දෙමව්පියෙකු වශයෙන් තම දරුවා හට ඕටිසම් තත්ත්වය ඇති බව ට විනිශ්චයක් ලැබෙන විට දෙමව්පියන් හට ඇතිවන ගැටලු ප්‍රමාණය අතිමහත්ය. ඒ අතර මේ සඳහා බෙහෙත් තිබේද? දරුවා සාමාන්‍ය දරුවෙකු බවට පත් වේ ද? අපට කළ හැකි දේවල් මොනවාද? චිකිත්සන සේවා මොනවාද? ආදි බොහෝ දේ ඒ අතර වේ. අද අප සාකච්ඡා කරන්නේ මෙම ගැටළු වලින් එක් ගැටලුවක් පිළිබඳවයි. එනම් ඔටිසම් තත්වය සහිත දරුවකු හට අවශ්‍ය චිකිත්සාවන් හඳුනා ගැනීම පිළිබඳවයි.
ඔටිසම් තත්වය සහිත දරුවන් හට ලබාදෙන විවිධ චිකිත්සක සේවා අද වන විට ලංකාවේ ද ප්‍රචලිතව පවතී. ඒවා නම්,
- කථන හා භාෂා චිකිත්සාව
- වෘත්තීය චිකිත්සාව
- සංවේදන චිකිත්සාව
- අධ්‍යාපන චිකිත්සාව
- චර්යාමය ප්‍රතිකාරයි. මෙම එක් එක් චිකිත්සක ප්‍රතිකාර වල අවශ්‍යතාවය දරුවා පෙන්නුම් කරන ගැටළු අනුව වෙනස් වේ.
- කථන හා භාෂා චිකිත්සාව ( Speech and Language Therapy ) යනු කුමක්ද?
ඔටිසම් තත්වය සහිත දරුවන් පෙන්නුම් කරන ප්‍රධානතම ලක්ෂණයක් වන්නේ ඔවුන් තුළ පෙන්නුම් කරන කථන හා භාෂා ප්‍රමාදය හා සන්නිවේදන ගැටළු යි. එම නිසා ඔටිසම් තත්ත්වය සහිත දරුවන් හට බොහෝ කතාව, භාෂාව හා සන්නිවේදනය ආශ්‍රිත ගැටලු පවතී. උදාහරණ ලෙස පැහැදිලි ශබ්ද, වචන ප්‍රකාශනයක් නොමැති වීම, භාෂා අවබෝධයේ ගැටළු, පුනරුච්චාරණය, ඇතැම්විට වාචික කථනයක් තිබුණ ද එය භාවිතයේ ගැටලු ප්‍රධාන වේ.
කථන චිකිත්සාව තුළින් සිදුවන්නේ මෙම දරුවන් තුළ පවතින සියලුම කතාව, භාෂාව හා සන්නිවේදනය ආශ්‍රිත ගැටලු වලට අවශ්‍ය චිකිත්සක ක්‍රම උපයෝගී කර ගනිමින් ඔටිසම් තත්වය සහිත දරුවන්ගේ කතාව භාෂාව සන්නිවේදනය වර්ධනයට අවශ්‍ය කටයුතු සලසා දීමයි.
- වෘත්තීය චිකිත්සාව (Occupational Therapy) යනු කුමක් ද?
වෘත්තීය චිකිත්සාව තුළින් දරුවා එදිනෙදා ජීවිතය කටයුතු වල දී ස්වාධීන පුද්ගලයකු කිරීමට අවශ්‍ය පසුබිම සකසා දෙනු ලබයි. වෘත්තීය චිකිත්සාව තුළින් වඩාත් අවධානය යොමු කරන්නේ,
- දරුවාගේ ජීවන කුසලතා ( life skills) එනම් ආහාර ගැනීම, ඇඳුම් ඇඳ ගැනීම, වැසිකිළි භාවිතය ආදී
- චාලක කුසලතා (සියුම් /දළ ) එනම් පැන්සල ඇල්ලීම, කුඩා දේවල් ඇල්ලීම ආදී
- සංවේදන ගැටලු ආදිය යි.
එම නිසා දරුවා වර්ධනයත් සමග සාර්ථක ලෙස සමාජ ගත කිරීම හා එදිනෙදා ජීවිතයේ කටයුතු වල දී ස්වාධීන කර වීමටත්, සංවේදන ගැටලූ වලට අවශ්‍ය ක්‍රියාකාරකම් සිදු කර ගැනීමටත් වෘත්තීය චිකිත්සාව ඔටිසම් දරුවන් සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වේ.
- සංවේදන චිකිත්සාව (Sensory Integration Therapy) හදුන්වා දෙන්නේ කෙසේද?
මෙම චිකිත්සාව ද වෘත්තීය චිකිත්සාව එක් අදියරක් ලෙස හඳුන්වා දිය හැකිය. බොහෝ ඔටිසම් තත්ත්වය සහිත දරුවන් හට විවිධ ශබ්ද වලට, ආලෝකයට, ස්පර්ශයට, විවිධ රස වලට ආදී සංවේදන ආශ්‍රිත ගැටලු පවතී. මෙම එක් එක් සංවේදන වලට වැඩි සංවේදී (hypersensitivity) හෝ අඩු සංවේදී (hyposensitivity) විය හැකි ය. එහිදී දරුවා සංවේදන වලින් ඈත් වීම හෝ මෙම සංවේදන සොයා ගෙන යාම සිදුකරනු ලබයි. මෙම සංවේදන ගැටළු මග හරවා ගැනීමත් ඒවා හඳුනා ගෙන ආදේශක හඳුන්වා දීමත් සංනිවේදන චිකිත්සාව තුළින් සිදු කරනු ලබයි.
- අධ්‍යාපන චිකිත්සාව ( Educational Therapy) යනු කුමක් ද ?
ඔටිසම් තත්ත්වය සහිත දරුවන් හට අධ්‍යාපන කුසලතා වල ද ගැටලු ඇති කරනු ලබයි. එහිදී ඔවුන්ට සාමාන්‍ය පංති කාමරය හුරුකර වීම යනු මහත් අභියෝගයකි. එහිදී මෙම දරුවන් හට ඉගෙනුම් ඉගැන්වීම් ක්‍රියාවලිය සාමාන්‍ය පරිදි සිදු කිරීම අභියෝගාත්මක විය හැකි අතර ඒ සඳහා මැදිහත් වීම අධ්‍යාපන චිකිත්සාව හරහා සිදු කරනු ලබයි .
අධ්‍යාපන චිකිත්සාව තුළින් දරුවන් හට ඇස අත සමායෝජනය, පැන්සල ඇල්ලීම, ලිවීම, අකුරු ඉලක්කම් හදුන්වා දීම ආදි ක්‍රියාකාරකම් සඳහා උදව් දෙන සුවිශේෂී චිකිත්සක ක්‍රමයක් ලෙස හඳුන්වා දිය හැකි ය.
- චර්යාත්මක ප්‍රතිකාර ( Behavioural Therapy) වැදගත් වන්නේ ඇයි?
ඔටිසම් තත්වය සහිත දරුවන් හට විවිධ වූ චර්යාත්මක ගැටලු පැවතිය හැකිය. උදාහරණ ලෙස නොගැළපෙන ලෙස සිනාසීම, ඇඬීම , සමාජානුයෝජනය ආශ්‍රිත ගැටලු, හැඟීම් තේරුම් ගැනීම ආශ්‍රිත ගැටලු ආදී බොහෝ චර්යාත්මක ගැටලු ඇති විය හැකිය. එමනිසා මෙම චර්යාත්මක ප්‍රතිකාර තුළින් දරුවා හට නිසි මඟ පෙන්වීමක් සිදු කරනු ලබයි.
- මීට අමතරව වෙනත් චිකිත්සක ක්‍රම පවතිනවා ද ?
ඉහතින් සවිස්තරාත්මකව විස්තර කරනු ලැබුවේ ප්‍රධාන වශයෙන් පවතින හා ඔටිසම් දරුවන් සඳහා අත්‍යවශ්‍ය චිකිත්සක ක්‍රම කිහිපයකි. මීට අමතරව සංගීත චිකිත්සාව, Art Therapy, රංග චිකිත්සාව ආදී බොහෝ කුසලතා සංවර්ධනය පදනම් කරගත් චිකිත්සාවන් ද වර්තමානයේ දැකගත හැකිය.
- මෙම චිකිත්සාවන් ලබා ගත හැක්කේ කුමන ස්ථාන වලින්ද?
වර්තමානය වන විට බොහෝ රජයේ රෝහල් වලින් කථන හා භාෂා චිකිත්සාව, වෘත්තීය චිකිත්සාව, චර්යා ප්‍රතිකාර ආදිය ලබා ගත හැකි අතර පෞද්ගලික රෝහල්, පෞද්ගලිකව පවත්වාගෙන යනු ලබන සායන හා ආයතන හරහා ද මෙම චිකිත්සාවන් ලබා ගැනීමේ හැකියාව පවතී.
- මෙම චිකිත්සාවන් අතරින් දරුවාට අවශ්‍ය වන චිකිත්සාවන් හඳුනා ගන්නේ කෙසේද ?
දරුවෙකු තවත් දරුවෙකුගෙන් සම්පූර්ණයෙන් ම වෙනස් වෙයි. ඒ වගේම ඔටිසම් තත්වය සහිත දරුවන් ද එකිනෙකට වෙනස් වේ. ඔවුන් පෙන්නුම් කරන ලක්ෂණ, ඔවුන් ගේ ඔටිසම් තත්ත්වයෙහි පරාසය ( levels of autism ) ද වෙනස් වන බැවින් ඔවුන්ට අවශ්‍ය කරන චිකිත්සාවන් ද වෙනස් වනු ඇත.නමුත් ළමා රෝග පිළිබඳ වෛද්‍යවරයකු විසින් සිදු කරනු ලබන ඔටිසම් තත්වය පිළිබඳ විනිශ්චයක දී එම වෛද්‍යවරයා විසින් අවශ්‍ය කරන චිකිත්සාවන් වෙත ද යොමු කිරීම සිදුකරනු ලබයි. තව ද දෙමව්පියන් වශයෙන් ඔබේ දරුවා පෙන්නුම් කරන ලක්ෂණ අනුව ලැබිය යුතු චිකිත්සාවන් හඳුනා ගැනීම ඉතා වැදගත් වේ .
තව ද ඔබ විසින් සේවාවන් ලබාගන්නා චිකිත්සකවරුන් දරුවන්ට අවශ්‍ය අනෙකුත් චිකිත්සාවන් හඳුනා ගැනීමට දෙමාපියන් හට මග පෙන්වනු ලබයි.
- ඔටිසම් තත්වය සහිත දරුවන් හට චිකිත්සාවන් ගේ ඇති අවශ්‍යතාවය කෙබඳු ද ?
වර්තමානයේ ඔටිසම් තත්වය සහිත දරුවන්ගේ විවිධ කුසලතා සංවර්ධනය අරමුණු කර කරගෙන මෙම චිකිත්සාවන් ලබා ගැනීම ඉතා වැදගත් වේ. මන්ද ඒ හරහා දරුවාගේ සාධනීය වර්ධනයක් කරා ළඟා වීමට හැකියාව පවතී. දරුවා වැඩෙත්ම සමාජයේ සාර්ථක ලෙස ජීවත් වීමට, ඔවුන් යහපත් ලෙස සමාජානුයෝජනය කිරීමට (quality of life ) මෙම චිකිත්සාවන් සඳහා යොමු වීම හා ඒ අනුව කටයුතු කිරීම ඉතා වැදගත් වේ.
- දෙමාපියන්ගේ කාර්යභාරය කෙබඳු ද ?
ඔටිසම් තත්ත්වය සහිත දරුවකු සිටින දෙමාපියන් යනු ඉතාමත් සුවිශේෂී කාර්ය භාරයක් සහිත දෙමව්පියෙක් බව කිව යුතුමය. සාමාන්‍ය දරුවකු මෙන් නො ව මෙම තත්ත්වය සහිත දරුවෙකු හට සුවිශේෂී අවශ්‍යතා පවතී. ඒවා හඳුනා ගැනීම, දරුවා අවබෝධ කර ගැනීම, චිකිත්සාවන් ලබා ගැනීම, නිවසේ දී දරුවා සමග එම ක්‍රියාකාරකම් නිතර නිතර පුහුණු වීම ආදී බොහෝ සුවිශේෂී කාර්ය භාරයක් මෙම දෙමව්පියන් හට පවතී.
කථන හා භාෂා චිකිත්සක සජිනි පෙරේරා මහත්මිය විසිනි.
