනත් අවස්ථාවල පවුල් සෞඛ්‍ය සේවා නිලධාරිනය හෝ වෛද්‍යවරයා දුරකතනය මගින් සම්බන්ධ කරගෙන හෝ ගැටලුවක් ඇති නම් දැනුම් දෙන ලෙස. එවැනි අවස්ථාවලදී ගත යුතු ක්‍රියාමාර්ග පිළිබඳව මව දැනුවත් කිරීම සිදු වෙනවා.
ඒ වගේම මේ වන විට ගැබිනි මව්වරුන් පිටතට පැමිණීම අවම කිරීම සඳහා සායනික ප්‍රතිකාර සීමා කරලා තියෙනවා. නමුත් නව ලියාපදිංචි වීම් ඇති ගැබිනි කාන්තාවන්, සති 32ට වැඩි ගැබිනි කාන්තාවන් වගේම දියවැඩියාව, අධික රුධිර පීඩනය, හෘද රෝග, ශ්වසන අබාධ, මානසික සෞඛ්‍ය ගැටළු ඇතුළු පෙර ගැබිනි සමයේදී යම් යම් සංකූලතා පෙන්නුම් කළ කාල්නාවන් මෙන්ම එවැනි සංකූලතා සම්බන්ධ ඉතිහාසයක් ඇති කානතාවන්ට සායන සඳහා සහභාගී වීමට උපදෙස් ලබාදෙනවා.
මේ පවතින වසංගත තත්ත්වය ගැබිනි මවකට මානසික පීඩාවක් විය හැකියි නේද?
ඔව්… සැමවිටම ගැබිනි මවක් තමන්ගේ මෙන්ම දරුවාගේ යහපත ගැන සිතිය යුතුමයි. මෙවැනි සමයක නිවසටම කොටු වී ඉන්න සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුටත් මානසික නොසන්සුන්තාවයක් ඇති වීම සාමාන්‍ය තත්ත්වයක් විය හැකියි. ඒ නිසා දරුවෙකුත් කුසේ දරා අපහසුතා මැද බියෙන් කාලය ගත කරන කාන්තාවකට එවැනි මානසික කඩා වැටීමක් ඇති වීම ගැන අමුතුවෙන් කතා කළ යුතු නැහැ. ඉතිං මේ තත්ත්වයේදී සෑම ගැබිනි මවක්ම සිත ශක්තිමත් කරගනිමින් මේ තත්ත්වයට බොහොම නිර්භීතව මුහුණ දිය යුතුයි. මොකද ඇය කුසේ රුවාගෙන සිටින්නේ සම්පතක්. ගැබිනි මව මානසික දුර්වල වීම කුසේ වැඩෙන දරුවාගේ වර්ධනයටත් බලපෑ හැකියි. ගැබිනි කාන්තාවන් තමන්ගේ මානසික සුවය වෙනුවෙන් සංගීතයට සවන් දීම, දරු ප්‍රසූතියට සූදානම් වීම, සාමාන්‍යයෙන් එදිනෙදා නිවසේ වැඩකටයුතුවල නිරත වීම, නිවැසියන් සමග කතා බහ කරමින් කාලය ගත කිරීම ඉතාම වැදගත්. ඒ වගේම අනවශ්‍ය ලෙස කොවිඩ් 19 හා සම්බන්ධව ඵල වන පුවත් නැරඹීම, තොරතුරු සෙවීම වැනි කටයුතුවලින් ඈත්වීමටත් මතක තබාගන්න.
කොවිඩ් 19 නිසා ප්‍රසූතියේදී ඇති විය හැකි සංකූලතා මොනවාද?
ඇත්තටම කිව්වොත් කොවිඩ් 19 කියන්නේ අපිට අලුත් රෝග තත්ත්වයක්. මේ හා සම්බන්ධ පර්යේෂණ මේ වන වි‍ටත් සිදු වෙමින් පවතිනවා. ඒ නිසා ඇති විය හැකි සංකූලතා ගැන ඒවා පර්යේෂණ මගින් සනාථ වීමට පෙර පැවසීම අපහසුයි.
කොවිඩ් 19 ඇති ගැබිනි මවකගේ ප්‍රසූතිය සිදුවිය යුත්තේ සිසේරියන් සැත්කමක් හරහාද?
ගැබිනි බවට අදාල වෛද්‍යමය ගැටලු මත සිසේරියන් සැත්කමකට යොමු වුවහොත් හැරෙන්න කොවිඩ් 19, සිසේරියන් සැත්කමකට යොමු කිරීමට හේතුවක් නොවේ. සාමාන්‍යයෙන් මව කොරෝනා ආසාදිතයෙක් නම් පමණයි ප්‍රසූතිය සම්බන්ධව වෙනත් ක්‍රියාමාර්ග ගත යුතු වෙන්නේ. එසේ නැතිනම් නියමිත දිනට ප්‍රසූතිය සිදු කෙරෙනවා.
කොවිඩ් 19 සමග ප්‍රසූතිය සිදු කළ මවකට දරුවාට මව්කිරි ලබාදිය හැකිද?
ඔව්.. අනිවාර්යෙන්ම. නමුත් මව ඉතාම කල්පනාකාරීව තමන්ගේ සෞඛ්‍යාරක්ෂිත ක්‍රම අනුගමනය කළ යුතුමයි. මුඛ ආවරණය පැලඳීම වගේම දෑත් මෙන්ම පපු පෙදෙසත් මව්කිරි දීමට පෙර පිරිසිදු කිරීම වඩාත් සුදුසුයි. මව්කිරි හරහා රෝගය සම්ප්‍රේෂණය වන බවක් මෙතෙක් තහවුරු වී නැහැ. ළදරුවාට මව්කිරි දීම ඉතාම වැදගත්. මොකද දරුවාගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ශක්තිමත් වීමට එය වැදගත් වෙනවා වගේම එ් හේතුවෙන් ළදරුවා බෝවන රෝගවලින් ආරක්ෂා වෙනවා.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
ප්‍රසව හා නාරි‍වේද විශේෂඥ වෛද්‍ය ක්‍රිෂාන් ද සිල්වා මහතා
මහමෝදර ශික්ෂණ රෝහල
