අපි කවුරුත් දන්නා විදිහට ස්ත්‍රී ප්රජනක පද්ධතියේ ක්‍රියාකාරීත්වය මෙන්ම පුරුෂ ප්රජනක පද්ධතියේ ක්‍රියාකාරීත්වයත් දරුවෙකු බිහිකිරීමෙහිලා ඉතා වැදගත් කර්ය භාරයක් ඉටුකරනවා. ඇතැම් අවස්ථාවලදී දරු පිළිසිඳ ගැනීමට බාධා ඇති කිරීමට මේ පුරුෂ ප්‍රජනන පද්ධතියේ ඇතැම් තත්ත්ව හේතු විය හැකියි. එනම් කාන්තාවන් මෙන්ම ඇතැම් විට පුරුෂයන්ද මද සරුබවට ගොදුරු වී සිටිය හැක. මේ ලිපියේ අරමුණ වන්නේ පුරුෂ ප්රජනක පද්ධතිය පිළිබඳව ඔබව දැනූවත් කිරීමයි.
පුරුෂ ප්රජනක පද්ධතියේ වෘෂණ යනුවෙන් හැඳින්වෙන්නේ පිරිමියෙකුගේ ශුක‍්‍රාණු නිපදවන ස්ථානයයි . පිරිමින් සතු මේ වෘෂණ කෝෂ මලූ හැඩති ආකාරයෙන් සිරුරෙන් බාහිරව පිහිටා ඇත. ඒ ශුකාණු නිපදවීම සදහා අවශ්‍ය වන්නේ ශරීර උෂ්ණත්වයට වඩා අඩු උෂ්ණත්වයක් නිසයි. සිරුර අභ්‍යන්තරයේ නොපිහිටා මෙලෙස වෘෂණ කෝෂ ශරීරයට බැහැරින් පිහිටීම නිසා මෙම අවශ්‍යතාවය ඉටුවේ. වෘෂණ කෝෂ තුළ උණුසුම ශරීර උෂ්ණත්වයට වඩා සෙල්සියස් අංශක 20 කින් අඩුය.
වෘෂණ කෝෂ දිගින් 5 mm පමණ වේ. එය වටා වූ ආවරණය දැඩිව ශරීරය හා පටකයන් ලෙස සම්බන්ධ වී ඇත. වෘෂණ තුළ මැදිරි ලෙස වෙන් වූ පිණ්ඩිකා රැසක් ඇත. සෑම පිණ්ඩිකාවකම කූඤ්ඤ හැඩැති අවකාශයකින් නාලිකා රාශයක් වේ. මේවා ශුක‍්‍රධර නාලිකා වශයෙන් හදුන්වනු ලබන අතර මෙම නාලිකා අතර වූ පටකය අන්තරාල පටකය ලෙස හදුන්වයි. අන්තරාල පටක තුළ වූ සෛල ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් (testosterone) හෝමෝනය නිපදවයි. පිටියුටරියෙන් ශ‍්‍රාවය වන ලූටෙයිනීකාරක හෝමෝන(Luteinizing Hormone – LH) මෙම සෛල උත්තේජනය කරයි. ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් හෝමෝනය ශුකාණු නිපදවීම කෙරෙහිත්, පිරිමින්ගේ ද්විතීයික ලිංගික ලක්‍ෂණ (කටහඩ ගොරෝසුවීම, ලිංගික පෙදෙසේ රෝම ඇතිවීම, ශුකාණු මෝචනය) ඇතිවීම කෙරෙහිත් බලපායි.
මෙහිදී ටෙස්ටොස්ටෙරෝන් හෝමෝනය ශුක්ර නාලිකා තුළ වූ ශුකාණු මාතෘ සෛල උද්දීපනය කර ශුකාණු නිපද වීම සිදු කරන අතරම මෙසේ නිපදවෙන ශුකාණුවලින් ශුක‍්‍රධර නාලිකා පිරී යයි. ඒවා ශුක්ර නාලිකා තුළට විවර වීම සිදුවේ. මේ ශුක්ර නාලිකා වෘෂණ වෙතින් නික්ම දඟර ගැසුණු තනි නාලයකට එකතු වේ. එය වෘෂණය ලෙස හඳුන්වයි. වෘෂණය තුළ නිපදවෙන ශුකාණු තාවකාලිකව තැන්පත් කොට තබන්නේ මෙම අපවෘෂණය තුළය. අපිවෘෂණයේ කෙලවරින් ශුක්ර නාලය ඇරඹේ. මෙලෙස ඇරඹෙන ශුක්ර නාල යුගල පසුව මුත්ර මාර්ගයට සම්බන්ධ වේ. මේ සම්බන්ධ වන තැනට මදක් ඉහළින්ද සම්බන්ධ වන ස්ථානයේද ඊට මදක් පහළින්ද පිළිවෙලින් ග‍්‍රන්ථි 3 ක් පිහිටා ඇත.
1) ශුක්ර ආශයකාව (Seminal Vesicle)
2) පුරස්ථි ග‍්‍රන්ථිය (prostate gland)
3) කූපර් ග‍්‍රන්ථිය (Cooper gland)/ බුම්බූල මූල ග‍්‍රන්ථිය (bulbo urethral gland)
වෘෂණයේ නිපදවෙන ශුකාණුවක්, මෙම ග‍්‍රන්ථි තුනේ ශ‍්‍රාවයනුත් එක් වීමෙන් සුදු පැහැති උකු තරලයක් නිපදවෙන අතරම මේ තරලයේ වැඩි වශයෙන් ඇත්තේ ශුක්ර ආගයිතා නම් ශ්‍රාවයකි. ශුකාණුවල චලනය සදහා ශක්තිය සපයන්නේ මෙම සීනි මගිනි. එනම් ශුකාණු සදහා පෝෂණය එමගින් සැපයේ. ශුකාණුවලට එහා මෙහා චලනය වීම සඳහා පරිවහන මාධ්‍යයක් ලෙස ඉහත ග‍්‍රන්ථින්ගේ ශ‍්‍රාවයන් උදව් වෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් පිරිමියෙකු එක්වරකට පිටකරන ශුක්ර තරල ප‍්‍රමාණය 2.5 -3.5 ml පමණ වෙනවා.. ඉන් එක් මිලි ලීටරයක අඩංගු ශූක‍්‍රාණු ප‍්‍රමාණය මිලියන 100 ක් පමණ වේ.
පිරිමින්ගේ ප්‍රජනන පද්ධතිය හා සම්බන්ධ මුත්ර මාර්ගය පිළිබඳව මෙහිදී අප දැන ගැනීම වැදගත්. මුත්ර මාර්ගය මෙහිදී කාර්යයන් දෙකක් ඉටු කරයි. එනම් මුත‍්‍රා පිටකිරීම හා ශුක්ර තරලය පිට කිරීම යන කාර්යන් දෙකයි.
ශිෂ්ණය මුදු මොළොක් අවයවයක් වන අතරම ලිංගික උත්තේජනය ලද විගස ඊට රුධිරය සපයන ධමනි ප්‍රසාරණය වීමක් සිදුවේ. එහි ඇති ස්පොන්ජී පටක රුධිරයෙන් පිරෙයි. ශිරා හැකිලේ. ඒ නිසා ශිෂ්ණයෙන් පිටතට රුධිරය ගලා යාම අවහිර වේ. ස්පොන්ජී පටක අවකාශය තුළ රුධිරය පිරීගොස් ශිෂ්ණය සෘජු වේ. ලිංගික උත්තේජනය නොමැතිව ද එනම් මුත‍්‍රාශ‍්‍රය පිරීයාම (බොහෝ විට උදෑසන අවදිවන විට කුඩා දරුවන්) වැනි අවස්ථාවලදීද ශිෂ්ණය ඍජු විය හැකිය.
පුරුෂ ප්රජනක පද්ධතියේ මූලික කොටස්
- වෘෂණ (Tester)
- අපිවෘෂණය (Epididymis)
- ශුක්ර නාල (Ductus deferenc)
- ශුක්ර ආගයිත (Seminal vesicle)
- පුරස්ථි ග‍්‍රන්ථි (Prostate gland)
- විසර්ජක නලය (Ejaculatory duct)
- ශිෂ්ණය (Penis)
ශුක්ර නාලය – වෘෂණයේ සිට යටි බඩ ප‍්‍රදේශය දක්වා ගමන් කර මේ ශුක්ර නාල උදර කුහරයේ පහත පිහිටි ශ්‍රෝණි කුහරය වෙත ඇතුළු වේ. ශුක්ර නාලයේ අවසාන කොටස ශුක්ර ආගයිතාව සමග එක් වී විසර්ජක නලය බවට පත්වේ. විසර්ජක නලය පුරස්ථි ග‍්‍රන්ථිය තුලින් ගමන් කර මුත්ර මාර්ගයට විවෘත වේ.
ශුක‍්‍රාණු – ශුක‍්‍රාණු සෛල ලෙස හදුන්වන්නේ හුදෙක් ශුක්ර තරලයේම කොටසක්. ඇලෙන සුළු ධවල පැහැති ලිංගික සංසර්ගයේදී මුදා හැරෙන ශුක්ර තරලය තුළ ශුක‍්‍රාණු සෛල ගිලී පවතිනවා. ශුක්ර තරලයේ පෘක්ටෝස් මෙන්ම ප්‍රෝටියෝලිටික් එන්සයිම පවතී. ඒ තුළ ගිලී පවතින ශුක‍්‍රාණුවල චලනය වීමේ හැකියාව නියම විදිහට පවත්වා ගැනීමට මෙම රසායන හේතූ වෙනවා. සෑම ශුක‍්‍රාණුවක්ම එක් වගේ නොවන අතරම ඒවාගේ හිසෙහි, බදෙහි වගේම වල්ගයෙහිද එකිනෙකට වෙනස්කම් තිබිය හැකියි. ඒවා ඇතැම් විට හිස් දෙකක්, වලිග දෙකක්, දඟර ගැසුණු බවක් ආදී ලෙස යම් යම් විකෘතිතා පෙන්නුම් කළ හැකියි. මේ ආකාරයේ විකෘතිතා රැසක් සහිත ශුක‍්‍රාණු මේ මෝචනය වන ධාතු කොටස් වල තිබිය හැකියි. ශුකාණු සහ ඒ පිළිබඳව සවිස්තරාත්මක සටහනක් ඉදිරි ලිපියකදී බලාපොරොත්තු වන්න.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
ක්‍රිෂාන්ති ගංගා කුමාරිහාමි මහත්මිය
නවජ සූති දැඩි සත්කාර ඒකකයේ සූතිකා පුහුණු හෙද නිලධාරිනි (1 ශ්‍රේණිය)
පළාත් මහා රෝහල, කුරුණෑගල
