පුංචි දරුවන්ගේ වෙනස් වීම් හඩා වැටීම් සමහර අවස්ථාවලදී රෝග තත්ත්ව හේතුවෙන් විය හැකි බව හැම අම්මා කෙනෙක්ම දන්නා කරුණකි. ඇතැම් විට දරුවාට තමාට ඇති විය හැකි අපහසුතාවය කුමක්ද කියාත් කීමට නොහැකි විය හැකිය. මව්පියන් දරුවාගේ අපහසුතා හඳුනා වෛද්‍ය උපදෙස් පැතීමට පෙළඹෙන්නේ එවැනි අවස්ථාවලදීය. දරුවන් අතර සුලබව ඇති වන රෝග තත්ත්වයක් වන මුත්‍රා ආසාධනයකදී වුවද දරුවාට නිවැරදිව තම අපහසුතාවය පැහැදිලි කළ නොහැකි විය හැකියි. ඒ නිසාම මේ ලිපිය තුළින් දරුවන්ට ඇති විය හැකි මුත්‍රා ආසාදන පිළිබඳව අපි දැනුවත් වෙමු.
මුත්‍රා ආසාදන ගත් කල එය,
- ඉහළ මුත්‍රා ආසාධන (වකුගඩු වල හෝ මුත්‍රා වාහිනී වල වේ)
- පහළ මුත්‍රා ආසාධන (මුත්‍රාශයේ ඇති වේ) ලෙස කොටස් දෙකක් දැක්විය හැකිය.
දරුවන්ට මුත්‍රා ආසාදන ඇති වීමට බල පෑ හැකි හේතූ
බොහෝ විට මුත්‍රා ආසාධනවලට හේතූ වන්නේ ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ සිටින බැක්ටීරියාවන් මුත්‍රා මාර්ගයට ඇතුළු වීමයි. මෙය ආකාර කිහිපයකින් සිදු වේ.
- මල පිටවූ පසු ජලය ප්‍රමාණවත් ලෙස යොදා පිරිසිදු නොකිරීම හෝ තෙත් කඩදාසි වලින් මල පිස දැමීමේදී මුත්‍රා මාර්ගයේ තැවරීම.
- ළදරුවන්ගේ නැපි මාරු කිරීමේදී මල පහ කොටස් මුත්‍රා මාර්ගය පෙදෙස් තැවරීම.
- මුත්‍රාශය හොඳින් හිස් නොවීම (මුත්‍රාශය හිස් කිරීමේ ගැටළු ඇති අවස්ථාවලදී )
මුත්‍රාශය හොඳින් හිස් නොවීමට බලපෑ හැකි හේතු
- මළ බද්ධය – මළ ද්‍රව්‍ය පිරීම හේතුවෙන් මහන්තක ඉදිමී එමඟින් මුත්‍රාශයට පීඩනයක් යෙදෙන නිසා මුත්‍රාශය සාමාන්‍ය ලෙස හිස් නොවේ.
- මුත්‍රා පිටකර හැරීම හොඳින් සිදු නොවීම (Dysfunctional Elimination Syndrome) –. සමහර දරුවන් මුත්‍රා පිට කිරීම අතර මැද නතර කරයි.
- මුත්‍රාශයේ ඇති මුත්‍රා වාහිනී හරහා වකුගඩු වලට ගමන් කිරීම (Vesicoureteral Reflux) – මෙය සුලබ තත්ත්වයක් නොවේ. යි.
මුත්‍රා ආසාදනයකදී දරුවෙකු පෙන්නුම් කරන ලක්‍ෂණ
- අධික උණ
- ශරීරයේ අප්‍රාණික බව
- නොරිස්සුම් ස්වභාවය
- ආහාර අරුචිය
- බර වැඩි වීම නිසි ලෙස සිදු නොවීම
- කුඩා ළදරුවන්ගේ සම හා ඇස් කහ පැහැවීම
මීට අමතරව මුත්‍රා ආසාධන වලදී ඇති වන විශේෂ ලක්‍ෂණ ලෙස,
- මුත්‍රා පිට කිරීමේදී වේදනාව/දැවිල්ල
- නිතර නිතර මුත්‍රා පිට කිරීමට අවශ්‍ය වීම
- මුත්‍රා පිට කිරීම නැවතීම
- සාමාන්‍ය වැසිකිලි පුරුදු වෙනස් වීම
- පිට කොන්දේ වේදනාව
- මුත්‍රා වල ගන්ධයක් දැනීම
- මුත්‍රා සමඟ රුධිරය පිටවීම
- මුත්‍රා අපහැදිලි ස්වභාවයක් ගැනීම
දරුවාට මුත්‍රා ආසාදනයක් වැලදී ඇති බව සක හැර දැනගන්නේ කෙසේද?
- මුත්‍රා සම්පූර්ණ වාර්තාව (Urine Full Report)
- මුත්‍රා වගා කිරීම හා සංවේදීතා පර්යේෂණය (Urine Culture & ABST)
මුත්‍රා ආසාදන තත්ත්වයකදී ප්‍රතිකාර ලෙස ප්‍රතිජෛවක ඖෂධ ලබා දීම සිදු කෙරේ.
දරුවන් මෙන්ම වැඩිහිටයන් අතරත් මුත්‍රා ආසාදන වළක්වා ගැනීම සඳහා,
- පිරිසිදු ජලය නිසි පරිදි පානයට දරුවන් හුරු කොට සැමවිටම දරුවන් හොඳින් සජලනය කල යුතුය.
- ක්‍රමානුකූලව මුත්‍රා බහිස්‍රාවය කරවීම වැදගත් වේ. (ක්‍රමානුකූලව මුත්‍රා පහ නොකිරීමෙන් මුත්‍රාශය තුල මුත්‍රා රැඳීමෙන් බැක්ටීරියා වර්ධනය පහසු කරවයි. ඉන් මුත්‍රා ආසාධන ඇති වේ)
- බැක්ටීරියා වර්ධනය වැඩි කරවීමට හේතු විය හැකි නිසා කෘත්‍රිම යට ඇඳුම් (නයිලෝන් වැනි) භාවිත කිරීමෙන් වැළකී බුරුල් පහසු කපු යට ඇඳුම් භාවිතය සුදුසු වේ.
- සුවඳ සහිත සබන් භාවිතයෙන් වැළකීම.
- මළ බද්ධය ඇති වීම වැළැක්වීම.
මුත්‍රා ආසාධන ඇති කරන ක්‍ෂුද්‍ර ජීවීන්
සාමාන්‍යයෙන් මුත්‍රාවල කිසිදු ක්‍ෂුද්‍ර ජීවියෙකු නොසිටී. සාමාන්‍යයෙන් මුත්‍රා ආසාධන ඇති වන්නේ ක්‍ෂුද්‍ර ජීවීන් මුත්‍රා මාර්ගය හරහා ඇතුළු වී ඉන්පසු එහි හොඳින් වර්ධනය වීම නිසයි. Escherichia Coli (E-Colin) බැක්ටීරියාව (බොහෝ විට දරුවන්ගේ මුත්‍රා ආසාදනවලදී දැකිය හැක්කේ මෙම බැක්ටීරියාවයි) මඟින් මෙම ආසාධන ඇති කරන අතර සාමාන්‍යයෙන් මොවුන් ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ ජීවත් වේ.
මුත්‍රා ආසාධන ඇති කරවන ජීවීන් ලෙස
- Escherichia Coli (E-Colin)
- Klebsiella
- Proteus
- Enterobacter
- Citrobacter
- Staphylococcus Saprophyticus
- Enterococcus දැක්විය හැකි අතරම ඉහත ජීවීන් දරුවාගේ ආහාර මාර්ගය, ප්‍රජනන පද්ධතිය ආශ්‍රිතව හෝ සමේ ජීවත් වේ.
මුත්‍රා ආසාධනයකදී කුඩා දරුවෙකු රෝහල් ගත විය යුතු වන අවස්ථා මොනවාද?
- අධික උණ
- කොන්දේ වේදනාව
- දරුවා විජලනයට ලක්වීම
- මුඛ ප්‍රතිජෛවක ඖෂධ වලින් පාලනය කළ නොහැකි වීම
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
වෛද්‍ය එම්. එන්. ජයවර්ධන මහත්මිය
අපේක්ෂා රෝහල , මහරගම.
