දරුවෙකුගේ සංවර්ධනය තීරණය කරනු ලබන්නේ ඔහුගේ ප‍්‍රවේණිය හෝ ආරය එනම් ජාන මගින් වන අතර එම දරුවාගේ සංවර්ධනය නිරූපණය වන්නේ වැඩෙන දරුවෙකු තුල හට ගන්නා ආරයේ හා පරිසරයේ අන්තර් ක‍්‍රියාවලියක ප්රතිඵලයක් ලෙසියි. සාමාන්‍යයෙන් සංවර්ධනයෙන් හරි අඩක් ජාන වලින් තීරණය කරන අතර ඉතිරි අඩ ඔහුට ලැබෙන පරිසර සාධක මගින් තීරණය වේ. මේ නිසා දරුවා හැදෙන වැඩෙන පරිසරය මතින් ඔහුගේ සංවර්ධනය ධනාත්මක ලෙස ඉහළ නැංවිය හැකියි. මෙසේ හෙයින් ඔහුගේ සංවර්ධනයට බලපෑ හැකි අහිතකර පරිසර සාධක වන්නේ,
- නිසි පරිදි පෝෂණයක් නොලැබීම.
- නිතර නිතර රෝග අසනීපතාවයන්ට ගොදුරු වීම දීර්ඝකාලීනව පවතින රෝග තත්ත්ව.
- අනතුරු වලට ලක්වීම.
- විෂ රසායනික ද්‍රව්‍ය සඳහා නිරාවරණය වීම. (පලිබෝධ නාශක, නුසුදුසු ඖෂධ, විෂ ද්‍රව්‍ය)
- සංවර්ධනය සඳහා ලැබෙන උත්තේජන අවස්ථා අඩුවීම.
දරුවා වැඩෙත්ම පරිසර උත්තේජන නොමැති වූ කල ජාන ගත පසුබිම කෙතරම් හොඳ වුවද එයින් දරුවාට ප‍්‍රයෝජනයක් නොවේ. කායික හා මානසික අවශ්‍යතා සම්පූර්ණ ලෙස සැපිරිම දරුවාගේ සංවර්ධන ක‍්‍රියාවලියට බෙහෙවින් බලපායි. මේ කායික හා මානසික අවශ්‍යතා විවිධ වයස් වලදී විවිධ මටිටම් වලින් අවශ්‍ය වේ.
කායික අවශ්‍යතා
දරුවන්ගේ ජීවිතයට එල්ලවන විවිධ අභියෝග සඳහා හොඳින් මුහුණදීමට ඔවුන් කායික වශයෙන් මනා ලෙස ශක්තිමත් විය යුතුයි. ශක්තිමත් කායික අවශ්‍යතා සපිරුණු දරුවන්ගේ මොළය තුල ක‍්‍රියාකාරීත්වය, ස්නායු සමායෝජනය හොඳින් සිදු වේ. මෙය දරුවන්ගේ ගැටළු විසඳා ගැනීමේ හැකියාව ලැබීමට මූලිකම හේතුවක් වේ. කායික අවශ්‍යතා පරිපූර්ණ වීමට නම් නිසි පෝෂණයක් දරුවාට ලැබිය යුතුමය. බුද්ධි වර්ධනය සඳහා නිසි පෝෂණයක් දරුවා ලැබිය යුතුමය. බුද්ධි වර්ධනය සඳහා නිසි පෝෂණය ලැබිය යුතුවාක් මෙන්ම සීග‍්‍ර වර්ධනයක් සිදුවන කාලවකවානුව බැවින් වර්ධනය සඳහා අවශ්‍ය වූ ආහාර දරුවා ලැබීම යහපත් වේ. ගැටළු විසඳීමේ හැකියාව වර්ධනය සඳහා පෝෂණය මගින් කරනු ලබන බලපෑම වන්නේ නිසි වයසට නිසි අයුරින් මොළයේ වර්ධනය හොඳින් සිදුවන හෙයින් දරුවාගේ ධාරණ ශක්තිය අවබෝධ කරගැනීමේ හැකියාව වර්ධනය වීමයි. එසේම අවයව අතර සමායෝජන ක‍්‍රියාවලි සඳහා කුසලතා වර්ධනය මීට සමගාමීව සිදු වේ. නිසි වර්ධනය නිසි පෝෂණය වූ කලී දරුවා ඉපදී මුල් මාස 6 මව් කිරෙන් පමණක් පෝෂණය කිරීමත්, මාස 6 න් පසු නිසි පරිදි අමතර ආහාර පටන් ගැනීම වසරක් සම්පූර්ණ වූ දරුවන් සම්පූර්ණ පෝෂණයෙන් සපිරි වැඩිහිටි ආහාරයට පුරුදු පුහුණු කිරීම් නිසි පරිදි නියමිත කාලාන්තර වලදී දරුවාගේ බර, උස හා උසට සරිලන බර බැලීම තුලින් වර්ධනය පිළිබඳ ඇගයීමට ලක් කිරීමත් ඒ මගින් අවශ්‍ය පරිදි පෝෂණය සඳහා මැදිහත් වීම සිදු කර නිසි පෝෂණය සුරක්‍ෂිත කිරීමට පියවර ගැනීමත් වැදගත් වේ. මුල් මාස 6 මව්කිරි පමණක් දීම තුලින්, අවශ්‍ය පරිදි නිසා වර්ධනයක් සිදු වන අතරම මව් දරු සම්බන්ධතාවය, ආදරය, රැකවරණය මතින් ලැබෙන උත්තේජනය දරුවාගේ සංවර්ධන ක‍්‍රියාවලි තීව‍්‍ර ලෙස උත්තේජනය සිදු වේ. මේ ශක්තිමත් බැඳීම කායික සෞඛ්‍ය මෙන්ම මානසික සෞඛ්‍යයද සුරක්‍ෂිත වීම සඳහා මූලික අඩිතාලම වැටේ. මෙසේ සිදුවන විට දරුවාගේ හැඟීම් දැනීම් මෙන්ම කුසලතා සංවර්ධනයටද ලැබෙන අවස්ථා පරිපූර්ණ හෙයින් මොළයේ සංවර්ධනයද ප‍්‍රශස්ත ලෙසම සිදු වේ. මේවායේ ප‍්‍රතිඵලය වන්නේ යමක් තෝරා බේරා ගැනීමේ හැකියාව වැඩිවන හෙයින් දරුවාට මතුවන ගැටළු වලදී ඒවා විසදා ගැනීමේ හැකියාව වර්ධනය වේ.
පෝෂණයේ දුර්වලතා හෝ අනතුරු තුවාල හෝ බෝවන ලෙඩ සඳහා ගොදුරු වීම දීර්ඝකාලීන රෝගාබාධ නිසා ශරීරයේ ඇති වන ආතති ප‍්‍රතික‍්‍රියාවන් නිසා ස්නායු පරිපථ සංවර්ධනයට අවහිරතා ඇති විය හැකියි. මානසිකව ඇති වන පීඩාවන්ගෙන් තොර දරුවන්ට නිදහසේ හැසිරීමට හැකි ජීවන රටාවක් උරුම කරවීමට සංවර්ධන ක‍්‍රියාවලි ප‍්‍රශස්ත කිරීමට හේතුවක් වේ. එසේම නිවැරදි යහපත් සෞඛ්‍ය පුරුදු, නිවැරදි හා ආරක්‍ෂිත සනීපාරක්‍ෂක ක‍්‍රමවේද හිමි කරලීම ආදියද දරුවන්ග් ප‍්‍රශස්ත වර්ධනයට හේතුවක් වේ. සෞඛ්‍යමත් බවින් හෙබි ජීවන රටාවද ළඟා කර දෙන සැනසිල්ල හා සැහැල්ලූව දරුවන්ගේ චින්තන ශක්තිය තුල ඇති කරන ප‍්‍රබෝධය ගැටළු විසඳීම සඳහා ඇති ශක්තිය වර්ධනය කරයි.
හදිසි අනතුරු, තුවාල වීම් වැනි දරුවාට ආතතිය ඇති කරන අවස්ථා අවම කිරීමද ඉතා වැදගත් වේ. එසේම වස විෂ හෝ රසායනික ද්‍රව්‍ය වලට නිරාවරණය වීම තුලද, මත්පැන්, මත්ද්‍රව්‍ය වැනි අහිතකරතාවයන් සහිත සමාජ නිරාවරණයද කායික හා මානසික දුර්වලතා සඳහා හේතු විය හැකිවා මෙන්ම මොලයට හානි වීමට ඇති ඉඩ ප‍්‍රස්තා වැඩි වීමද දරුවන්ගේ ගැටළු විසඳීමේ ඇති හැකියාව මර්ධනය කරන හෙයින් මෙවන් අවස්ථා සඳහා නිරාවරණය නොකිරීමට වගබලා ගැනීම සැමගේ යුතුකමක් වේ.
වැඩිහිටි මොළයට ඇතුළු වන විෂ වැලැක්වීමට රුධිරය හා මොළය අතර බාධකයක් (blood brain barriers) ඇතත් දරුවන්ගේ එය නිසි පරිදි වර්ධනය වී නැති නිසා විෂ ද්‍රව්‍ය/රසායන ද්‍රව්‍ය දරුවන්ගේ මොළයට අහිතකර බලපෑම් එල්ල කරයි. මෙසේ ඇතුළු වන විෂ රසායන හේතුවන් මොළයේ එක් කොටසක සිට තවත් කොටසකට ස්නායු සෛල සංචරණය වීම හා උපාගම සෑදීමට බාධා ඇති කිරීම මගින් මාළයේ වර්ධනයට ඇති කරන බාධාව දරුවාගේ සංවර්ධන ක‍්‍රියාවලියට බාධා ඇති කරයි.
එක් ස්නායු සෛලයකින් තවත් ස්නායු සෛලයකට පණිවිඩගමන් ගන්නා ස්නායු සම්ප්‍රේෂක වලට (ශරීරයේ ඇති ස්වභාවික රසායන ද්‍රව්‍ය වලට) බාධා ඇති කරලීම මගින් පංච ඉන්ද්‍රියන් මගින් සිදුවන ක‍්‍රියාවලි අඩපණ වීමත්, ඉගෙනීම, හැඟීම් පාලනය, සමාජ සම්බන්ධතා දුර්වල වීම වැනි ක‍්‍රියාවලි හේතු කොටගෙන ගැටළු නිරාකරණයට ඇති හැකියාව වර්ධනයද බාල කරයි.
මීට අමතරව දරුවන්ගේ වර්ධනයට මෙන්ම සංවර්ධනයට හේතු වන නිසි උණුසුම හෝ දේශගුණික තත්ත්වයද බලපෑමක් ඇති කරන හෙයින් ඒවා පිළිබඳවද විශේෂ සැලකිල්ලක් දැක්විය හැකි, විශේෂයෙන් අඩු උපත් බව හෝ නොමේරූ උපත් ඇති දරුවන් සඳහා සුදුසු පාරිසරික උෂ්ණත්වයන් පිළිබඳ සැලකිලිමත් වීමද දරුවන් සඳහා ශාරීරික ක‍්‍රියාකාරකම්/ව්‍යායාම සඳහා උනන්දු කිරීමද ක‍්‍රීඩාවේ යෙදීමට අවස්ථාව සලසාදී සංවර්ධනය සඳහා මෙන්ම මානසික ඒකාග‍්‍රතාවයට හේතුවක් වන බැවින් ගැටළු විසඳා ගැනීමේ හැකියාව වර්ධනය කරයි. අවශ්‍ය තරම් නින්දක් විවේකයද මෙලෙසම වැදගත් වේ.
කායික ආබාධ තත්ත්ව පැවතීම ඇස් පෙනීමේ දුර්වලතා, ශ‍්‍රවණ ඉන්ද්‍රියන් දුර්වලතා වැනි ගැටළු අවස්ථා වලදී වෛද්‍ය උපදෙස් අනුව නිසි ප‍්‍රතිකාර හෝ අවශ්‍ය ශ‍්‍රවණ/දෘශ්‍ය උපකරණ සපයා එම දුර්වලතා අවම කිරීමට කටයුතු කිරීමද ඉතා වැදගත් වේ.
නිවසේ හෝ පවුලේ පවතින සාමකාමී නිදහස් ආදරණීය ආදර්ශමත් පරිසරයක් මෙන්ම උත්තේජනයක්ද දරුවන්ට සපයන බැවින් හා දරුවන් අනුකරණයට දක්වන ලැදියාවද සැලකිල්ලට ගෙන ආදර්ශමත් වැඩිහිටියන් බවට දෙමාපියන් බවට පත්වීම දරුවන්ගේ සංවර්ධනය තීව‍්‍ර කරයි. පිරිසිදු, පිළිවෙළ නිවස මෙන්ම සණ්ඩු සරුවල් නොමැති හිංසාකාරී නොවන නිවාස වටපිටාවද දරුවාට සපයන අත්වැලකි.
දරුවන් හොඳින් රැකබලා ගැනීම, රැකවරණය, ආරක්‍ෂාව හොදින් ලබාදීම ගවේෂණශීලී මාර්ගයකට දරුවා අවතීර්ණ කරයි. මෙම ගවේෂණශීලී අවස්ථාවේදී මානසික/කායික අපයෝජනයට ලක් නොවී, නිර්මාණශීලීව කටයුතු කිරීම සඳහා උවදුරු වලින් ආරක්‍ෂා කරමින් රැකවරණය ලබාදීමද ඉතාමත් වැදගත් වේ. සාර්ථක ලෙස ගැටළු නිරාකරණය කරගැනීමට මෙයද අත්වැලකි.
සෙල්ලම් කිරීමට ඉඩ ප‍්‍රස්තාව ලබාදීමද මේ මගින් සහයෝගය, සමාදානය, ඉවසීම වැනි ගුණාංග වර්ධනය කිරීමටද හේතුවක් වන අතරම ජය පරාජය පිළිබඳ අවබෝධයද ජයග‍්‍රහණයන් ලබාගැනීමට හේතුවන උත්සහයන් වැඩි දියුණු කරගැනීමටද අවස්ථාව සැලසේ.
වැඩිහිටියන් මගින් ලැබෙන සෙනෙහස ආරක්‍ෂිත සම්බන්ධතාව පවුල තුලින් මෙන්ම සමාජය තුලින්ම ලැබීම දරුවන්ගේ හැකියාවන් වර්ධනයට මෙන්ම ගැටළු නිරාකරණ හැකියාව වැඩි කිරීමටද හේතුවක් වේ. මෙම සම්බන්ධතා කොතෙක්ද යත් වැඩිහිටියන් වෙතින් ඔවුනට ආරක්‍ෂාවක් ලැබෙන බවටත් ඔවුන් ඔහු ගැන සැලකිල්ලක් දක්වන බව මෙන්ම ආදරය දක්වන බවත් දරුවාට දැනෙන්නේ නම් එම ආරක්‍ෂිත හැඟීමට දරුවාට තම ගැටළු නිරාකරණය කරගැනීමේ අත්වැලක් වේ. වැඩිහිටියන් හා දරුවන් අතර සම්බන්ධතාවය දරුවාට හොඳින් ඉගෙනුම් අවස්ථා සපයන බවත්, ඔහුගේ නිදහසට ගරු කරන බවටත් දැනෙන හැඟීම් තේරුම් ගැනීමට අවස්ථාව ලබාදිය යුතුයි. මෙවැනි දරුවන් තුල හොඳ ආත්ම විශ්වාසයක් ගොඩනැ‍ගේ. යහපත් කායික මානසික සෞඛ්‍යයටද හේතු වේ. මේ නිසා ඉගෙනීමට පෙළඹීම, ඉගෙනීමේ අවස්ථා අතර ලබන අත්දැකීම් ජයග‍්‍රහන්‍ ඔහුට ළඟා කර ඇති හැකිවීම, ආවේගයන් පාලනය කරගැනීමට හැකිවීම හිංසාකාරීබාවයෙන් තොරව ගැටළු විසඳා ගැනීමටත් හැකි වේ. එසේම මිතුරු සම්බන්ධතා ගොඩනඟා ගැනීමටත්, හරි වැරදි තේරුම් ගැනීමට හැකියාව ලැබීමටත් හේතුවක් වේ. ඉගෙනීමට ඇති අවස්ථා දියුණු වී ජීවිතය සාර්ථක කරගැනීමට හැකි ධනාත්මක සමාජ නිපුණතා ඇති කරගැනීමටත් හැකියාව ලැබීම තුලින් ගැටළු විසඳා ගැනීමේ වර්ධනය වේ.
සදාචාර සම්පන්න කැපකිරීම් සහිත මානව සම්බන්ධතා ගොඩනඟා ගැනීම තුලින් සාර්ථක වැඩිහිටි වියක් ලැබීමටද හේතුවක් වේ. දරුවා හා වැඩිහිටියා අතර සම්බන්ධතාවය ශක්තිමත් ආදරණීය බැඳීමක් වීමට දරුවාගේ සංවර්ධනයට මහඟු බලපෑමක් එල්ල කරයි.
පාරිසරික බලපෑම් අතර යුධ ගැටුම්, අවතැන් වීම්, දරිද්‍රතාවය, අපයෝජනයට ලක්වීම මෙන්ම ප‍්‍රචණ්ඩත්වය අත් දකින දරුවන් තුල ඇති වන අහිතකර ආතතිය මගින් ස්නායු සෛල අතර උපාංග ඇති කරලීමට ඇති කරන බාධා හේතුවෙන් සංවර්ධන ක‍්‍රියාවලීන්ට ඇති කරන බලපෑම දරුවාට ජීවිත අභියෝග වලට මුහුණදීමට ඇති හැකියාව අඩපණ කරයි.
මෙසේ බලන කල දරුවාගේ සංවර්ධන ක‍්‍රියාවලියන් සඳහා හේතු පාදක වන සියළුම අවස්ථාවන් එකට බැඳී පවතින හෙයින් දරුවන් ගැටළු විසඳීමේ හැකියාව වර්ධනයට වේ. සියලු අවස්ථා හේතු පාදක වන බැවින් නිසි පෝෂණය, ප‍්‍රශස්ත සෞඛ්‍ය තත්ත්වය, මූලික අවශ්‍යතා, ක‍්‍රියාකාරකම් හා විවේකය මෙන්ම හොඳින් පෙනීම හා ඇසීම යන කායික අවශ්‍යතා සම්පූර්ණ වීමක් සෙල්ලම් කිරීම, දෙමාපිය වැඩිහිටි ආදරය හා රැකවරණය නිසි පරිදි ලැබීම, ආත්ම ගෞරවය ආත්ම ශක්තිය, ස්වාධීනත්වය, ආරක්‍ෂාව මත අත්දැකීම් සපිරි ඉගෙනුම් අවස්ථා සඳහා ඇති ඉඩ ප‍්‍රස්ථාව රැකවරණය, පාරිසරික සාධක මගින් ලැබෙන රැ රැකවරණය මෙන්ම ආදර්ශමත් වැඩිහිටි සම්බන්ධතාව වන මානසික අවශ්‍යතාත් නිසි ලෙස සැපිරීම හේතුවෙන් ද දරුවකුගේ පංච ඉන්ද්‍රියන් ශක්තිමත් වී සංවර්ධනය ප‍්‍රශස්ත වේ. මෙසේ නිසි පරිදි ඉඩ ප‍්‍රස්තා ලබන දරුවා තම ජීවිතය තුලද ගැටළු විසදා ගැනීමේ හැකියාව වර්ධනය කරගනී. මේ කරුණු අවබෝධ කරගෙන දරුවාගේ කායික, මානසික, සමාජීය හා අධ්‍යාත්මිය සුවතාවයට හේතුවන කරුණු ආරක්‍ෂා වන අන්දමින් ජීවිතය පවත්වා ගැනීමට ඇත්වැල සැපයීම වැඩිහිටි අප සියලු දෙනාගේම වගකීම වේ.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
අයිරාංගනී ගගලගමුව
පවුල් සෞඛ්‍ය සේවා නිළධාරීනි
සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරී කාර්යාලය
බුලත්සිංහල
