සාමාන්‍ය ලෙස පිළිසිඳ ගැනීමක් සිදු නොවන අවස්ථාවන්හිදී එවැනි කාන්තාවන්ට සිදු කරන ප්‍රතිකාර ක්‍රමයක් ලෙස අන්තර් ගර්භාෂයික ගැබ් ගැන්වීම (Intra Uterine Insemination) එහෙමත් නැත්නම් IUI ප්‍රතිකාර ක්‍රමය හැඳින්වි හැකියි. මෙහිදී සිදුවන්නේ ශුක්‍රාණුවක් හා ඩිම්බයක් සංසේචනය කරවීමයි. මෙමඟින් ශුක්‍රාණු ගර්භාෂය තුළ තැන්පත් කිරීම මගින් සංසේචන පහසුකම් ලබාදේ. මෙහි අරමුණ වන්නේ පැලෝපීය නාලය තුළට ඇතුළුවන ශුක්‍රාණු ප්‍රමාණය වැඩි කිරීම මගින් සංසේචනය වීමේ අවස්ථා වැඩි කරවීමයි. මෙම පිළිවෙත සිදු කිරීමේ තවත් අරමුණු වන්නේ ශුක්‍රාණුවල ප්‍රමාණය අඩුවීමත් එහි චලන හැකියාව අඩු වීමත් විය හැකිය. IUI ප්‍රතිකාර ක්‍රමය යනු IVF (In Vino fertilization) සමග සංසන්දය කිරීමේදී වියදම් අඩු, වේදනාව අඩු ප්‍රතිකාර ක්‍රමයකි.
IUI ප්‍රතිකාර ක්‍රමය සිදු කිරීමට බලපෑ හැකි හේතු
- පැහැදිලි හේතුවක් නොදත් නිසරුභාවය (Unexplained Infertility)
මෙහිදී පළමු ප්‍රතිකාරය ලෙස ඩිම්බ මෝචනය උත්තේජනය වන සේ ඖෂධ ලබාදී ඉන් අනතුරුව IUI ප්‍රතිකාර ක්‍රමය කරයි.
- Donor Sperm
පුරුෂයාගේ ජනන හැකියාව ජීවිත කාලය පුරා පැවතුණත් අවුරුදු 55 පමණ වන විට ශුක්‍රාණුවල ගුණාත්මකභාවයේ අඩුපාඩුකම ඇති විය හැක. එවැනි හේතු මත දරුවාගේ උත්පත්ති දෝෂ, අංගවිකලතා ඇති වීමේ අවදානමක් පවතී. මේ හේතූ නිසා ශුක්‍රාණු ගබඩා කරන තත්ත්වය හරහා ශුක්‍රාණු ලබාගැනීමද කළ හැක.
- Endometriosis
නිසරුභාවයට හේතූ වන මෙම රෝගයේදී නිරෝගීමත් ඩිම්බයක් ලබාගැනීමේ අරමුණෙන් ඖෂධ භාවිත කරමින් පළමු ප්‍රතිකාරය ලෙස IUI ප්‍රතිකාර ක්‍රමය සිදුකරයි.
- නිසරුභාවයට හෝ මඳ සරුභාවයට හේතුවන පුරුෂ සාදක
මෙහි පළමු පියවර වන්නේ ශුක්‍රාණු විශ්ලේෂණයයි. මෙහිදී ශුක්‍රාණුවල ප්‍රමාණය හා එහි චලන හැකියාව පිළිබඳ අසමානතා ඇත්නම් මෙම පරීක්‍ෂණය සිදු කරයි. මෙම ගැටලු මඟහැර ගැනීම සඳහා ශුක්‍රාණු අතරින් ගුණාත්මක ශුක්‍රාණු තෝරාගැනීම සිදුකරයි.
- නිසරුභාවයට හේතුවන ගැබ්ගෙල සාධක
ගර්භාෂය පහළ කෙළවර ගැබ්ගෙල පවතින අතර යෝනී මාර්ගය ගර්භාෂය අතර පවතින විවෘත වීම වන්නේ ගැබ්ගෙලයි. ඩිම්බ මෝචනය සිදුවීමට ආසන්න කාලයේදී ගැබ්ගෙල මඟින් ශ්ලේෂමල ශ්‍රාවයන් නිකුත් කරන අතර එමඟින් ශුක්‍රාණුවලට යෝනී මාර්ගය හරහා පැලෝපීය නාලය තුළට ගමන් කිරීමට අවශ්‍ය පහසුකම් සලසයි. නමුත් ශ්ලේෂ්මය ඉතා ඝනකම් නම් ශුක්‍රාණුවල ගමනට බාධා කරයි. එසේ ගැබ්ගෙල කොටස් ගැනීම (biopsy) වැනි පිළිවෙත් සිදු කිරීමෙන් පසුව එම ස්ථානවල කැළැල් පටක ඇති වේ. එවිටද ශුක්‍රාණු ගමනට බාධා ඇති වේ. මෙවිට ගැබ්ගෙල ඝනකම් වේ. IUI මඟින් ගැබ්ගෙල මඟහැර ගර්භාෂය තුළ ශුක්‍රාණු තැන්පත් කිරීම සිදු කරන අතර ඩිම්බය වෙත යොමු වන ශුක්‍රාණු ප්‍රමාණයද වැඩි කරයි.
- නිසරුභාවයට හේතුවන ඩිම්බ මෝචනය හා සම්බන්ධ සාදක
ඩිම්බ මෝචනය නැවතීම හෝ ඩිම්බ ප්‍රමාණය අඩුවීම වැනි තත්ත්වවලදී මෙම පිළිවෙත සිදු කරයි.
- ශුක්‍රාණු තරලයේ අසාත්මිකතාවය
කලාතුරකින් කාන්තාවකට ඇගේ සහකරුගේ ශුක්‍ර තරලයේ ඇති ප්‍රෝටීනවලට ආසාත්මිකතාවයක් ඇති කරයි. යෝනිය තුළට ශුක්‍රාණු මෝචනය වීමේදී එහි රතුවීම, දැවිල්ල, ඉදිමීම ආදී තත්ත්ව මෙන්ම ශුක්‍ර තරලය සමේ ස්පර්ශ වීම නිසා ද යම් යම් ගැටලු ඇති වේ. මෙම තත්ත්වය IUI මඟින් මඟහරවා ගත හැක.
IUI සිදු කිරීම අනුමත නොකරන අවස්ථා
- පැලෝපීය නාල වල රෝග තත්ත්ව
- ශ්‍රෝණි ආසාධන පිළිබඳ ඉතිහාසයක් තිබීම
- ගර්භාෂයේ Endometriosis වැනි රෝග තත්ත්ව තීව්‍රව පැවතීම
IUI ප්‍රතිකාර ක්‍රමය සූදානම
- ශුක්‍රාණු සාම්පල ලබාදීම
මෙහිදී ශුක්‍රාණු සාම්පල ලබාදීම සිදුවන්නේ වෛද්‍යවරයාගේ කාමරය තුළදී හෝ සායනික කාමරය තුළදීය. ශීතකරණ තුළ ගබඩා කර ඇති ශුක්‍රාණු ද එහි කාමර උෂ්ණත්වයට පත් වූ විට ලබාගත හැක. ශුක්‍ර තරලයේ ශුක්‍රාණු නොවන කොටස් මඟින් කාන්තාවන් තුළ ප්‍රතික්‍රියා ඇති කරයි. මේ නිසා සාම්පලය සෝදා එහි ඇති අනවශ්‍ය කොටස් ඉවත් කර දුර්වල ශුක්‍රාණු අතරින් නිරෝගී, ක්‍රියාකාරී ශුක්‍රාණු වෙන්කර ගනී.
- ඩිම්බ මෝචනය සිදු කිරීම
ඩිම්බ මෝචනයේදී ඇති වන රූප හා ලක්ෂණ පිළිබඳව අවබෝධයක් තිබිය යුතු අතරම ඩිම්බ මෝචනය තීරණය කරන උපකරණ (Kit) මඟින්ද රුධිරයේ LH හෝමෝන මට්ටම අධික වීම මඟින්ද යෝනි මාර්ගය හරහා කරනු ලබන ස්කෑනින් පරීක්‍ෂණය මඟින්ද වෛද්‍යවරු ඩිම්බ කෝෂයේ ඇති ඩිම්බවල මේරූභාවය හා නිදහස් වීමට ගතවන දින පිළිබඳව අවබෝධයක් ලබාගනී. HCG හෝමෝනය හෝ වෙනත් ඖෂධ එන්නත් කිරීම මඟින් නිවැරදි කාලයේදී ඩිම්බ මෝචනය සිදු කරගත හැක. ඩිම්බ මෝචනය සිදුවී පැය 24 – 36 අතර කාලය තුළදී IUI සිදු කළ යුතුය. කාමරයක් තුළ සිදුකර හැකි මෙම ප්‍රතිකාරය සඳහා විනාඩි 15 – 20 ක පමණ කාලයක් ගත වේ. වේදනානාශක හෝ වෙනත් ඖෂධ අවශ්‍ය නොවේ. මෙය සුසුදුකම් ඇති වෛද්‍යවරයෙකුට හෝ විශේෂ පුහුණුව ලද හෙදියකට වුවද සිදු කළ හැක.
IUI ප්‍රතිකාරය සිදු කිරීම
පරීක්‍ෂණ මේසය මත වැතිර සිටින කාන්තාවගේ තට්ටම් ප්‍රදේශය මේසයේ කෙළවර මත සිටින සේ, පාද එසවෙන සේ (lithotomy position) තබයි. එසේ තබා කුඩා නැමෙන සුලු කැතීටරයක් යෝනි මාර්ගය හරහා ගර්භාෂයට ඇතුළු කරයි. එහි කෙළවර ශුක්‍රාණු සාම්පලය සම්බන්ධ කර තිබිය යුතුය. ගර්භාෂය තුළට ශුක්‍රාණු ඇතුළු කිරීමෙන් පසු Speculum හා කැතීටරය ඉවත් කරගනී.
IUI ප්‍රතිකාර සිදු කිරීමෙන් පසු,
ප්‍රතිකාර පසුව කෙටි වේලාවක් එම ස්ථාපිතයේ සිට පසුව සාමාන්‍ය වැඩෙහි නිරතවිය හැක. ශුක්‍රාණු හැලීමක් සිදු නොවේ.
IUI ප්‍රතිකාරයේ අවදානම් සාධක
- ආසාධන – සුලු වශයෙන් ඇති විය හැක.
- Spotting – කැතීටරය ඇතුළු කිරීමේදී යෝනි මාර්ගයේ සුලු හෝ රුධිර වහනයක් සිදුවිය හැක. නමුත් එය ගර්භණීභාවයට හානියක් නොවේ.
- බහුගර්භණීතාවයන් (Multiple Pregnancies) – මෙම තත්ත්වය බොහෝ විට ඇති වන්නේ ඩිම්බ මෝචනයන් සඳහා ඖෂධ ලබාගත් කාන්තාවන්ට වේ. මෙහි අවාසිය වන්නේ දරුවකු ඉක්මණින් බිහිවීම හා අඩු දරු උපත් සිදුවීමයි.
IUI ප්‍රතිකාරය සිදුකර සති දෙකක කාලයක් ගත වූ පසු ගර්භණීභාවය පරීක්ෂා කරන පරීක්‍ෂණය සිදු කළ හැක. නමුත් ඊට පෙර සිදුකිරීමෙන් පහත ප්‍රතිඵල ලැබේ.
False Negative – මේ වන විට ගර්භාෂයේ ගර්භණී හෝමෝන ප්‍රමාණවත් මට්ටමක නොමැති නිසා Negative ලෙස වැටුණද සත්‍ය ලෙස ගැබ් ගෙන සිටීමටද අවස්ථාව ඇත.
False positive – HCG වැනි හෝමෝන ප්‍රතිකාර ලෙස භාවිත කර ඇත්නම් රුධිරයේ එම හෝමෝන මට්ටම පවතින නිසා ප්‍රතිඵලය Positive විය හැක. නමුත් සත්‍ය ලෙස ගැබ් ගෙන නොමැති විය හැකිය.
IUI ප්‍රතිකාරනේ පසුව යෝනිය හරහා ස්ථාපිතක (Suppository) ලෙස කාන්තාවට ප්‍රොජෙස්ටරෝන් හෝමෝනය ලබා දෙන අතරම ඉන් සතියකට පසු ප්‍රොජෙස්ටරෝන් මට්ටම, ඊස්ට්‍රජන් මට්ටම හා HCG මට්ටම පරීක්ෂා කරන අතර ගැබ් ගැනීමක් සිදුව ඇත්නම් සාමාන ලෙස එහි ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරයි. එතැන් පටන් සාමාන්‍ය ගර්භණීබාවයක් ලෙස එ පවත්වා ගෙන යා හැකිය.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
ක්‍රිෂාන්ති ගංගා කුමාරිහාමි මහත්මිය
සූතිකා පුහුණු හෙද නිළධාරිනි (I ශ්‍රේණිය)
නවජ සූති දැඩි සත්කාර ඒකකය
පළාත් මහ රෝහල, කුරුණෑගල
