තරුණ දරුවන්ට මේ උපදෙස දෙන්න – බඩ අඩු කරන්න..ඇඟ හැඩ කරන්න… දුවන්න..

දරුවන්ගේ ජීවිතයේ අවසාන කටයුතු වෙනුවෙන් දෙමව්පියන්ට සම්බන්ධ වීමට සිදු වෙන අවාසනාවන්ත අවස්ථාවක් අනාගතයේදී එලැඹෙන බවට වෛද්‍ය විශේෂඥයින් විසින් පළ කරන ලද අනාවැකි අද වෙන විට සත්‍යක් බවට පත් වී තිබෙනවා. පසුගිය කාලයේදී වයස අවුරුදු 40 ට අඩු තරුණ ජීවිත කීපයක්ම  ඉතාම අවාසනාවන්ත විදිහට අහිමි වුණා. සමාජ මාධ්‍ය ජාලා සමග සම්බන්ධතාවයන් ඇති ඔබටත් මේ ගැන අසන්න සහ දකින්න ලැබෙන්න ඇති.

මේ අය ඇත්තටම නිරෝගිද…?

තරුණ ජවයෙන් ජීවත් වුන මේ පිරිස් අතරින් බහුතරයක් හිතා ගෙන සිටියේ ඇත්තටම ඔවුන් නිරෝගියි කියලා. එක අතකින් ඔවුන් එය සාධාරණ කර ගන්නේ අපි දියවැඩියාවට, හදවත් රෝග, එහෙම නැත්නම් කොලස්ටරෝල්වලට බෙහෙත් බොන්නේ නැහැ.නමුත් ඔවුන්ට වැරදුන තැන එතැනයි.

රුධිරගත සිනි, කොලස්ටරෝල් වැනි තත්වයන් අපේ සිරුරේ තිබෙන බව බොහෝ දෙනා දැන ගන්නේ හෘදයාබාධයක පෙර නිමිති එහෙම නැත්නම් දියවැඩියාව වැනි රෝග ලක්ෂණ ඇති වුනොත් පමනි. සමහර අය බොහොම උජාරුවට කියනවා මම නම් ජීවිතේට බ්ලඩ් ටෙස්ට් එකක් කර ගෙන නැහැ. ඒවා දැන ගත්තාම ඒකත් කරදරයක්. නමුත් ඔබත් මේ කොටසට අයත් නම් ඔබට වැරදුන තැන එතැනයි.

පශ්චාත් මරණ පරීක්ෂනයේදී ලැබෙන තීන්දුව…

ආඝාතය, හෘදයාබාධයක්  ^ acute myocardial infarction & නිසා සිදු වුන බවට මියගිය තරුණයාගේ පශ්චාත් මරණ පරීක්ෂණ වාර්තාව ලැබෙනනවා. ගහක්, ගලක් වගේ උසට මහතට හිටිය අපේ දරුවට මොකද මේ වුනේ කියලා මව්පියන් විලාප නැගුවත් වරද තිබුනේ ඔවුන්ගේම දරුවා තුළ බැව් අවාසනාවන්ත මව්පියන් දන්නේ නැහැ.

ප්‍රතිකාර ගැනීමට වඩා නිවාරනය සුදුසුයි…

රෝගාබාධයකට පත් වෙලා එය නිදන්ගත තත්වයක් වුනාම ප්‍රතිකාර ලබනවාට වඩා රෝග තත්වයකට ගොදුරු නොවී සිටීමට සැබැවින්ම වාසනාවක්. එහෙමනම් අපි අවදානම ඉදිරියේ සූදානම් වෙන්නේ කොහොමද…? අපේ පරම්පරාවේ කාටවත්ම දියවැඩියාව, කොලස්රෝල් තිබුනේ නැති නිසා මටත් ඒ වගේ රෝග ඇති වෙන්නේ නැහැ යන ස්ථාවරය ඔබට ගොඩ නගා ගන්න බැහැ. අපේ අතීත පරම්පරාවේ උදවිය ගෙවූ ජීවන රටාවට වඩා අද අපි ගෙවන ජීවන රටාව වෙනස්

කොවිඩ් නිසා වුනාද දන්නේ නැහැ…

මේ තත්වය ඇති වීමට කොවිඩ් වැළඳීම වගේම එන්නත හේතු වුන බැව් බොහෝ දෙනාගේ සැකයක් තිබෙනවා. නමුත් ඒ ගැන විද්‍යාත්මක හේතු සාධක නැතුව තහවුරුවක් ලබා ගැනීමට අපහසුයි.කොහොම වුනත් අපේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියේ හැකියාව සමග ගණුදෙණුවක් ඇති වෙන නිසා නිදන්ගත රෝගීන්ගේ කොවිඩ් වෙනුවෙන් ඔරොත්තුදිමේ හැකියාව අඩු මට්ටමක පැවැතුණා. ඊට සමානව එන්නත ගැන ඛතා කලොත් තරබාරුව, දියවැඩියාව,  අධිරුධිර පිඩනය, කොලස්ටරෝල් ඇති පුද්ගලයන්ටත් එන්නත මගින් වැඩි සංකුලතාවයන් ඇති වීමටත් ඉඩ තිබෙනවා.

ආහාර පාලනය කරන්න…

බොහෝ තරුණ පිරිස් ගොඩ නගා ගත් අදහසක් තිබෙනවා. වයසත් එක්ක කොලස්ටරෝල්, දියවැඩියාව ඇති වුනාම කන්න බොන්න ලැබෙන්නේ නැහැ. ඒ හින්දා තරුණ ජීවිතේ විඳින්න ඕන. කාලා බීලා ගෙවන්න ඕන. ඒ නිසා ඔවුන් ඉතාම අහිතකර විදිහට තමන්ගේ ආහාර රටාව අධික ලුණු, තෙල් සමග මේද ගබඩාවක් තෝරා ගන්නවා. නමුත් අඩු කැලරි ප්‍රමාණයකින් යුක්ත ආහාර ගැනීම මගින් අධි රුධිර පීඩනය, රුධිරයේ සීනි ප්‍රමාණය සහ කොලස්ටරෝල් මට්ටම පාලනය කළ හැකි බව කැලිෆෝනියා විශ්ව විද්‍යාලයේ පර්යේෂක වෛද්‍ය රෝයි වෝල් ෆෝඩ් විසින් සිදු කරන ලද අධ්‍යනයක් මගින් පෙන්වා දෙනවා. ඒ නිසා විවිධාකාර  ඩයට් ප්ලෑන්.. Fasting වෙත යොමු වෙනවාට වඩා එළවලු. පළතුරු වැඩි පංගුවකින් ආහාරයට එකතු කර ගැනීමෙන් දරුවන්ගේ වගේම මව්පියන්ගේත් නිරෝගිබව ගොඩ නගා ගන්න පුළුවනි.

වැඩි වේලාවක් වාඩි වි සිටීම…

අතීතයේ පුද්ගලයන් ගෙවූ ක්‍රියාශීලී ජීවන රටාව වෙනුවට අද ඇත්තේ කිසිදු ලෙසකින් සිරුරට ව්‍යායාම නොලැබෙන ජීවන රටාවක්. කොවිඩ් කාලයේ සිදු වුන රට අගුලු දැමීම් අනුව මේ තත්වය තව දුරටත් වැඩි වුණා. ඔන්ලයින් නිසා පැය ගණන් එකම තැන වාඩි වි සිටින්නටත් සිදු වුණා.  2007 වසරේ මිසූරි විශ්ව විද්‍යාලයේ පර්යේෂකයන් සිදු කරන ලද අද්‍යනයකින් පෙන්වා දෙන්නේ දිගු වේලාවක් වාඩි වි සිටීම දුම්බීම තරමටම සිරුරට අහිතකර බවයි. දිනකට පැය හතරකට වඩා අඩුවෙන් වාඩි වී සිටින පුද්ගලයන් , දිනකට පැය හයකට වඩා වාඩිවි සිටින පුද්ගලයන්ට වඩා නීරෝගී බව කෙන්සාස් රාජ්‍ය සරසවියේ පර්යේෂකයින් ් විසින් සිදු කරන ලද අධ්‍යනයකන් පෙන්වා දී තිබෙනවා.

විකල්පයක් ඇත්තේම නැත්ද…?

අපි කරන රස්සාව අනුව දවසේ වැඩි වේලාවක් වාඩි වී සිටිනන් වෙනවා කියමින් ඔබ මෙය සාධාරණ කරාවි. ඒත් ඔබට ව්‍යායාම ලබා ගන්න සාර්ථක ක්‍රමයක් මම කියන්නම්.

හොඳ සපත්තු දෙකක් අර ගන්න. අඩුම තරමේ සතියකට දින තුනක් හෝ හතරක්වත් කිලෝමීටරයක දුර සෙමින් දුවන්න ^ jogging & දැන් ඔබේ උදරය අඩු කර ගැනීමට තෝරා ගත් ව්‍යායාම හතරක් හෝ පහක් කරන්න.

පරීක්ෂණ වාර්තා ඉතාම වැදගත්..

අපේ සිරුර අභ්‍යන්තරයේ පවතින ක්‍රියාකාරීත්වය දකින්න නම් අවුරුද්දකට වරක්වත් රුධිරගත සීනි, කොලස්ටරෝල් වගේම අක්මාව. වකුගඩු පරීක්ෂා කර ගන්න. ඒනෑම රෝගයක නිමිති මතු වෙන විට අවයවයන්ට සිදු විය හැකි හානිය සිදු වී අවසානයි. ඒ නිසා මෙවැනි වාර්තාවන් මගින් අනාගත රෝග තත්වය කල් තබා හඳාුනා ගන්න පුලුවනි. අපි උදාහරණයක් ගනිමු. අපි නොදැනුවත්ව අපේ රුධිරයේ අහිතකර  කොලස්ටරොල් ගිණුම ඉහලින් තිබුනොත් අනාගතයේදී හදවත් රෝග, කිරීටක ධමණී අවහිර වීම නිසා විවිධ ශල්‍ය කර්මයන්ට පවා යොමු වීමට සිදු වෙනවා. ඒ වගේම රුධිරගත සිනි මටට්ම හඳුනා ගැනීමට නොහැකි වුනොත් දියවැඩියාව නිසා වකුගඩු, ඇස්, වැනි අවයවයන් පවා දුර්වල වී පාද පවා අහිමි වෙන තත්වයකට පත් වෙන්න පුළුවනි.

ඒ වගේම මාස හයකට වරක්වත් අධි රුධිර පිඩනය මැන ගන්න. එය අනාගතයේදී ආඝාතය (stroke ) වැනි රෝග තත්වයන්ට ගොදුරු වීමට තිබෙන අවදානමින් ඔබ නිදහස් වෙනවා.

දරුවෙක් අහිමි වීම දරා ගැනීම අපහසුයි..

තමන්ගේ ලෙයින් මසින් උපන් දරුවෙක් අකාලයේ මිය ගියොත් එහි දරා ගැනීම ගැන විස්තර කිරීමට වචන නැහැ. ඒ වගේම මේ ශෝකය නිසාම මව්පියන්ගේත් ආයු කාලය කෙටි වෙන බැව් කෝපන්හේග්හි ඩෙන්මාර්ක් වසංගත පාලන මධ්‍යස්ථානය මගින් සිදු කරන ලද අධ්‍යනයකින් පෙන්වා දෙනවා.දරුවෙක් මියයෑමෙන් පසු මුල් වසර තුන ඉතාම අවදානම් බැව් ඔවුන්ගේ අදහසයි. ඒ වගේම වසර දහඅටක් තුල මවක් මිය යෑමට තිබෙන අවදානම 40% ක් බවත් වාර්තා වෙනවා. දරුවෙකුගේ මිය යෑමෙන්පසුව එළැඹෙන වසර තුනක කාලයේදීපියවරුන්ගෙන් 57 % ක් පමණ මරණයට පත් වීමේ අවදානමක්ද තිබෙන බැව් මෙම අධ්‍යනයෙන් පෙන්වා දුන්නා.

එහෙමනම් පවුල් සංස්ථාව තුල නිදුක් නිරෝගි වගේම සතුටින් ජීවත් වීමට නම් බඩ අඩු කරන්න..ඇඟ හැඩ කරන්න… දුවන්න..

විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:

ජ්‍යෙෂ්ඨ වෛද්‍ය නිළධාරී රවින්ද උඩුගමගේ 

ගම්පහ දිස්ත්‍රික් රෝහල