මව්කිරි කියන්නේ හැම අම්මා කෙනෙකුටම දරුවා ලැබුණට පස්සේ දරුවා පෝෂණය කරන්න ස්වභාවිකවම ලැබුණු දායාදයක්. මේ සංසිද්ධිය විශ්වයේ විශ්මිත නිර්මාණයක්. මිනිසාගේ හැඟීම් දැනීම් හා බැඳුණු ඒ සමග උත්තේජනය ඇති කළ හැකි අපූර්වතම සිදුවීමක්. ඒ නිසා ආදරය නම් වූ හැඟීම මේ සංසිද්ධිය සාර්ථක ලෙස උත්තේජනය කරනවා වගේ ම සිතෙහි දැනෙන සෘණාත්මක වූ සංවේදන දුක ශෝකය කළකිරීම වැනි දුඛාන්ත දැකීම් නිසා එය අසාර්ථක විය හැකියි.
සෑම අම්මා කෙනෙකුගේම ප්‍රසූතියත් සමග මව්කිරි යාන්ත්‍රණය ආරම්භ වෙන්නේ දරුවා පියයුර උරන්න පටන් ගන්නවාත් එක්කම. මේ ක්‍රියාවලිය ඉක්මන් වීම මත මේ යාන්ත්‍රණය සාර්ථක කර ගන්න පුළුවන්. මේ නිසා අම්මා කෙනෙකුට කිරි නැති වෙනවා නම් හෝ අඩු වෙනවා නම් බොහෝ විට ඒ අවස්ථාවේ දකින්න වෙන්නේ මේ ක්‍රියාවලියට ගතවන කාලය දීර්ඝ වීම හෝ මව තුළ ඇති වන ඍණාත්මක සිතුවිලි වෙන්න පුළුවන්. ඒ වගේම මව තුළ ඇතිවන පූර්ව සූදානම මේකට බලපාන්න පුළුවන්. ඒ වගේම ඕනෑම අම්මා කෙනෙකුට අධිෂ්ඨානයෙන් යුතුව කටයුතු කළොත් මේ කාර්යය ජය ගැනීම ඉතාම පහසුයි.
මව්කිරි ක්‍රියාවලිය සාර්ථක වීමට හෝ අසාර්ථක වීමට බලපාන හේතු
අම්මාගේ හේතු
අම්මාගේ කායික රෝගී තත්ත්ව වගේම මානසික රෝග තත්ත්ව – මව්කිරි දීම හෝමෝන ක්‍රියාවලියක් නිසාම මවගේ කායික රෝග බල නොපාන තරමට විරලයි. කලාතුරකින් පියයුරු වල ඇති වූ බරපතළ රෝගී තත්ත්වයකදී (පිළිකා තත්වයක් වැනි) පියයුරු ඉවත් කිරීමක් සිදුව ඇත්නම් හැර කායික රෝග මව්කිරි දීම කෙරේ බලනොපාන තරම් බව කිව හැකියි.
දරුවාගේ හේතු
දරුවාගේ රෝගී තත්ත්ව වලදී කිරි උරාබීමට නොහැකි තරමේ බරපතළ රෝගී තත්ත්වයකදී එහෙම නැතිනම් අසාමාන්‍ය (විකෘතිතා) තත්ත්වවලදී ඇතිවන තත්ත්වයන් හේතුවෙන් උරාබීම දුර්වල වී කිරි නිෂ්පාදනය අඩු වීම දිගින් දිගටම සිදුවීම නිසා කිරි අඩු විය හැකියි.
මවගේ හේතු යටතේ කතා කළ කායික රෝග සහ දරුවාගේ රෝග තත්ත්ව ඉතා කලාතුරකින් ඇති වන තත්ත්ව වන අතරම සුලබ ලෙස ඇති විය හැකි තත්ත්ව වන්නේ කිරි දීමේදී ඇතිවන ගැටලු වගේම මවගේ මානසික හේතු නිසා ඇතිවන ගැටලුකාරී තත්ත්වයන්ය.
අලුත් අම්මාට කිරි මදි වීමට හේතු
- ප්‍රසූතිය සිදුවී දරුවාට මව්කිරි දීමට ප්‍රමාද වීම ඒ වගේම නියමිත වෙලාවන්හිදී කිරි නොදීම නිසා
- දරුවාට පහසුවෙන් කිරි උරා බීමට හැකි වන සේ නිවැරදි ලෙස සම්බන්ධ නොවීම එනම් මව හා දරුවා අතර දුර්වල සම්බන්ධතාවයක් පැවතීම නිසා
- අසතුට, විශ්වාසය රහිත බව, කනස්සලු බව, ආතතිය වගේම වෙහෙස, අවිවේකී බව නිසා ඇති වන විඩාබර බව පමණක් නොව මානසිකව ඇතිවන වියවුල් නිසා දරුවා ප්‍රතික්ෂේප කිරීම වගේම පවුලේ අඩදබර හෝ පවුල තුළ ඇති පිළිගැනීම අඩු බව නිසා ඇතිවන පසු ප්‍රසව ආතතිය
- මව ප්‍රසූතියෙන් පසුව හෝ ඊට පෙර යම් මානසික රෝගී තත්ත්වයකට ගොදුරු වීම හෝ ගොදුරු ව සිටීම නිසා ඇතිවන මානසික අවපීඩනය හෝ පසු ප්‍රසව ආතතිය වැනි තත්ත්වවලදී මව තුළ ඇතිවන කාංසාව නිසා මව කිරි දීම ප්‍රතික්ෂේප කිරීම හෝ දරුවා ප්‍රතික්ෂේප කිරීම නිසා
- වැඩි කාලයක් කිරි නොදී සිටීම හෝ ලඟ ලඟ කාලයකදී කිරි ලබා දීමේදී නිෂ්පාදනය වූ කිරි ප්‍රමාණය දිගින් දිගටම සම්පූර්ණයෙන් වැය නොවීම නිසා
- කෙටි වේලාවක් පමණක් කිරි දීම නිසා (එවිට දරුවාට නිතර පෙවෙන්නේ මුල් කිරි පමණි)
- ක්‍රමවත් ලෙස මව්කිරි දීම සිදු නොකිරීම නිසා ළඟ ළඟ වාරවලදී කිරි බීමේදී වරකට බොන කිරි ප්‍රමානය අඩු වීම වගේම නිෂ්පාදිත කිරි ප්‍රමාණය සම්පූර්ණයෙන් හිස් නොවීම නිසා
- කිරි නිෂ්පාදනයට අවශ්‍ය හෝමෝන උත්තේජනය හොඳින් සිද්ධ වෙන්නේ රාත්‍රියේදී වන අතරම රාත්‍රියේ දී මව්කිරි නොදීම නිසා
- කුමන කාලගුණික තත්ත්වයකදී වුව ද දරුවාට අවශ්‍ය පෝෂණය මෙන්ම ජලය ප්‍රමාණය අවශ්‍ය තරම් මව්කිරිවල තිබුණත් මව්වරු නොදැනුවත්කම මත හෝ වෙනත් පාන වර්ග හෝ දියර වර්ග ලබා දීමත් බෝතල් සූප්පු යොදාගැනීමත් නිසා
මේ සියලු කරුණු සලකා බැලීමේදී මව්කිරි යාන්ත්‍රණයට ඇතිවන බලපෑම හේතුවෙන් මව්කිරි අඩුවීම සිදුවිය හැකි බව අප කවුරුත් පිළිගත යුතුයි. එ සේ හෙයින් මවුකිරි දීමට අවශ්‍ය වටපිටාව වාතාවරණය පිළිබඳව සිතීම, ඉගෙනීම පූර්ව ප්‍රසව සමයේ සිටම ආරම්භ කිරීමත් අධිෂ්ඨානශීලීව මේ සඳහා උනන්දු වීමත් පවුලෙන් වගේම සෞඛ්‍ය සේවකයන්ගෙන් ලැබෙන සහායත් මේ තත්ත්වය ජය ගැනීමට හේතුවක් වන බව මව්වරුන් මෙන්ම පවුලේ සාමාජිකයන් අවබෝධ කරගත යුතුය.
දරුවාගේ උරාබීමේ ගැටලු වැනි තත්ත්වයන් වලදී මව් කිරි දෙවීම පිළිබඳ සැලකිලිමත් වීම වැදගත් වන අතරම මේ නිසා මව්කිරි නිෂ්පාදනය වගේම එය ලබා දීමේ ක්‍රියා පිළිවෙළ පිළිබඳවත් කිරි ලබා දීම ආරම්භ කිරීම ප්‍රසූතිය සිදු වූ හැකි ඉක්මනින් එනම් පැය භාගයක් ඇතුළත සිදු කිරීමත් වැදගත් අමතක නොකළ යුතුය.
එමගින් කිරි යාන්ත්‍රණය උත්තේජනය කළ හැකිවා මෙන්ම ඉන්පසු එය නිසි පරිදි පවත්වා ගැනීම පිළිබඳව දැඩි විශ්වාසදායි ලෙස සිදු කිරීමට ගන්නා උත්සාහය තුළින් මේ අභියෝගය ජය ගත හැකියි. එසේම කිරි උරා බීමට නොහැකි දරුවන් සඳහා මව් කිරි දොවා දෙන පෙවීම තුළින් මව්කිරි යාන්ත්‍රණය වඩාත් කාර්යක්ෂම කරවා ගැනීමට හැකියාව ලැබේ. එසේ හෙයින් සෑම මවකටම අප සැමගේ උදව් උපකාර වගේම පිළිගැනීම, ප්‍රශංසාව ඉතාම වැදගත්ය. සෑම විටම සුහදශීලීව ධනාත්මකව මවට තේරුම් ගනිමින් ඇයට ලබා දෙන සහය ඇයට මේ ගැටලුව ජය ගැනීමට හේතුවක් වේවි. ඒ වගේම කිරි හොඳට තිබෙනවා ඔබට පුළුවන් යන ශක්තිය ඇයට ලබා දීමත් ඇයගේ අපහසුතා තේරුම්ගෙන ලබාදෙන සහයෝගය අනිවාර්යෙන්ම ඇයට ජවයක් වනු ඇත.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
අයිරාංගනී ගගලගමුව
පවුල් සෞඛ්‍ය සේවා නිළධාරීනි
සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරී කාර්යාලය
බුලත්සිංහල
