මාසික ඔසප් වීම ක්‍රමානුකූලව සිදු වුන කාන්තාවකගේ අදාල කාල සීමාවේදී ඇති වෙන ඔසප් ප්‍රමාදය සමග උදෑසන වමනය තත්වය ඇති වුනොත් ඇය ගැබ් ගෙන ඇති බවට වූ අනුමානය අතීතයේදී බොහොම සාධාරණ වුණා.නමුත් අද නම් එවැනි සැක සහිතව සිටීම අවශ්‍ය නැහැ. රසායනාගාර සුලබව පවතින නිසා Human Chorionic Gonadotropin (hCG) මුත්‍රා හෝ රුධිර පරීක්ෂනයක් මගින් මේ ගැන තහවුරු කර ගැනීමේ හැකියාව තිබෙනවා. ඒ වගේම තමන්ගේ ගර්භණීත්වය ගැන නිවසේදී වුව පරීක්ෂා කර ගැනීමට දැන් පහසුකම් තිබෙනවා.
ගර්භණීත්වය සමග ඇති වෙන වමනය මවකට වෙස් වලා ගත් ආශිර්වාදයක්..
කාන්තාවක් ගැබ් ගත් මුල් කාලයේදී ඇති වෙන මේ වමනය තත්වය නිසා ඇයට තමන්ගේ ගර්භණීත්වය ගැන සිහිපත් කිරීමක් සිදු වෙනවා. ඒ නිසාම තමා ගැන ආරක්ෂාව සලසා ගැනීමේ ස්වයං වගකීමක් නිතරම හිතේ ඇති වෙනවා.
ඒ වගේම මව විසින් ලබා ගන්නා ආහාර පාන වලින් කලලයට ආරක්ෂාවක් ලැබෙනවා. යම් ලෙසකින් මව කලලයට අපථ්‍ය ආහාර පාන ලබා ගත් විට සිරුර විසින් ඒවා ප්‍රතික්ෂෙප කරන නිසා මව විසින් ලබා ගන්නා ආහාර පාන මගින් කලලයට හානි වීමට ඇති අවස්ථාව වලක්වනවා.
උදෑසන වමනය : (Hyperemesis gravidarum ) සෑම ගර්භණී මවක් වෙනුවෙන්ම පොදු තත්වයක්ද..?
- ගර්භණීත්වයට පත් වෙන සෑම මවකටම උදෑසන වමනය පොදු නොවුනත් සාමාන්‍යයෙන් ගර්භණී මව්වරුන්ගෙන් 70 % කට පමණ උදෑසන වමනය සිදු වෙනවා. වමන තත්වය දිගටම පැවැතුනොත් වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ගැනීමට සිදු වෙනවා.
- ගර්භණීත්වය සමග උදෑසන වමනය ඇති වීමට බලපාන හේතුවක් නිශ්චිත ලෙසම සඳහන් කිරීමට නොහැකි වුනත් වැදෑ මහ මගින් නිපදවන Human Chorionic Gonadotropin (hCG) , Biag%cka (Estrogen ) වැනි හෝර්මෝන සමග දක්වන ප්‍රතිචාර නිසා මේ තත්වය ඇති වෙනවා.
- ඒ වගේම නිවුන් දරුවන් ගැබ් ගෙන (Multiple pregnancy) සිටින අවස්ථාවන්හිදි Human Chorionic Gonadotropin (hCG) , Biag%cka (Estrogen ) වැනි හෝර්මෝන මට්ටම තව දුරටත් ඉහළ යෑම නිසාත් වමනය තත්වය වැඩි වෙන්න පුලුවනි.
- Molar pregnancy හෙවත් බුබුලු අර්බුදය- මේ අවස්ථාවේදී කලලය වර්ධනය වෙන සෛල වල ගෙඩි හට ගැනීමක් සිදු වෙනවා. මෙම ගෙඩි මිදි පොකුරක් සේ ගොඩ නැගෙනවා.නමුත් දරුවෙක් පිහිටන්නේ නැහැ. ඉතාම කලාතුරකින් බුබුලු අර්බුදයේදී ඇති වෙන ගෙඩි පිලිකා දක්වා වර්ධනය වෙන්නත් පුලුවනි.
- ගර්භණීත්වයට පත් වීමෙන් මුල් සති කීපයේදී ඇති වෙන වමනය තත්වය සති කීපයකදී නැති වී යනවා. අධික වමන තත්වයක් දිගටම ඇති වුනොත් වමනයට බලපාන වෙනත් හේතු ගැන සලකා බැලීමට සිදු වෙනවා.
- ගර්භණීත්වය සමග විවිධ ආහාර පාන සහ ගඳ සුවඳ වෙනුවෙන් ඇති වෙන සංවේදිතාවය ඉතාම ඉහලයි. ඒ නිසා ඇතැම් ආහාර සහ ගන්ධයන් දැනීමත් වමනයට හේතුවක්. මේ තත්වයත් එක් එක් අයට වෙනස් වෙන්න පුලුවනි.
උදෑසන වමනය නිසා ඇති වෙන ගැටලු ගැන සඳහන් කළොත්…
අධික ලෙස වමනය යෑම නිසා මව විජලන තත්වයට පත් වෙන්න පුලුවනි.ඕනෑම අයෙකුට ආහාර නොමැතිව තමන්ගේ ජීවිතය ටික කාලයක් පවත්වා ගත හැකි වුනත් සිරුරට වතුර ස්වල්පයක් හෝ නොමැතිව ජීවිතය පවත්වා ගත හැක්කේ දින තුනක් වැනි කෙටි කාලයක් පමණයි. ඒ නිසා ගර්භණී කාලයේදී වමනය නිසා සිරුර විජලනය වීම වලක්වා ගැනීම ඉතාම වැදගත්.
- ඇතැම් මව්වරුන් වමනය යන නිසා ආහාර පාන ගැනීමෙන් වැලකී සිටිනවා. වමනය තිබුනත් අපි ගන්නා ආහාර පාන වලින් යම් ප්‍රමාණයක් සිරුර අවශෝෂනය කර ගන්නා නිසා ආහාර පාන නොගෙන සිටීම සුදුසු නැහැ.වමනය තිබුනත් ආහාර පාන ගැනීම වැදගත්.
- අකමැති ආහාර නොගෙන සිටින්න පුලුවනි. ඇතැම් අවස්ථාවලදී විවිධ ආහාර පාන වෙනුවෙන් මවගේ අප්‍රසන්නතාවයක් ඇත්නම් මේ අපහසු කාලයේදී එවැනි ආහර පාන වලින් වැලකී තමන්ට රුචියක් ඇති දේ ආහාරයට ගැනීමට බාධාවක් නැහැ.
- නිතර වමනය ඇති වන මව්වරුන් වමනය ගිය පසු කටෙහි ඇති ආම්ලිකතාවය නිසා එනැමලයට සිදුවන හානිය අවම කිරීමට මුඛය හොඳින් සෝදා හැරිය යුතුයි.
ගර්භණීත්වයේ මුල් කාලයේදී මවට ඇති වෙන දොළ දුක හෙවත් විවිධ ආහාර වෙනුවෙන් ඇති වැඩි රුචිකත්වය සහ දරුවාගේ පෝෂණ අවශ්‍යතාවය අතර සම්බන්ධතාවයක් පවතිනවාද..?
එවැනි විද්‍යාත්මක සම්බන්ධතාවයක් නැහැ. නමුත් විශ්වාසයක් තිබෙනවා නම් මවට කැමැත්තක් ඇති ආහාර පාන ලබා ගැනීමට බාධාවක් නැහැ.
යම් විදිහකින් මවගේ මෙම දොළදුක හෙවත් ආසාවන් ඉටු නොවුනොත් එය දරුවාගේ පෝෂණයට බලපෑමක් ඇති කරනවාද…?
අම්මාගේ දොළ දුක් සම්පූර්ණ නොවීම නිසා දරුවාගේ පෝෂණය සම්බන්ධව අඩු පාඩු වෙන බවටත් තවම විද්‍යාත්මක තහවුරු වීමක් නැහැ.
වමනය නිසා මිග්රේන් හිසරදය ඇති වීමට ඉඩ තිබෙනවාද ?
මිග්රේන් හිසරදය සහ ගර්භණීත්වය සමග ඇති වෙන වමනය කියන්නේ කාණ්ඩ දෙකක්. ඒ නිසා මිග්රේන් හිසරදය ඇති අයට ගර්භණී කාලයේදී උදෑසන වමනය වඩාත් පීඩාකාරී වීම අතරත් එවැනි සම්බන්ධතාවයක් නැහැ
වමනය පාලනය කර ගැනීමට නම් අප කළ යුත්තේ මොනවාද…?
ගර්භණී කාලයේදී ඇති වෙන වමනය තත්වයත් මානසික බලපෑමක් තිබෙන්න පුලුවනි. ඇතැම් අවස්ථාවලදී අනපේක්ෂිත ගැබ් ගැනීම් සිදු වුන කාන්තාවන් වමනය තත්වය සමාජයෙන් සඟවා ගැනීමට උත්සාහ කරනවා.
නමුත් පවුලේ ආදරය, ආරක්ෂාව සහ රැකවරනය සහිත ගර්භණි මව්වරුන් අතර උදෑසන වමනය පවුලේ හැම දෙනාගේම අවධානයට ලක් වෙනවා. ගර්භණී මවක් වෙනුවෙන් ලැබෙන මේ අවදානය අඛණ්ඩව පවත්වා ගැනීම වැදගත්.
උදැසන වමනය දරුණු ලෙස පවතිනවා නම්…
උදෑසන වමනය ඇති වෙනවා නම් ආහාර පාන කුඩා පංගු ලෙසින් ආහාරයට ගන්න. තැඹිලි, පළතුරු යුෂ , කැඳ වැනි දියර පාන ලබා ගන්න. වමනය සමග බඩ දැවිලි තත්වයක් ඇත්නම් තුළුබඩු, තෙල්, මිරිස් වැනි තමාට අහිතකර සේ සැලකෙන ආහාර පාන වලින් ඈත් වෙන්න.
බරපතල ලෙස වමන තත්වයක් ඇත්නම් වෛද්‍ය උපදෙස් ලබා ගැනීම ඉතාම වැදගත්.ඖෂධ ලබා ගැනීමෙන් කළලයට අතුරු ආබාධයක් හෝ හානියක් සිදු වීමට ඉඩක් නැහැ.
වමනය නිසා ඇති වෙන විජලන තත්වය සඳහා “ජීවනී ” වැනි ප්‍රති විජලන ඖෂධ පානය කිරීම වරදක් නැහැ. වමනය පාලනය කර ගත හැකි ඖෂධ ලෙස ගිලින පෙති , දිව යට තබන පෙති , suppostry එන්නත්, වැනි ප්‍රතිකාර සහ විජලන තත්වයට ප්‍රතිකාර ලෙස සේලයින්ලබා ගන්න පුලුවනි.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
ප්‍රසව හා නාරි විශේෂඥ වෛද්‍ය ගාමිනී පෙරේරා
නාරි සහ ප්‍රසව රෝග පිළිබඳ විශේෂඥ වෛද්‍ය සංගමයේ සභාපති ( 2016 )
