ඔබටත්, පවුලටත් කාලය වෙන් කළොත් ආතතිය අවම වෙයිද?

කාර්ය බහුල ජීවන රටාවත් එක්ක අපි ‍බොහෝ දෙනෙක් කාලය ගත කරන්නේ ආතතියත් එක්ක කිව්වොත් එය නිවැරදියි. අපි කොයි කොයි ක්‍රම උපයෝගී කරගිනිමන් ආකකිය කළමනාකරණය කරගන්නට උත්සාහ කළත් ඇතැම් විට ඒ සඳහා නිවැරදි මග පෙන්වීමකින් තොරව ප්‍රතිඵල ළඟා කර ගැනීමට අපහසු විය හැකියි. මින් පෙර ලිපියකදී ආතතිය කළමනාකරණය කර ගැනීමට කාල සටහනකට හුරු වීමෙන් අපිට හිමි වන වාසි ගැන කතා කළා ඔබට මතක ඇති. මේ ලිපිය තුළින සකච්ඡා කිරීමට සැරසෙන්නේද එම කාලසටහන සමගම බැදී පවතින තවත් වැදගත් කාරණා තුනක් සම්බන්ධවයි. 

• ඔබ, ඔබ වෙනුවෙන් වෙන් කරන කාලය (My Time)
• ඔබ, ඔබේ පවුල සමග ගත කරන කාලය (Family Time)
• පවුලේ සාමාජිකයින් සමග කතාබහට වෙන් කරන කාලය (Sit-down Conversations)

ඔබ, ඔබ වෙනුවෙන් වෙන් කරන කාලය (My Time)

ගොඩක් වෙලාවට අපි හැමෝටම අනිත් හැම දෙනා වෙනුවෙන්ම ගත කරන්න කාලේ තියෙනවා. හැබැයි ඔබෙන් ඇහුවොත් ඔබ, ඔබ වෙනුවෙන් කාලය ගත කරනවා ද? කියා බොහෝවිට ඔබේ පිළිතුර නැහැ වෙන්න පුළුවන්. ඔබ දෙමාපියන්/දරුවන්/බිරිඳ/සැමියා/සමාජය/රැකියාව/යහළුවන් වෙනුවෙන් කාලය ගත කරනවා. ඒත ඔබේ දින චර්යාව ඇතුලේ ඔබට ඉඩක් නැහැ. ඇත්තටම මෙන්න මේ මම වෙනුවෙන් ගත කරන කාලය නැති වෙන්න, නැති වෙන්න මට මම පිළිබඳ තියෙන සතුට, මට මම පිළිබඳව තියෙන වටිනාකම නැති විය හැකියි. අන්න ඒ වගේ අවස්ථාවලදී මගේ ජීවිතෙන් කිසි වැඩක් නෑ.. හරිම නීරසයි.. මම ජීවිතය ඇතුලේ මොනවද කරලා තියෙන්නේ.. දැන් නං ඇති, මෙතනින් එහාට යන්න බෑ… වැනි  ඍණාත්මක සිතිවිලි ඔබ තුළ ඇති වෙනවා. අන්න එ් නිසාම ඔබේ කාලසටහන තුළ අනිවාර්යෙන්ම දවසකට පැය භාගයක්වත් ඔබ, ඔබ වෙනුවෙන් කාලය සොයා ගන්නට උත්සාහ කළ යුතුමය. 

ඔබ, ඔබ වෙනුවෙන් වෙන්කරගන්නා කාලය තවත් අයෙකු සමග බෙදා ගත නොහැකිය. ඔබ, ඔබ වෙනුවෙන් වෙන්කරගන්නේ සවස 4.00 – 4.30 දක්වා කාලය නම් මේ වෙලාවේ මම මේ කර්තව්‍යය කරනවා මට මේ වෙලාවේ බාධා කරන්න එපා ලෙස නිවසේ අනිත් අය වෙත කාරුණිකව දැනුම් දිය හැකියි. 

ඔබ ගෙදර මව නම් දරුවන්ව, නිවසේ අනිත් වැඩ කටයුතු ටික මේ කෙටි කාලය ඇතුළත ඔබේ සැමියාට පැවරිය හැකියි. මේ  වෙලාවේ මම පොතක් කියවනවා. මගේ මේ වැඩේ කරද්දී මැද්දෙන් ඇවිත් කරදර කරන්න, ප්‍රශ්න කරන්න එපා. බාධා කරන්න එපා යනුවෙන් ඉතා ආදරණීයව ඔබේ නිවැසියන්ගෙන් ඉල්ලන්න ඔබට හැකියි.  

ඔබ ඔබ වෙනුවෙන් වෙන් කළ කාලය තුළ එහෙමත් නැතිනම් my time එකේ අපි කරන කාර්‍යයන් එක් එක් පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් විය හැකියි. එක් අයෙක් වීඩියෝ බලද්දී තවත් අයෙක් පොත් කියවයි. එක් අයෙක් නර්තනයේ යෙදෙද්දී තවත් අයෙක් ගායනයක් හෝ වාදනයක් හෝ ගීත ඇසීම සිදුකරයි. නැතිනම් රූපවාහිනිය නරඹයි. එසේත් නැතිනම් අලුත් කෑම වර්ගයක් අත්හදා බලයි. මෙන්න මේ ආකාරයට ඔබ කැමති විවිධ විවිධ ආකාරයන් සමගින් ඔබේ කාලය ගත කළ හැකියි. ඔබ, ඔබ වෙනුවෙන් අනිවාර්යෙන්ම කාලසොයා ගත යුතුය. එය ඔබේ සතුට වෙනුවෙන් කරන විශාල ආයෝජනයක් බව සිහි තබා ගන්න. මේ මොහොතේ සිටම ඔබ වෙනුවෙන් පැය භාගයක හෝ පැයක කාලයක් වෙනු කරගන්න. ඒ වගේම ඔබ, ඔබේ මුළු දවසම ඔබ වෙනුවෙන්ම පමණක් වෙන් වූවක් බවට පත්කර නොගැනීමට වගබලා ගන්න. නැතිනම් ඔබේ පවුලේ අනෙක් සාමාජිකයන් ඔබ නිසා ආතතියට පත් විය හැකිය. 

ඔබ, ඔබේ පවුල සමග ගත කරන කාලය (Family Time)

බොහෝ වේලාවට වැඩත් එක්ක කාර්යබහුල වූ විට අපිට, අපේ පවුලේ අනිත් සාමාජිකයින් මග හැරෙනවා. එය එතරම් සුදුසු දෙයක් නොවේ. ඇතැම් අයට එක්වර යොමු වෙන්න හැකියාව ඇත්තේ එක් කාර්යකට පමණක් විය හැකි අතරම ඔවුන් ඒ කාර්යය ඉතා සාර්ථකව සිදු කරනවා. නමුත් ඒ කාර්යය අවසානයේ අපට අපේම බොහෝ දෙනෙක් මගහැරී තිබිය හැකියි. එවැන්නක් සිදු නොවන්නට නම් ඔබේ කාලසටහනේ ඔබේ පවුල/යහළුවන් වෙනුවෙනුත් කාලයක් වෙන් විය යුතුය. “අයියෝ ඕවට කොහෙද වෙලාව, ඕවට කොහෙද සල්ලි, කොහොමද මිනිස්සුත් එක්ක එළියට පහළියට ගිහිල්ලා කන්නනෙ බොන්නේ මේ කාලේ මේ ආර්ථික ප්‍රශ්නත් එක්ක” කියලා ඔබට හිතෙයි. ඒ දෙවලුත් අපට කළ හැකි නමුත් මෙයින් අදහස් කරන්නේ කෑම බීම හෝ ට්‍රිප් යෑම හෝ පමණක්ම නොවෙයි. විදුලිය විසන්දි වුණු අවස්ථාවක හෝ  එක එළියක ඉදගෙන නිවැසියන්ගේ එදිනෙදා අත්දැකීම් බොදාගන්න ඔබට හැකියි. දරුවන්ගේ පාසැල් වැඩ කටයුතු, බිරිඳගෙන් නිවසේ වැඩකටයුතු, සැමියාගෙන් කාර්යාලයේ වැඩකටයුතු ගැන විමසන්නට ඔබට හැකියි. එවැනි අවස්ථා හමුවේ ඔබේ ජීවිතයේ වගේම පවුලේ අනෙක් අයගේ පීඩනයන් හඳුනා ගැනීමටත් ඔබ/පවුලේ වෙනත් අයෙක් යම් පීඩනයක සිටිනවා නම් එය නිදහස් කරගැනීමටත් සහයෝගයක් ලැබෙනු ඇත. අන්න ඒ නිසාම ඔබේ කාල සටහන තුළ දරුවන් දෙමාපියන් යහළුවන් සමග ගතකරන්නටත් යම් වේලාවක් වෙන් කරගන්න.

පවුලේ සාමාජිකයින් සමග කතාබහට වෙන් කරන කාලය (Sit-down Conversations)

අතීතයේදී නම් කෑම මේසෙ වාඩි වෙලා, කෑම කන අතරේ පවුලේ හැමෝටම එකතු වෙලා කතා බහ කරන්න අපිට ගොඩක් අවස්ථාව ලැබුණා. නමුත් අද වෙද්දී රූපවාහිනිය, සමාජ මාධ්‍ය, දුස්මාර්ට් ජංගම දුරකතන නිසා දෝ වර්තමාන සමාජය තුළ එය බෝහෝ විට දකින් නැහැ. අපේ දරුවො පාසැල් අවසන් වී ඇවිත් ‍ගෙදර වැඩ කරනවා, ආහාර ගන්නවා, නිදා ගන්නවා. මව්පියන් රැකියාවට යනවා එනවා, ගෙදර දොරේ වැඩ ටික කරනවා, නිදාගන්නවා. මේ විදියට ගෙවෙන අපේ කාලය තුළ පවුලේ සාමාජිකයින් සමග කතා කරන්නට අවස්ථාව අඩුයි. ඒ නිසා ආහාර ගන්නා වේලාව/නින්දට පෙර හෝ සුළු වේලාවක් හෝ පවුලේ සාමාජිකයින් සමග වාඩි වී කතාබහ කරන්න.

ඒ කතාබහ තුලදී ඔබේ දරුවන් සමග අද දවසේ කොහොමද? පාසල ඉස්කෝලේ මොනවද වැඩ කටයුතු කළේ?  කවුද ටීචර්ස්ලා?  එයලා එක්ක ඔයා මොනවද කරපු වැඩ? ඒ වගේම අද ආව යාලුවෝ කවුද?  යාළුවොත් එක්ක මොනවද ඔයා කළේ?  කලේ ඔයාට සතුටු හිතෙන දේවල් මොනවද?  ඔයාට දුක හිතෙන දේවල් මොනවද?  වැනි දේ සාකච්ඡා කිරීමට ඔබට හැකියි. දරුවන් නිදා ගත් පසුව සැමියාට සහ බිරිඳට පුටුවකින් වාඩි වෙලා කෝපි කෝප්පයක් බොන ගමන් අද දවසේ ගෙවුණේ කොහොමද? ඒ වගේම අපේ ජීවිතය ගෙවෙන්නේ කොහොමද? මේ මාසේ ඉස්සරහට අපිට කරන්න තියෙන වැඩ කටයුතු මොනවද? වැනි කාරණා සාකච්ඡා කළ හැකියි. ඒ වගේම අතීතයේ රසවත් මතක අලුත් කරන්නටත් මෙය හොඳ අවස්ථාවක් වනු ඇත. මෙසේ ගතකරන කාලය ඔබේ බැඳීම සාර්ථකව ඉදිරියට රැගෙන යාමට විශාල අත්වැලක් වනු නිසැකය. මෙවැනි sit-down conversation එකක් හැමදාම පවත්වා ගැනීම මගින් ඔබට/පවුලේ අයෙකුට යම් පීඩනයක් ඇති විට එය අවම කරගන්නට සහය වීමට හැකියාව ලැබෙනු ඇත. 

විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:

ආචාර්ය නිමීර සී වීරරත්න (PhD, UoC)

කථන-භාෂා ව්‍යාධිවේදී (SLMC, MAHC),
කථිකාචාර්ය,
ඇමරිකානු NLP මණ්ඩලයේ සහතික ලත් ස්නායු භාෂාමය වැඩසටහන්කරණය (NLP) පිළිබඳ වෘත්තීයවේදී,
සහතික ලත් අධිවේගී ඉගෙනුම් පුහුණුකරු,
සහතික ලත් පෞරුෂ සංවර්ධන පුහුණුකරු,
සහතික ලත් මෘදු කුසලතා පුහුණුකරු,

ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී, සම-නිර්මාතෘ,
ද බ්‍රිජ් ජාත්‍යන්තර ආයතනය,
කොළඹ 7