උත්තරීතර මාතෘත්වය වගේම උත්තරීතර මාතෘත්වයේ සෙනෙහස පෙරදැරි කොටගත් එකම නිෂ්පාදනය මව්කිරි ය. මව්කිරි නිෂ්පාදනය සිදුවෙන්නේ මව් සෙනෙහස නිසාමයි . මව් සෙනෙහස කොතෙක්ද යත් මෙලොවට බිහිකරණ දරුවාගේ සියලු පෝෂණිය සාධකයන් සියල්ල මෙහි ගැබ් වී ඇත . මව්කිරි යනු ජීවි සෛල එනම් ජීවිතයක් ජීවත් කිරීමට අවැසි රුධිර සෛල මෙන්ම අනෙකුත් ජීවි සෛල අඩංගු සජීවි දියරකි .
කුස තුලදී දරුවාගේ පෝෂණය අවශ්‍ය සියලු දේ මවගෙන් පෙකනි වැල හරහා ලබාගන්නා දරුවා මෙලොව එළිය දැකීමත් සමඟම මේ සජීවි දියරය එනම් පණ ඇති දියරය මවගේ පියයුරු තුල නිෂ්පාදනය වී දරුවා පෝෂනය කිරිමේ කටයුත්ත ආරම්භ කරයි . ඉපදුණු සැනෙන් එනම් පැය බාගයක් පැයක් වැනි සුළු කාලයකින් මව් කිරි ආරම්භ කරන අතරම දරුවාගේ දෙතොලට පියයුරේ තනපුඩු ස්පර්ශ වීමත් සමඟම මොලයේ පිහිටි පිටියුටර් ග්‍රන්තියට දැනෙන මේ සංවේදනය හරහා පියයුරු උත්තේජනය සිදුවේ . ඒ සියල්ල සිදුවනුයේ පිටියුටරි ග්‍රන්තියේ අපර භාගයෙන් නිපදවන ප්‍රෝලැක්ටීන් හෝමෝනය ස්‍රාවය වීමෙනුයි. ප්‍රෝලැක්ටීන් හෝමෝනය ස්‍රාවය වීම නිසා මව්කිරි නිපදවීම ආරම්භ වේ . මෙම ප්‍රෝලැක්ටින් නිපදවීම දරුවාගේ පෝෂන කටයුත්ත උපරිම ලෙස සිදුකරන හෙයින් එය දරුවාගේ සියලු ඉන්ද්‍රීයයන් හා ක්‍රියාකාරිත්වයන් වර්ධනයට මාස හයක් පුරාවටම වැදගත් වේ. මෙසේ හෙයින් මව්කිරි යනු උස් පහත් හෝ වෙනත් කිසිදු භේදයක් නොමැතිව මිනිස් පැටියාගේ සියලු ක්‍රියාකාරිත්වයන් මෙන්ම වර්ධනය ප්‍රශස්ථ අයුරින් සිදුකිරීමට හැකියාව ඇති ජීවි ආහාරයයි.
මේ මගින් දරුවාගේ සියලු පෝෂන කටයුතු ඉටුකරන අතරම අලුත උපන් දරුවා වෙනුවෙන් මව්කිරි තවත් සුවිශේෂී තත්වයකින් සැකසි තිබේ එනම් අරම්භක අවස්ථාවේදි මවකට එරෙන කිරි එනම් කොලස්ට්‍රම් නම් ද්‍රවයයි. ව්‍යවහාරයේ රන්කිරි ලෙසින් හඳුන්වන මෙම කිරෙහි ප්‍රතිශක්තිකරණ ගුණය හොඳින්ම පවතී. ලා කහපැහැති මෙය ස්‍රාවය වන්නේ ඉතා සුළු ප්‍රමාණයකිනි. එය අධික ප්‍රෝටීන ප්‍රමාණයකින් යුක්තයි. මෙම කොලස්ට්‍රම් මගින් දරුවා රෝග වලින් ආරක්ෂා කරන අතරම නොමේරු ආහාර මාර්ගය ආස්තරණයක් ලෙස පැතිරී ආහාර මාර්ගය තුල ඇති බැක්ටීරියා විනාශ කරයි . එමෙන්ම කුසතුල විරේකයක් ලෙස ක්‍රියා කර කුස තුල ඇති මිකොනියම් (කලු පැහැති මල )පිටකිරීමට මෙම කොලස්ට්‍රම් ක්‍රියාකරයි.
ආහාර මාර්ගය එනම් අන්ත්‍ර පිරිසිදු වීමේ නැතහොත් විරේක විම මගින් ආහාර මාර්ගය ක්‍රියාත්මක වීම හොඳින් සිදුවන හෙයින් මව්කිරි එයට ඇති ලොකුම බලපෑමයි . එසේම ආහාර මාර්ගයේ ක්‍රියාකාරිත්වය හොඳින් සිදුවීම මගින් දරුවාගේ කිරි අවශ්‍යතාවය වැඩිවේ.
මෙසේ හෙයින් මව්කිරි නිෂ්පාදනයද හොඳින් සිදුවේ . එසේම පිත්ත ලවණ අවශෝෂනය හොඳින් සිදුවන හෙයින් දරුවා කහ වීමද වැලකේ.
මෙසේ දරුවාගේ ආහාර මාර්ගය හොඳින් ක්‍රියාත්මක වන හෙයින් මව්කිරි අවශ්‍යතාවය වැඩිවීමත් අවශ්‍යතාවයට අනුව කිරි නිෂ්පාදනය වැඩි වීමත් සිදුවන හෙයින් ද කිරි ගලා ඒමද සාර්තකව සිදුවේ. මෙසේ කිරි යාන්ත්‍රණය සාර්ථකව සිදුවනවිට දරුවා සුවෙන් පහසුවෙන් සිටින අතරම බහිස්‍රාවිය ක්‍රියාවන්ද හොඳින් සිදුවේ. මෙසේ බලන කල මව්කිරි මගින් දරුවාගේ ආහාර මාර්ගය ශක්තිමත් කිරීමත් හොඳින් වර්ධනයත් සිදුවන හෙයින් කිසිදු විටක දරුවාට ආසාත්මිකතා ඇති නොවේ.
යම් හෙයකින් අසාත්මිකතාවයේ ලක්ෂණ ලෙස හඳුනා ගන්නේ පාචනය, වමනය, උදර වේදනාව, පලු දැමීම ආදී ලක්ෂණයි. එවන් ලක්ෂණ යම් යම් අවස්ථාවලදී අපට දක්නට හැකි වුවද ඒවා ආසාත්මිකතාවය නිසා හට ගත්තක් නොවේ.
වමනය – වමනය ඇති වන්නේ කිරි උරාබීම සඳහා දරුවා නියමිත ස්ථාපිතයේ තබා නොගැනීම හෝ සම්බන්ධය දුර්වල වීම නිසා පෙවෙන වාතය පිටවිමේදි හෝ කිරි වේල් වලින් පසු ගුඩුස් නොයැවීම නිසා හෝ පිටවන වාතය සමඟ කිරි පිටවීම නිසාය. මෙය කිරි දීම සඳහා මව පුරුදු පුහුණු විම හෝ දැනුවත්ව සිටිම මඟින් කිරි උරා බීමට පහසු ලෙසින් දරුවා පියයුරට සම්බන්ධ කිරීම මගින් පාලනය කරගත හැකි තත්වයකි. එසේ හෙයින් එය කිසිදු විටක ආසාත්මිකතාව නිසා ඇතිවන්නක් නොවේ .
දියර ලෙස මල පිටවීම – ස්ථාපිතයේ හෝ සම්බන්ධයේ දුර්වලතා නිසා පෙවෙන වාතය හේතුවෙන් ආහාර මාර්ගයට කිරි වැටෙන විට වරින් වර දියර ලෙස මලපහ පිටවීම සිදුවේ. මේ නිසා මෙම දියර මලපහ මඟින් ගුද මාර්ගය අවට සම රතු වීම, හම යාම වැනි තත්වයන් ඇති විය හැකියි. එයද ආසාත්මිකතාව නිසා ඇතිවන්නක් නොවන අතර කලින් ස්ථාපිතයේ හෝ සම්බන්ධයේ දුර්වලතාව නිසාම ඇති වාය හැකි තත්ත්වයකි.
උදර වේදනාව – එයද දරුවාට ඇති වන්නේ කලින් පැවසූ හේතු නිසාම වන හෙයින් බඩට වැටෙන වාතය පිටවීමට උදරයට ලැබෙන පීඩනය හෝ තවත් ස්ථාපිතය අනුව එම වාතය පිටවූ විට දරුවාට ලැබෙන සහයනය හේතුවෙන් උදර වේදනාව වැලකේ. මෙසේ හෙයින් දරුවා වේදනාවෙන් අඩන එක නැති වේ . එසේ නොවුන හොත් කිරි සමඟ උදරයට ලැබෙන වාතයේ පීඩනය නිසා ඇතිවන අසහනය හේතුවෙන් දරුවා අසහනකාරි ලෙස හඩන්නට වෙයි. මෙය කිසිසේත්ම ආසාත්මිකතාවයක් ලෙස වැරදි ලෙස වටහාගත යුතු නොවේ.
මෙසේ සලකා බැලිමේදි අලුත අපන් දරුවන්ගේ අහාර මාර්ගය හොඳින් මේරීමටත් ක්‍රියා කිරීමටත් මව්කිරි යාන්ත්‍රණය ප්‍රබල ලෙස බලපෑම් එල්ල කරන අතරම මව්කිරි හොඳින් ලබන දරුවාගේ වර්ධන වේගය ප්‍රශස්ත මට්ටමක පවතියි. එසේ වන්නේ මව්කිරිවල කිසිදු ආසාත්මිකතාවයක් නොමැති හෙයිනි. හොඳින් නිවැරදිව කිරි උරා බොන දරුවෙකු නිවැරදි ලෙස ප්‍රශස්ත වර්ධන වේගයක් ලබාගන්නේ මව්කිරි පිලිබඳව මව තුල ඇති ආකල්මය සුබවාදි හේතු නිසාවෙන් නොමැතිනම් ඇතිවන ගැටලු ආසාත්මිකතා ලෙස තිරණය කිරීම සුදුසු නොවේ .
දරුවෙකු නිවැරදි වර්ධන වේගයක් ලබා ප්‍රශස්ත මට්ටමකින් කායිකව මානසිකව පෝෂණය ලබන්නේ මව්කිරි ලබන කාලසීමාවේදි හෙයින් පැහැදිලි ලෙසට මව්කිරි මගින් ආසාත්මිකතා ඇති නොවන බව අවිවාදයෙන් පිලිගතයුතු වේ.
මනාව පුරුදු පුහුනු කල දැනුම දක්ෂතා හා ආකාල්පමය තත්වයන් මගින් මවකිරි කළමනා කරණය පිළිබඳව ඇතිකර ගන්නා ශක්තිය සෑම මවකටම මෙම අභියෝගය ජය ගැනීමට හැකි අවස්තාවන් උදාකරනවා. එමෙන්ම සැහැල්ලු මනසින් අලුත උපන් දරුවා සමඟ කටයුතු කිරීමට හැකි වාතාවරණයක් සැපයෙනවා නොඅනුමානය.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
අයිරාංගනී ගගලගමුව
පවුල් සෞඛ්‍ය සේවා නිළධාරීනි
සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරී කාර්යාලය
බුලත්සිංහල
