අම්මාටයි…තාත්තාටයි..වෙළදපොළ සමග කටයුතු කරන්න උපදෙස්

පවුලක පැවැත්මට නිරෝගිතාවය ඉතා වැදගත්.ඒ නිසා අම්මා,තාත්තා තමන්ගේ පවුලේ ආහාර තෝරා ගැනීමේදී වැඩි සැලකිල්ලක් දැක්විය යුතුයි. ඔබේ අවශ්‍යතාවයන් වෙනුවෙන් වෙහෙසෙන විට මේ ගැනත් හිතන්න

ආහාර වර්ණක

• ආහාරයකින් බලාපොරොත්තු වෙන රසය සහ ගුණයට අතිරේකව පරිභෝජනය වෙනුවෙන් වූ රුචිකත්වයට වර්ණක යොදා ගන්නවා. අතීතයේදී කහ , බීට් යුෂ වැනි ස්වභාවික වර්ණයන්ගෙන් ආහාර රුචියකත්වයට ගැලපෙන පරිදි වර්ණ සකස් කර ගත්තා.. ආහාරයේ අලංකාරය වෙනුවෙන්  නිර්දේශිත වර්ණක ( colourants ) නිර්දේශිත මාත්‍රාවක් යොදා ගැනීම වරදක් නැති වුනත් අද මේ මාත්‍රාව ඉක්මවා යෑම වගේම නිර්දේශ නොකළ වර්ණක යොදා ගැනීම නිසා මහජනතාවගේ සෞඛ්‍ය තත්වයට අහිතකර බලපෑම් නොදැනම ඇති වී තිබේ. ආහාර වෙනුවෙන් යොදා ගත හැකි වර්ණක දහයක් නිර්දේශිතව තිබුනත් , ඇතැම් අවස්ථාවන්හි රෙදිපිලි වෙනුවෙන් යොදන (fabric dyes) ඩයි වර්ග පවා ආහාර අලංකාරය සඳහා යොදා ගන්නවා.
• විශේෂයෙන් බුන්දි, පැණි වළළු , පොල් සහ රුලං දෝසි වෙනුවෙන් යොදා ගෙන තිබෙන ඇස් කඩා ගෙන යන වර්ණක  ඉතාම අහිතකරයි. රතු සහල්වල ගුණාත්මක බව ගැන සෙඛ්‍ය අංශ විසින් මහජනතාව දැණුවත් කරන විට ව්‍යාපාරිකයන් සුදු සහල්වලට රතු ඩයි යොදා ගෙන වෙළඳපොලට එක් කළා.

ආහාර කල් තබා ගැනීම….

• කිරි ඉතා ඉක්මනින් ආහාරයට නුසදුසු තත්වයට පත් වෙන නිසා දොවා ගත් ගමන් ශීතාගාරයක වෙත යැවීම අවශ්‍යයි. කිරි කල් තබා ගැනීමට හයිඩ්‍රජන් පෙරොක්සයිඩ් යොදා ගන්නා අවස්ථා තිබෙනවා. 
• හාල්මැස්සන් , කරවල සුසානාගාරයන්හි වියලා ගැනීම ගැන ඇති වුන ආන්දෝලනයන් තිබෙනවා. අපේ රටේ ආහාර වියලන ක්‍රම ඉතාම අපිරිසිදුයි. පොළවේ වැල්ලේ කරවල , හාල්මැස්සන්  වගේම කුළුබඩු, ඉඟුරු අව්වේ වේලා ගැනීමේදී විවෘත පරිසරයේ එලා ගෙන තිබෙන විට සතුන්ගෙන් පෑගෙනවා. මේ තත්වයට හොඳම විකල්ප ලෙසින් වියලන භාවිතා කරන්න පුළුවන්. ඒ වෙනුවෙන් වැය වෙන්නේ මුලික වියදම පමණයි. solar dryer හෙවත් සූර්ය ශක්තියෙන්  වියලන යන්ත්‍ර තිබෙනවා. මිළත් සාධාරණයි.
• මුහුදු මාළු කල් තබා ගැනීම වෙනුවෙන් පෝමලින් යොදා ගැනීම ගැන සමාජයේ ආන්දෝලනයන් තුළ සිදු ලද වැටලීම් නිසා පෝමලින් යෙදීම බොහෝ දුරට පාලනය වුණා. 
• නිසි විදිහට වියලා නොගත් විට ඇතිවෙන පුස් සහ දිලීර මගින් විෂ ධුලක (Aflatoxin ) අවදානම ගැන විශේෂයෙන් සිතන්න වෙනවා.මිරිස්, පොල් ආශ්‍රිත නිෂ්පාදන, රටකජු, හාල්, බඩඉරිඟු වල ඇති වෙන පුස් නිසා මෙම විෂ ධුලක ගොඩ නැගෙනවා.මේ පිලිකා කාරකය අක්මාවට සහ වකුගඩු පිලිකා පිලිකා ඇති වීමට සෘජු ලෙසින්ම බලපානවා.

ආහාර ගබඩා කිරීම

• ආහාර ගබඩා කළ යුතු ප්‍රශස්ත උෂ්ණත්වය ශිතකරණයක නම් සෙන්ටිග්‍රේඩ් අංශක 4 සහ  අධිශීතකරනයක නම් සෙන්ටිග්‍රේඩ් අංශක –18 ක වුනත් ඇතැම් ව්‍යාපාරිකයන් රාත්‍රි කාලයට ශීතකරණය ක්‍රියාවිරහිත කරනවා එහෙම නැත්නම් පාලක knob සීරුමාරු කරනවා. 

කල් ඉකුත් වෙන දිනය 

• කල් ඉකුත්වුන ආහාර වෙළඳපොලට නිකුත් කරමින් පාරිභෝගිකයා මුලාවට පත් වෙන අවස්ථා නිරන්තරව අසන්නට ලැබෙන තත්වයක්.  මිළදී ගැනීම්වලදී කල් ඉකුත්වෙන දිනය ගැන බලන්නට යැයි පාරිභෝගිකයා දැණුවත් කළත් ව්‍යාපාරිකයන් විසින් ඇසුරුමේ ලේබලයේ තිබෙන දිනය වෙනස් කොට රාක්කගත කරන අවස්ථාවන්.  තිබෙනවාගත්සව සමයේ පාරිභෝගිකයන්ගේ ඉල්ලුම ඉහල යන නිසා ව්‍යාපාරිකයන් මේ සඳහා යොමු වෙනවා.

 එකම බැදුම් තෙල නැවත 

• කීප විටක් බදින ලද තෙල් ඇතැම් ආයතන මගින් වෙනත් අයට ලාබ මිළට ලබා දෙනවා. මේ තෙල් වලින් සකසන ලද ආහාර මොන ක්‍රමයකින් හෝ පාරිභෝගිකයන්ටම නැවත ලැබෙනවා. ඇතැම් කුඩා පරිමාණ ආහාර නිෂ්පාදකයන් මඤ්ඤොක්කා පෙති වැනි ආහාර සකස් කරන විට රත්වූ තෙලට ප්ලාස්ටික් බෝතල් වැනි දෑ යොදා ගන්නවා අස්වැන්න ආරක්ෂා කර ගැනීමට 
• මඤ්ඤොක්කා, කොහිල අල ගැලීමේ පහසුව වගේම අල නොකැඩි  උදුරා ගැනීමට වල් නාශක යොදා ගන්නවා.
• කිතුල්පැණිවල පලදාව වැඩි කර ගැනීමට යොදන යූරියා , කඳ හාරලා දමන බැටරි කුඩු ,රිලව් වැනි සතුන්ට දමන වස විස නොදැනුවත්ම එය නැවත අපේ ආහාරයට  වස විදිහට එක් වීමට ඉඩ තිබෙනවා.

ආහාර පිළියෙල කිරීමේ පවිත්‍රතාවය 

• ආහාර පිළියෙළ කිරීමේදී අනුගමනය කරන නුසුදුසු තත්වයත් අද සමාජයේ මහජන සෞඛ්‍යට ඉතා ප්‍රබලව බලපාන තත්වයක්. හෝටලයක් ඉදි කර ගත්තාටවත් , ඒ වෙනුවෙන් බලපත්‍ර ලබා ගැනීමේදී ආහාර සකස් කිරීම වෙනුවෙන් අනුගමනය කරන ක්‍රමවේද සහ පහසුකම් ප්‍රායෝගික තත්වයේදී දකින්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ආහාර නිෂ්පාදන ආයතන ආරම්භ කිරීමේදී ජලය ලබා ගන්නේ කොහොමද…අපජලය ඉවත් කිරීමේ ක්‍රමවේද අපද්‍රව්‍ය ඉවත් කිරීම ,ගැන සැලකිලිමත් වෙනවා. 
• සේවකයන්ගේ සංඛ්‍යාවට වැසිකිළි , කැසිකිළි තියෙන්න අවශ්‍ය වුනත් ආයතනයේ පවත්වා ගෙන යන විට මේ සනීපාරක්ෂිත ක්‍රමවේදයන් දැක ගන්න නැහැ. ආයතනයට පැමිණෙන අයට තිබෙන වැසිකිළි ඉතාම දුර්වලයි.
• භාජන පවිත්‍රතාවය පිළිබඳව පසුවිපරම් කළොත් ඉතාම දුර්වල තත්වයක තිබෙනවා. කොත්තු රොටී පිළියෙළ කරන රාත්‍රි කඩ හැම විටම මහාමාර්ග ආසන්නයේ පිහිටා තිබෙන නිසා  මෙම ලෑල්ල නිතරම තිබෙන්නේ නිරාවරනයවයි. මේ නිසා දවල් කාලයේ බල්ලන් , බළලුන්  සතුන්ගෙන් මෙම ලෑලි අපිරිසිදු වීම ලරාත්‍රියේදී මීයන් කැරපොත්තන් වැනි සතුන්ට නිරාවරනය වීම සුලබයි. රොටී සකස් කිරීමට යොදා ගන්නා එළවළු කලින්ම කපා ගෙන තබා ගන්නෙත් ආරක්ෂිත ලෙස ශීතකරණයක නොවේ.
• ධුලක (toxins) සහිත පුන්නක්කු ගවයන්ට දුන්නාම ලබා ගන්නා කිරි ගැන සහතික වෙන්න බැහැග බෝතල් ජලය ලබා ගන්නා ඇතැම් ජල මූලාශු ගැන සහතික වෙන්න බැහැ. ඉකෝලි බැක්ටීරියාව ඇල්ගී තිබුන බවට පැමිණිලි තිබෙනවා. මෙම ජල සාම්පලවල සත්ව හෝ මිනිස් අසූචි එක්වුන අවස්ථා තිබෙනවා.
• පළතුරු ඉදවන විට කාබයිට් යොදා ගැනීම දැන් බොහෝ දුරට පාලනය වී තිබෙනවා. පළතුරු ඉදවන විට “ එත්රිල්’ නිර්දේශිත ආකාරයට සුළු ප්‍රමාණයක් යොදා ගත හැකියි. 

පාරිභෝගිකයන්ගේ ආහාර බාල කිරීම 

• අප විසින් කළ පර්යේෂණයන්ට අනුව ලංකාවේ එවක වෙළඳපොලේ භාවිත කළ පොල්තෙල්වලින් 65%  කට අධික ප්‍රමාණයක් පිරිසිදු පොල්තෙල් නොවෙයි.
• කපු පුළුන් ඇට  වලින් නිස්සාරනය කරන කළ තෙල් (Cotton seed oil)  සාම්පලත් හමුවුණා. කපු ඇට වලින් නිස්සාරනය කරන කළ  තෙල් පිරිපහදු කිරීමෙන් පසු මිනිස් පරිභෝජනයට සුදුසු වුනත් පිරිපහදු නොකළ කපු පුළුන් තෙල් ආහාරයට භාවිතා කිරීම අනතුරුදායකයි.
• මධ්‍යම පළාතේ වෙළඳසැල්වල අලෙවියට තිබූ තෙල් වර්ග පරීක්ෂාවේදී අනාවරනය වුනේ සෝයා තෙල්, සුර්යකාන්ත සහ බඩඉරිඟු වැනි මිළ අධික තෙල් බොහොමයක් 20% ක් දක්වා පාම් තෙල් වලින් බාල කර ඇති බවයි.
• ඒ වගේම පාන්පිටි වැනි පිටිවර්ගත් තුනපහ බාල කිරීමට යොදා ගන්නවා.

සීමිත කොටසක් විසින් සිදු කරනු ලබන මෙම ක්‍රියාවන් නිසා සමස්ත පාරිභෝගික ප්‍රජාවගේම ආහාර සුරක්ෂිතතාවය අද ඉතා අවාසනාවන්ත විදිහට පිරිහීමට පත්ව තිබෙනවා කිව්වොත් නිවරැදියි.

විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:

පේරාදෙණිය විශ්ව විද්‍යාලයේ ආහාර විද්‍යා  හා තාක්ෂණ අංශයේ මහාචාර්ය ටෙරන්ස් මදුජිත් මහතා