ජීවිතය පියාපතක් මෙන් සැහැල්ලු විය යුතුයි. නිදහසේ පාවෙන්න අපිට ඉඩ හසර තිබිය යුතුයි. ඒත් ඒ සැහැල්ලුවෙන් පාවෙලා අපි යන්නේ කොතැනටද කියා ඉලක්කයක් වගේම ඒ ගැන අදහසකුත් අපිට තිබිය යුතුයි. අපි අපේ ජීවිත නිවැරදි ඉලක්කය, අරමුණ කරා මෙහෙය වීම ගැන දැනුවත් විය යුතු වන්නේ අන්න ඒ නිසයි.
සාර්ථකව ඉලක්ක වෙත යන්න සතුට නැතිව බැරි බව දරුවන්ට කියා දෙන්න
අපි කාටත් ජීවිතයේ ඉලක්ක, අරමුණු තියෙනවා. ඒ සඳහා ගමන් කළ යුතු මගත් ඇතැම් විට අපි දන්නවා. නමුත් ඇතැම් අවස්ථාවලදී මනසේ ව්‍යාකූල බව නිසාම ඒ අරමුණු, ඒ ඉලක්ක වෙත යෑමට අපිට නොහැකි වෙනවා. කෙසේ වුවත් අපි මතක තබා ගත යුතු මූලිකම කරුණක් වන්නේ අරමුණක් ජය ගන්න නම් සතුට සහ සැහැල්ලුව අත්‍යවශ්‍ය බවයි. ඔබ, තෝරාගන්නා ඔබේ ඉලක්කය සිහියට නැගෙද්දී දරාගන්න බැරි තරමක ආසාවක් සතුටක් ඔබ තුළ ඇතිවෙනවා නම් එය සාර්ථක ඉලක්කයක් බව කිව යුතුමය. ඔබේ ඉලක්කය ඔබේ සතුටට හේතුවක් නොවන්නේ නම් එය තරමක ගැටලුකාරී තත්ත්වයක් විය හැකිය. කිසිදු අරමුණක්, ඉලක්කයක් හෝ ජීවන අපේක්ෂාවක් සතුට සැහැල්ලුව නැතිනම් ඒක ඉෂ්ට වෙන්නේ නැහැ. ඒක ඉෂ්ට වීමට තියෙන මනෝ විද්‍යාත්මක බාධකය අවිඥානික මනස හෙවත් යටි සිතයි. ඔබේ යටි හිතේ තියෙන්නේ බය, සැකය, පරාජිත අත්දැකීම් ඔබේ මොළයේ ගබඩා වෙලා තියෙන තාක්කල් ඔබට ඔබේ අරමුණි කරා යා නොහැකියි. මෙය වැඩිහිටි අපට මෙන්ම අපේ දරුවන්ටද එලෙසම බලපානු ඇත.
අද වන විට බොහෝ පිරිසක් තමාට ඇති එකම විසදුම ලෙස විදෙස් ගත වීම තෝරාගෙන තිබෙනවා. නමුත් ඔවුන් ඒ තීරණයට එලැඹ ඇත්තේ විසදුමක් නැතැයි සිතන නිසා මිසක් කිසිදු ආසාවකින් හෝ කැමැත්තකින් නම් නොවේ. ඔබ යම් කිසි අර්බුදයකින් මිදීමට විදෙස් ගත වීම එකම ක්‍රමය ලෙස දකිනවා නම් එමගින් පැහැදිලි වන්නේ ඔබට නිසි මාර්ගෝපදේශයක් බලගැන්වීමක් නොමැති බවයි. අද වෙද්දී සමාජ මාධ්‍ය, රූපවාහිනිය, යහළු යෙහෙළයන් හමු වූ විට හැමතැනින්ම අහන්න දකින්න ලැබෙන බොහොමයක් දේ වේදනාත්මකයි. මේ ඍනාත්මක හැඟීම් මත බොහෝ පිරිසක් සිත්නේ රට හැර යාම මේ සියලු ගැටලුවලට ඇති එකම විසදුම බවයි.
ඒ නිසාම ඒ පිළිබඳව ඔවුන් සිටින්නේ දුකකින්. ආදරය කරන අය අතහැරලා, ඉඩකඩම් විකුණලා හිටි හැටියේ අරමුණකින් තොරව තබන මේ පියවරේදී ඕනෑම අයෙකුගේ යටි සිතේ වේදනාව, බිය සැක කැටි වීම සාමාන්‍ය තත්ත්වයකි. නිශ්චිත අරමුණත් නැතිව ඉලක්කයක් නොමැතිව ඔබ තබන අස්ථිර පියවර ගැන ඔබ දහස්වරක් කම්පා වනු ඇති. වේදනාව සැකය බය කියන්නේ ඍණාත්මක ප්‍රේරණයන්. ඍණාත්මක ප්‍රේරණයන් කියන්නේ අපිට යමක් ඉෂ්ට කරගැනීමට ඇති ලොකුම බාධයක්. ඔබ අලුත් ජීවිත අරමුණක් තෝරාගන්නවා නම් එය ඔබේ කුසලතාවයන් හා බද්ධ වූවක් විය යුතුමයි. අපිට, අපි නොසිතූ නොපැතූ දෙයක් කරන්න සිදු වෙනවා නම් එය අපිව මානසිකව රෝගී කළ හැකි විශාල හේතුවක් වනු ඇත. අපේ සිත තුළ සතුට නොමැතිව බිය, සැක, දුක සහ කණස්සල්ල රජකරනවා නම් අපි මානසිකව සහ කායිකව සෞඛ්‍ය අතින් පිරිහෙනවා. එතැනදී අප වටහා ගත යුතු මූලික කරුණක් වන්නේ ප්‍රශ්නවලින් පලා යාම කිසිසේත්ම උචිත නොවන බවයි. අපි එයට මුහුණ දිය යුතුමයි. එය අපි අපේ දරුවන් වෙනුවෙන්ද පූර්වාදර්ශ සැපයිය යුතුය.
දරුවන්ගේ අනාගතය ඔවුන්ගේ කුසලතා සමග ගොඩනංවන්න
දුව/පුතා ලොකු වෙලා කවුද වෙන්න කැමති
පැසැලේදීත් නෑදෑ ගෙදරකදීත් අපේ දරුවන්ට යොමු වෙන පොදු ප්‍රශ්නයක්. අද අපි මොන කැපවීම දරුවන් වෙනුවෙන් ඉටු කළත් ඔවුන් අනාගතයේදී කුමන ආකාරයේ රැකියාවක් තෝරාගනීද යන්න පිහැදිලි අදහසක් දැන්ම අපට ලබා ගන්නට බැහැ. සාමාන්‍යයෙන් දරුවෙකු තම පරිසරය අනුව තමන්ගේ රැකියාව තෝරාගැනීමට පෙළඹෙන බව කියවුණත් ඇතැම් දරුවන් ආරයට අනුවද ඒ සඳහා යොමු වන බව පැවසෙනවා.
උදාහරණයක් විදියට සංගීතයට, කලාවට හුරු නිවසක දරුවන තම වෘත්තීය ජීවිතයේදී ඒ විෂයයන් හා සම්බන්ධ වන ප්‍රවණතාවය වැඩි බවත් දෙමාපියන් වෛද්‍යවරු වන නිවෙස්වල දරුවන් ඒ සඳහා යොමු වීමට වැඩි ප්‍රවණතාවයක් ඇති බවත් පැවසෙනවා. ඒ දරුවා දකින දේ අනුවයි. කෙසේ වුවත් හොඳ වෘත්තීය පරිසරයක ඇතිදැඩි වන දරුවෝ හොඳ වෘත්තිය පදනමකට යොමු වීමට ඇති අවකාශය වැඩි බව කිව යුතුමය. යමෙකුගේ අනාගත රැකියාව කෙරේ ආරය බලපාන බව කියවුණත දරුවෙක් ජීවත් වන පරිසරය ආරයට වඩා වැඩි බලපෑමක් සිදුකරන බව පැවසෙනවා. කෙසේ වුවත් දරුවෙකුට අරමුණක් ඉලක්කයක් ඇති කිරීම දෙමාපියන් වන අපිට බලෙන් කළ හැක්කක් නොවේ. එය ඇති වන්නේ දරුවන්ගේ කුසලතාවය අනුවයි. අපි දෙමාපියන් ලෙස දරුවන්ගේ එම කුසලතාවයන් හඳුනා ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වනු ඇත.
දරුවන්ගේ කුසලතා හඳුනා ගනිමින් ඔවුන්ට අවස්ථාව ලබා දීම අභිප්‍රේරණය කිරීම දෙමාපියන්ගේ මෙන්ම පාසැලේත් ගුරුවරුන්ගේත් වගකීමක් වන්නේ ඔවුන් එම ඉලක්ක කරා සතුටින් ගමන් කරවීමට වැඩිහිටි අපගේ එම දායකත්වය නොඅඩුව ලැබියය යුතු නිසයි. එක් දරුවෙක් සංගීතය/නර්තනය/චිතු අංශවලින් ද තවත් දරුවෙක් ගවේෂණයේ යෙදෙමින්ද තවත් දරුවෙන් විද්‍ය/ගණිත විෂයයන්වලින්ද තවත් දරුවෙක් ක්‍රිඩාවෙන්ද දස්කම් පාන්නේ නම් ඔවුන් අදාල කුසලතා අනුව දිරි ගැන්වීම අප මුළුමහත් සමාජයේම වගකීමක් බව සිහි තබා ගත යුතුය. ඒ වගේම ඔවුන්ට අවස්ථාව ලබා දීම සිදු විය යුතුයි. අත්පොලසන් දිය යුතුයි. එවැනි අවස්ථා, අගය කිරීම් නොමැතිව දරුවෙකුට අභිප්‍රේරණයක් හිමි වන්නේ නැහ. අභිප්‍රේරණය සකස් වෙන්නේ අගය කිරීමෙන්ම පමණයි.
අම්මා/තාත්තා/පාසැල/ගුරුවරුන් දරුවන්ගේ නිරිමාණ අගය කොට අත්පුඩි ගසන්නේ නම් ඔවුන් තුළ ආත්ම අභිමානය ගොඩ නැගෙන අතරම එය දරුවෙකුගේ අනාගත වෘත්තිය කෙරේත් බලපානවා. අන්න ඒ නිසාම දරුවන්ගේ කසලතා ගුරු දෙගුරුන් සොයා බලා උනන්දු කවා සවියක් ලබා දිය යුතුමයි. අද වෙද්දි දරුවන්ට බොහොමයක් ක්‍රියාකාරකම් අවම වෙලා. ඔවුන්ගේ කුසලතාවන් එළිදක්වන්නට අවස්ථාවන් අවම වෙලා. මේ හේතු නිසා වෘත්තිමය අපේක්ෂාවන් බවා ගිලිහිලා. මොකද පසුගිය කාලය තුළ ඇති වී තත්ත්වයන් නිසා අන්තර්ජාලය හරහා ඉගෙනුමට දරුවන් යොමු වුණා. එවැනි දේ වෙනුවෙන් බලාපොරොත්තු ගොඩ නඟන්න, ක්‍රියාකාරකම් අත්හදා බලන්න තියෙන අවස්ථා දරුවන්ට අඩු වුණා. පසු ගිය කාලය නව යොවුන් වියේ දරුවන්ට විශාල වශයෙන් බලපෑම් ඇති කළ තත්ත්වයක් වූවා.
ඔබේ නව යොවුන් දරුවා ගැන වෙනදාටත් වඩා සැලකිලිමත් වෙන්න
ගෙවුණු දුෂ්කර කාල සීමාව තුළ බොහෝ අහිමි වීම් හමුවේ අපේ නව යොවුන් දරුවන් පත් වූවේ යම් අසරණ තත්ත්වයකට යැයි පැවසීම නිවැරදිය. ඒ ඔවුන්ගේ ක්‍රියාකාරකම් හැකියාවන් සඳහා අවස්ථාවන් උදා නොවනු තරම් නිසාය. මෙවැනි අර්බුදය තත්ත්වයකදී එවැනි තරුණ දරුවෝ යහපත් මානසිකත්වයකින් තම අරමුණු කරා යන්‍නය නැවත ආරම්භ කිරීම මව්පියන්ට ගැටලුවක්.
යොවුන්විය කියන්නේ මොලේ ක්‍රියාකාරීත්වය විශාල ලෙස වෙනස් වන කාලයක්. හෝමෝනවල වගේම මොළයේ කලාපවල අර්බුද සිදුවෙන කාලයක්. මේ නිසා නිතැතින්ම ඔවුන් තුළ ආවේගශීලී හැගීම් ඇති වෙනවා. ඒ ඔවුන්ගේ වරදක් නිසා නොවෙයි. මේ වයස වන විට පූර්ව ලලාට කන්ඩිකාව සංවර්ධන අවධියක පසුවනු ඇත. මේ අවධියේ දරුවන් කිසිදෙයක හොඳක් නොදකින අතරම එය ඔවුන්ගේ වරදක් ලෙස පෙන්වා දිය නොහැකියි. මේ වයසේදී ඔවුන්ට දෙමාපිය අදහස්, දෙමාපියන්ගේ උපදෙස් වලංගු වන්නේම නැත. නමුත් අපිට කිසිසේත්ම අපේ දරුවන් අතහැරිය නොහැකි වන අතරම ඔවුන්ට අවශ්‍ය සහයෝගය ඉතා ඉවසිලිවන්තව ලබා දිය යුතුය. දෙමාපියන් වශයෙන් එය අපේ යුතුකම මේනම වගකීමද වනු ඇත. මන්ද එසේ නොවන්නට යම් යම් ඇබ්බැහි වීම් නිසා දරුවන් නිකරුණේ තම ජීවිත නාස්ති කරගනුනට වුවත් ඉඩ කඩ ඇති නිසාය. මෙවැනි තත්ත්වයකදී දෙමාපියන් වන ඔබට තත්ත්වය නිරාකරණය කර ගැනීමට නොහැකි නම් මනෝ උපදේශකවරයෙකුගේ සහය පැතීම ඉතා අගනේය. මෙය මානසික රෝග තත්ත්වයක් නොවන අතර මනෝ උපදේශනය මගින් තත්ත්වය කළමනාකරණය කර ගැනීමට ඔබට මෙන්ම දරුවාටද උපදෙස් ලැබෙනු ඇත.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
ආචාර්යය කුමුදු ඒකනායක
නිර්මාණාත්මක මනෝ චිකිත්සක, මනෝ විද්‍ය උපදේශක
Dr. Kumudu Ekanayaka
Creative Psychotherapist and Psychological Counselor
