ළමා හුරු පුරුදු වර්ධනයේ ප්‍රධානතම කාර්යය වන්නේ දරුවා සතු සුදුසු ක්‍රියාවන් සඳහා දිරිමත් කිරීමත් නුසුදුසු ක්‍රියාවන් නවත්වා ගැනීමට උත්සහ කිරීමත්ය. මෙහිදී අප පළමුවෙන්ම දරුවා සුදුසු ක්‍රියාවන් සඳහා දිරිමත් කිරීමට දෙමාපියන් මෙන්ම දරුවා රැකබලා ගන්නා පුද්ගලයන්ට කළ හැකි කාර්යයන් විමසා බලමු.
1) ප්‍රශංසා කිරීම හා සැලකීම
ප්‍රශංසා කළ විට කුඩා දරුවෙකු වුවද සුදුසු ක්‍රියාව හඳුනා ගනී. සුදුසු ක්‍රියා උනන්දු කරවීමට නම් මුලින්ම දරුවා එය හොඳ ක්‍රියාවක් බව වටහා ගත යුතුය. ප්‍රශංසා කිරීම හොඳ ක්‍රියාව සිදුවන විටම හෝ අවසාන වූ විගසම කළ යුතුය. එවිට දරුවාට එය වටහා ගැනීම ඉතා පහසු වේ. මේ නිසා දරුවාට ආත්ම ආඩම්බරයක් ඇති වේ. මෙය වැඩෙන ළමා මනසට අත්‍යවශ්‍ය කරුණකි. දරුවා කරනු ලබන ඉතා සුළු ක්‍රියාවකට වුවද ප්‍රශංසා කිරීම දරුවාට ප්‍රයෝජනවත් වේ. දෙමාපියන් විසින් දරුවන්ට කරනු ලබන ප්‍රශංසා හැකිතාක් අවංකවම සිදු කරන්න. දරුවන්ට ඔබේ ආවේග, මවාපෑම් වටහා ගැනීමේ හැකියාව ඇත. ඔබ අවංක නොමැති බව දරුවාට වැටහුණහොත් ඔබ කරන ප්‍රශංසා දරුවාට වැදගත් නොවනු ඇත.
වාචික ප්‍රශංසා මෙන්ම කායික ප්‍රශංසා උදා: හිස අතගෑම, සිප ගැනීම
ඔබගේ ප්‍රශංසාව හැකි තාක් දුරට විස්තරාත්මකව සිදු කරන්න. එය දරුවාට එම ක්‍රියාව තේරුම් ගැනීමට පහසු කරනු ඇත. නැතහොත් ඔබගේ ප්‍රශංසාව වෙනත් ක්‍රියාවකට බව දරුවා තේරුම් ගැනීමට ඉඩ ඇත. ප්‍රශංසා කිරීමත් සමග එවැනි ක්‍රියා තව තවත් කිරීමට පෙළඹෙන අයුරින් දිරිමත් කරන්න. භාවිත කරන වචනවල හා ප්‍රකාශ කරන ආකාරයේ පවා විවිධත්වයක් පවත්වා ගන්න.
උදා: අත්පුඩි ගැසීමෙන්, හයියෙන් සිනාසීම, හයියෙන් ප්‍රශංසාව
කිසිම අවස්ථාවක වැරදි ක්‍රියාවක් නැවැත්වීම සඳහා මෙම උපක්‍රමය භාවිත නොකරන්න. එසේ කළහොත් ඔබගේ දරුවා ප්‍රශංසාව ලබාගැනීම පිණිස එම වැරදි ක්‍රියාව නැවත කරනු ඇත.
ප්‍රශංසා කිරීම හා සැලකීම මගින්දරුවාට ලැබෙන වාසි
- දරුවා සුදුසු ක්‍රියාව කුමක්දැයි ඔබගේ ප්‍රශංසාව තුලින් හඳුනා ගනී.
- දරුවාට ආත්ම ආඩම්බරයක් ඇති වේ
- ඔබ හා දරුවා අතර සුහද සබඳතාවයක් ගොඩනැඟේ. මෙය දෙමාපියන්ට හා දරුවාට වටිනා තත්ත්වයකි.
- දරුවා ප්‍රශංසාවන් ලබාගැනීමට නව පුරුදු පුහුණු වීමට කැමැත්තක් දක්වයි.
2) ඉල්ලීම් කිරීම
වරකට එක් ක්‍රියාවක් පිළිබඳව අවධානය යොමු කර එය ඉටු කිරීමට දරුවාගෙන් ඉල්ලා සිටින්න. මෙම ඉල්ලීම සරලව, සුහදව හා ආවේගාත්මක මානසික බැඳීමක් ඇති වන ආකාරයට ඉල්ලන්න. මෙම ක්‍රමය භාවිත කළ යුතු වන්නේ දරුවා වැරදි ක්‍රියාවකට පෙළඹීමට පෙර ඊට සමගාමීව හොඳ ක්‍රියාවක් කරන ලෙස ඉල්ලා සිටීමෙනි. දරුවා හුරු කරවීමට යන හොඳ ක්‍රියාව කලින් හඳුනාගෙන ඒවා දරුවාට ඉදිරිපත් කරන ආකාරය කලින් සැලසුම් කරගන්න. ඔබගේ ඉල්ලීම දරුවා සම්පූර්ණයෙන් ඉටු නොකළද එය පිළිපැදීමට ගන්නා වූ උත්සාහය ප්‍රශංසාවට ලක් කරන්න. සෑම විටම ඔබ ඉදිරිපත් කිරීමට සැරසෙන ඉල්ලීම දරුවාගේ වයසට සුදුසුද හා ඔබ එය ඉදිරිපත් කිරීමට සැරසෙන මොහොතේ දරුවාගේ මානසිකත්වය ඒ සඳහා සුදුසුදැයි සලකා බලන්න. නිතර ඉල්ලීම් කිරීම හා නුසුදුසු වේලාවන්වල ඉල්ලීම් කිරීම මෙම ක්‍රමය අසාර්ථක කරයි.
3) ප්‍රදානයක් හා විශේෂ වාසි ලබාදීම
සුදුසු ක්‍රියාව සිදුවන විට හෝ සිදු වූ විගස මෙය කළ යුතුය. ප්‍රදානයක් හා විශේෂ වාසි ලබාදෙනු ලබන සුදුසු ක්‍රියාව විස්තරාත්මකව පවසන්න. නැතහොත් ඉන් අවශ්‍ය ප්‍රතිඵල නොලැබේ. ප්‍රදානයන් හා විශේෂ වාසි ලබාදෙන විට කායික ප්‍රශංසාද උපයෝගී කරගන්න.
උදා: හිස අතගෑම
දරුවා වෙනුවෙන් දෙනු ලබන දේවල් සුදුසු ක්‍රියාවන්ට දෙනු ලබන ප්‍රදානයන් බවට පත් කර ගැනීමට උත්සහ කරන්න. ප්‍රදානයන් හා විශේෂ වාසි ලබාදෙන ක්‍රියා ඉඳහිට කලින් පැවසීම මගින් දරුවා ඒ කෙරෙහි උනන්දු කරවිය හැක. කරනු ලබන ක්‍රියාවන්ට සමානුපාතිකව ප්‍රදානයන් හා විශේෂ වාසි ලබාදෙන්න. දෙමාපියන්ට ඉටු කළ නොහැකි දේවල් ලබා දෙන බවට පොරොන්දු වීම නොකළ යුතුය. එමගින් ඔබ පිළිබඳව දරුවා තුළ ඇති විශ්වාසය බිඳ වැටේ.
4) උපදෙස් දීම
යම් ක්‍රියාවක් ආරම්භ වීමට ආසන්නයේදී හෝ වැරදි ක්‍රියාවක් ආරම්භ වූ විගස මෙම ක්‍රමය භාවිත කළ හැක. තරවටු කිරීමට පෙර මෙම ක්‍රමය අත්හදා බලන්න. උපදෙස් දරුවාගේ වයසට ගැලපෙන ලෙස සුහදව සරලව පවසන්න. උපදෙස් දීම දරුවාගේ වයස හා දරුවාගේ පවතින ලක්‍ෂණ අනුව වෙනස් විය යුතුය. දෙමාපියන්ගේ ළමා විය හා එම අත්දැකීම් හැකිතාක් උපයෝගී කරගෙන උපදෙස් දෙන්න. දරුවාට ද ඔබ ලැබූ අත්දැකීම් පවසා එම නිසා ඔබ මෙලෙස උපදෙස් දෙන බව තේරුම් කරවන්න. ඔබ දෙන උපදෙස් රූපවාහිනියේ හා සමාජයෙන් දරුවාට ලැබෙන උපදෙස්වලට පරස්පර විරෝධී විය හැකි බව තේරුම් ගන්න. එවැනි තත්ත්වයකදී එලෙස වෙනස් වීමට හේතුව හැකි නම් දරුවාට පැහැදිලි කර දෙන්න. සෑම විටම දරුවාට ආදරේ නිසා උපදෙස් ලබාදෙන බව දරුවාට වටහා දෙන්න. ආදරයෙන් දෙන උපදෙස් නීති රීතිවලට වඩා ඵලදායී වේ.
5) පොරොන්දු ලබාගැනීම
යම් දෙයක් කරන බවට පොරොන්දු ලබාගැනීම මගින් කුඩා වයසේ දරුවන්ව විවිධ සුළු හොඳ ක්‍රියාවන්ට යොමු කරවා ගත හැක. මෙම ක්‍රියාව භාවිත කළ යුත්තේ හොඳ ක්‍රියාවන්ට පෙළඹවීම සඳහා පමණි. පොරොන්දු කඩ කිරීම් නොසලකා හරින්න. එම පොරොන්දු ඉටු කරවා ගැනීම ඔබට අමතක වූ බවක් හඟවන්න. මෙය සුළු හොඳ ක්‍රියාවන්ට පමණක් නිර්දේශ කිරීමට හේතුව එයයි. නිතර පොරොන්දු කඩ කරන්නේ නම් මෙම ක්‍රමය භාවිතය නුසුදුසුය. පොරොන්දු ඉටු කළ විට එය නොමසුරුව ප්‍රශංසා කරන්න. අවශ්‍ය අවස්ථාවලදී පොරොන්දු නොවීම පොරොන්දු කඩ කිරීමට වඩා සුදුසු බව වටහා ගන්න. ඉතාමත් සුදුසු උපක්‍රමය වන්නේ දරුවාට ගැලපෙන ක්‍රමය වන අතර එය හඳුනාගත හැක්කේ මව, පියා හෝ දරුවා සමග රැඳෙන පුද්ගලයාටයි.
කුරුණෑගල, පළාත් මහා රෝහලේ නොමේරු ළදරු දැඩි සත්කාර ඒකකයේ සූතිකා පුහුණු හෙද නිලධාරිනි (1 ශ්‍රේණිය) ක්‍රිෂාන්ති ගංගා කුමාරිහාමි මහත්මියගේ ලිපියකි.
