අලුත උපන් ළදරුවාගේ සම ගැලවී යාම සාමාන්‍ය සංසිද්ධියකි. ඇත්තෙන්ම අලුත් උපන් සියලු දරුවන්ගේම සමේ පිටත ස්ථරය දරුවා ඉපදී මුල් සති දෙක තුන තුළදී ගැලවී ඉවත් වී යයි. දරුවන් කුස තුල සිටින මාස නමයක කාලයේදී ඔහු/ඇය වටා ආරක්ෂිත තරලයකින් (උල්බ තරලය) වට වී පවතී. ඉපදීමෙන් පසු වියලි වාතයට නිරාවරණය වන නිසා ඒ සඳහා සුදුසු ඔරොත්තු දෙන සමක් තිබිය යුතුය. මේ නිසා පරණ පැවැති සම ඉවත් වී ඒ වෙනුවට සමේ අලුත් ස්ථරයක් අලුත් පරිසරයට ගැලපෙන සේ නිර්මාණය වේ. ඒ සම තරමක් රළු වන අතර පහසුවෙන් නැමෙන සුලු ඇදෙන සුලු නිසා බොහෝ දරුවන්ගේ සම පහසුවෙන් ගැලවී ඉවත් වී යයි.
දරුවා කුස තුළ සිටින කාලයේදී ඔහු වටා ඇති උල්බ තරලය ආරක්ෂාව සපයයි. ඒ හරහා පෝෂක කොටස් මවගෙන් දරුවාට ගමන් කරයි. ගැබිනි සමයේ සති 20 ක පමණ කාලයක් එැඹෙන විට දරුවාගේ සම වටා ඇති ආරක්ෂක තුනී ඉටි වැනි ආරක්ෂිත ස්ථරයක් ඇතිවේ. මේවා Vernix Caseosa. මෙය ලතින් වචනයක් වන අතර එහි අර්ථය “Cheesy varnish” ලෙස සරලව ගත හැක. මෙම vernix මගින්
- ගර්භාෂය තුළ සිටින කාලය තුළ දී අධික ලෙස තරලය උරා ගැනීම වළකයි
- දරුවා ප්‍රසූත කිරීමේදී ස්වභාවික ස්නෙහකයක් ලෙස ක්‍රියා කර ප්‍රසූතිය පහසු කරවයි
- ගර්භාෂය තුළ සිටින කාලය තුළ දී බැක්ටීරියා මඟින් ආරක්ෂා කරයි.
- දරු ප්‍රසූතියේදී හා උපන් විගස දරුවාගේ සම ආරක්ෂා කරයි.
දරුවා වර්ධනයේ දී මෙම vernix වැදගත් කාර්යයක් ඉටු කළ ද දරුවා උපන් පසු මේවා සෝදා හරි. සමහර විට කුඩා පැල්ලම් තැනින් තැන (කිහිල්ල,පාද ඇඟිලි අතර) ඉතිරිව තිබිය හැක. නමුත් වෛද්‍යවරුන් උපදෙස් ලබා දෙන්නේ ඒවා ස්වභාවයෙන්ම සමෙන් ඉවත් වී යාමට ඉඩ හරින ලෙසයි. එක්වරම මෙම ආරක්ෂිත vernix ඉවත් වී යාමෙන් දරුවාගේ සමට අනතුරු විය හැකි ප්‍රවණතාවය වැඩි වේ. ඇත්තටම දරුවාගේ සම සම්පූර්ණයෙන්ම මෘදු වන අතර පහසුවෙන් කැසීම, දැවිල්ල ආදිය ඇතිවිය හැක. බාහිර පරිසරයේ ඇති වියළි වාතය මගින් මූලිකව සම වියලීමට හේතු වන අතර සම ගැලවී යයි.
මෙසේ සම ගැලවී ඉවත් වී යන විට දෙමාපියන්ට දැනෙන්නේ සම ගැලවීමෙන් දරුවා වේදනාවකට අපහසුතාවයකට ලක්වන බවයි. නමුත් කොහෙත්ම එසේ නොවේ. ඉපදී මුල් මාසය තුල මෙසේ සම ගැලවී ඉවත් වීම සාමාන්‍ය වනවා පමණක් නොව, අත්‍යාවශ්‍ය සිදුවීමකි. දරුවා ඉපදීමෙන් පසු අලුත් පරිසරයට ඔරොත්තු දීම සඳහා අලුත්, ශක්තිමත් ස්ථරයක් සම මත ඇති වීම අවශ්‍ය වේ.
මේ සඳහා පිළියම් ලෙස,
- දරුවා ඉක්මණින් නහවා ගන්න.
දරුවා නැහවීමට දිගු වේලාවක් ගත කිරීමෙන් දරුවාගේ සමේ තෙත්බාවය සා සජලන ගතිය ඉවත් වේ. මිනිත්තු 5-7 අතර කාලය තුල දරුවා නහවා අවසන් කරන්න. විනාඩි 10 කට වඩා ගත නොකරන්න. දිනකට එක්වරක් සේදීම ප‍්‍රමාණවත් වේ. දරුවා නැහැවීමෙන් පසු ඉතා මෘදු ලෙස හිසේ සිට පාසට දක්වා පිසදමන්න. කිහිලි, ඉකිලි, පාදයේ නැවුන ස්ථාන, පිටුපස පෙදෙස ජලය නොරැුදෙන සේ පිස දැමීම කරන්න. තෙතමනය පැවතීමෙන් සමේ උද්දීපනතාවයක් (අපහසුතා, කැසීම, දැවිල්ල) ඇති විය හැක.
- දරුවා නැහැවීම සඳහා ඇල් මැරුණ ජලය භාවිත කරන්න.
උණු ජලය භාවිත කිරීමෙන් ඕනෑම වයසක පුද්ගලයන්ගේ සම වියලීමට ලක් වේ. අලුත උපන් දරුවාගේද එසේමය. දරුවාගේ සම ගැලවී ඉවත් වේ නම් අනිවාර්යෙන්ම උණුසුම් ජලය භාවිත නොකළ යුතුයි. මද උණුසුම් ජලය දරුවාගේ සමට සුදුසු වේ.
- බේබි ක්ලෙන්සර් භාවිතය
මෙමඟින් සමට සත්කාරයක් ලැබෙන අතර සම ගැලවී යාම වළක්වයි. මේ වෙනුවෙන් දරුවන් සඳහාම සැකසුන ස්වභාවික දෑ අඩංගු ක්ලෙන්සර් වර්ගයක් භාවිත කරන්න.
- බාත් ඔයිල් එකතු කරන්න
දරුවන් නහවන විට සම වේලීම අඩු කිරීම සඳහා නෑවීමට පෙර බාත් ඔයිල් බිංදු දෙක තුනක් ජලයට එකතු කරන්න. මෙමගින් සම සජලනය සහිතව පවත්වා ගැනීමට උදව් වෙයි. එසේම මෙම බාත් ඔයිල් මගින් සම වියලි කිරීම සඳහා සම මත ඇති ඕනෑම රසායනිකයක් උදාසීන වේ. මෙමගින් සම ගැලවී යාම වළක්වයි. එසේම දරුවා නැහැවීමට තෙල් භාවිත කිරීමේදී යොදා ගන්නා බේසම හෝ භාජනය ලිස්සන සුළු විය හැකි අතරම දරුවා ඇතුළට හා පිටතට ගැනීමේදී ප්‍රවේශම් විය යුතුය. මේ නිසා දරුවා නැහැ වීමෙන් පසු තෙල් ගතිය යනතුරු පිරිසිදු කරන්න.
- සිසිල් වාතයෙන් සහ සුළඟින් දරුවා ආරක්ෂා කරන්න
දරුවා උල්බ තරලයෙන් වට වී සිටීමට සාපේක්ෂව දරුවා ඉපදීමෙන් පසුව ඇති බාහිර පරිසරයේ වාතය ඉතා වියළිය. මේ නිසා දරුවා සීතලෙන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා හොදින් ඔතා තබන්න.
- බේබි මොයිස්චරයිසර් ගැල්වීම.
දරුවන් නැහැවීමෙන් පසු ගැල්වීම ළදරුවන් සඳහාම සැකසුණු බේබි මොයිස්චරයිසර් ගැල්වීඹ සමේ තෙතමනය ආරක්ෂා කරයි.
- දරුවාගේ රෙදි මෘදු සබන් වර්ගයකින් සේදීම
දරුවාගේ ඇඳුම්, රෙදි මගින් ද දරුවාට අපහසුතා ඇති කරවයි. දරුවන්ගේ සම ගැලවෙමින් පවතී නම් දරුවාට භාවිතයට පෙර සියලුම රෙදි සෝදා ගත යුතුයි.
- දරුවාට සුදුසු පහසු ඇඳුමක් අන්දවන්න
තද ඇඳුම් ඇන්දවීමෙන් වළකින්න. මේ නිසා සමේ කැසීම, දද ආදිය ඇති විය හැක.පරිසරය සීතල නම් දරුවාගේ ඇඳුම් තුනී ස්ථර කිහිපයකින් යුක්ත වීම ප්‍රමාණවත්ය. තද ස්ථර දෙකක් පමණක් පවතී නම් ඇඳුම් සුදුසු නැත.
- දරුවාට හැකිතරම් මව්කිරි ලබා දෙන්න
සාමාන්‍යයෙන් අලුත උපන් දරුවෙකුට සෑම මිනිත්තු 90 – 120 කට මව්කිරි දීම අවශ්‍ය වේ. මුල් මාස කිහිපය තුළ තරල අවශ්‍යතාවය පිරිමසා ගන්නේ මව්කිරි වලිනි. කලාතුරකින් විශේෂ හේතුවක් මත පිටිකිරි ද භාවිත කරයි. මව්කිරි වල සියලු පෝෂක අඩංගු නිසා නීරෝගිමත් අඛණ්ඩව වැඩෙන සමක් හිමිවේ.
සාමාන්‍ය දරුවන්ගේ සම ගැලවී ඉවත් වීම රෝග තත්ත්වයක් නොවුනද කලාතුරකින් එසේ වන රෝග තත්ත්ව ද ඇති විය හැක.
- සාමාන්‍ය දද
විවිධ වර්ගයේ දද (ඩයපර දද) හේතුවෙන් සුළු ආසාත්මික තත්ත්වයක් දරුවාට ඇති කරයි. එසේම උණුසුම නිසා ඇතිවෙන දද පවතී. මේවා මැණික් කටුව, වලලුකර, බෙල්ල, කිහිල්ල ආදියේ ඇතිවිය හැක. උණුසුම් ඇඳුම් හා උණුසුම් පරිසරය නිසා මෙම දද ඇති වේ.
- Atopic Dermatitis (Eczema)
මෙම තත්ත්වය Eczema ලෙස හඳුන්වයි. මෙහිදී ප්‍රදාහමය(Inflammation) තත්ත්වයක් ඇති වන අතර එමගින් වියලීම, කැසීම, රතු ලප දරුවාගේ සම මත ඇති වීම සිදුවේ. මෙමගින් ජීවිත තර්ජනයක් හෝ ස්පර්ශයෙන් බෝ වීමක් හෝ සිදු නොවේ. නමුත් තද පැහැති ලෙස රත් පැහැ ලප ඇත්නම් වෛද්‍ය උපදෙස් ලබාගන්න.
- කුරුලෑ
තරුණ දරුවන්ගේ සාමාන්‍යයෙන් ඇති වන තත්ත්වයක් වුවද කුඩා දරුවන්ගේද ඇති විය හැක. කුඩා රතු පැහැ බිබිලි ආකාරයට ඇති වේ. අලුත උපදින දරුවන්ගේ 30% කට පමණ ඇති වන අතර හේතුව මෙතෙක් නොදනී. Probiotic අසමතුලිතතාව මවගේ හෝමෝන වලට (මව්කිරි හරහා) හෝ ඖෂධ වලට ප‍්‍රතික‍්‍රියා ලෙස ඇති වේ.
- Cradle Cap
සමේ ඇති වන රෝග තත්ත්වයකි. මෙහිදී සම ප‍්‍රදාහයට පත්වන අතර රතු, ලිස්සන සුළු, කසන සමකින් යුක්ත වේ. මේවා දරුවාගේ හිස (Scalp) මත ඇති වේ. සාමාන්‍යයෙන් සුව වී යන කාලය අතර කලාතුරකින් පැසවිය හැක.
ඉහත තත්ත්ව සඳහා වෛද්‍ය උපදෙස් ලබා ගැනීම සුදුසු වේ.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
ක්‍රිෂාන්ති ගංගා කුමාරිහාමි මහත්මිය
සූතිකා පුහුණු හෙද නිළධාරිනි (I ශ්‍රේණිය)
නවජ සූති දැඩි සත්කාර ඒකකය
පළාත් මහ රෝහල, කුරුණෑගල
