පසුගිය දුෂ්කර වසර කිහිපය තුළ ලෝකයක් ලෙසත් රටක් ලෙසත් බාල මහලු භේදයකින් තොරව ගත කළේ දුෂ්කර කාලයක් කිව්වොත් එහි වරදක් නැහැ. කොරෝනා රැලි එක පිට එක ලොව වටා ගමන් කරන අතරේම රටක් ලෙස මතු වුණු දුෂ්කරතා නිසාත් අපි ඉතා අසරණ තත්ත්වයකට පත් වූවා. වසර තුනකට ආසන්න කාලයක් නිවෙස්වලට කොටු වී යහළු යෙහෙළියන්ගෙන් දුරස් වී ප්‍රායෝගික අත්දැකීම් කිසිවක් නොලබා විද්‍යුත් කිරයට යොමුවන්නට දරුවන්ට සිදු වූයේ අවාසනාවකටය. අද වන විට දරුවන් පාසැල් ගොස් යහළු යෙහෙළියන් සමග කෙළිදෙලෙන් කාලය ගත කළත් ගත වුණු අදුරු කාලපරිච්ඡේදයේ කලු සෙවනැලි මෙන් විද්‍යුත් තිරයට ඇබ්බැහි වීම නිසා අධ්‍යාපනය මෙන්ම මානසික සුවය අහිමි කරගත් දරුවන් ගණන අසීමිතය. මේ තත්ත්වයේදී දෙමාපියන් ඉතාම අසරණ තත්ත්වයට පත් වුවත් මෙවැනි ප්‍රතිඵල ලැබීමට දෙමාපියන්ගේ නොදැනුවත් බවද බලපාන බව කිව යුතුමය.
දරුවාට නිදහසේ තම අධ්‍යයන කටයුතු කරගෙන යාමට කිසිදු බාධාවක් නොවන සේ මව්පියන් වෙනම ස්ථානයක් සකස් කර දෙන්නේ අධ්‍යාපනය අත්‍යවශ්‍ය නිසාමය. එයිනුත් යම් දරුවන් පිරිසක් එහි නිවැරදිව නිරත වුවත් යම් යම් හේතු මත ඇතැම් දරුවන් අනිසි ලෙස අන්තර්ජාල භාවිතයට මෙන්ම විද්‍යුත් තිර භාවිතයට යොමු වෙනවා. ඔන්ලයින් අධ්‍යාපනය ලබාගන්නා දරුවෙකුට විද්‍යුත් තිර ලබා දීමේදී මව්පියන්ට පැවරෙන වගකීම අති විශාලයි. අන්න ඒ නිසාම දරුවන්ට ඔන්ලයින් අධ්‍යාපනය වෙනුවෙන් අන්තර්ජාලය, විද්‍යුත් තිර ලබා දෙනවා නම් පහත කරුණු ගැන සැලකිලිමත් විය යුතුමය.
- දරුවා මාර්ගගත අධ්‍යාපනය ලබන තිරය නිවසේ මැද තියන්න – දරුවා ඔන්ලයින් අද්‍යාපනය ලබන මොහොතේ පමණක් නොව විද්‍යුත් තරයට යොමු වන ඕනෑම අවස්ථාවක එම තිරය නිවැසියන්ට පෙනෙන සේ තැබිය යුතුය. එවිට දරුවා නිරත වන්නේ කුමන කාර්යයකද යන්න නිවැසියන්ගේ ඇස ගැටෙන අතරම එය දරුවාට අනවශ්‍ය ඇබ්බැහි වීම් වෙත ළඟා වීමට ඇති මග අහුරයි. ඔන්ලයින් අධ්‍යාපනය සඳහා දරුවාට ලබා දීමට සුදුසුම උපාංගය වන්නේ ඩෙක්ස්ටොප් පරිගණකය බව හොඳින් මතක තබා ගන්න. දරුවා ඉගෙනුම් කටයුතුවල නිතරවන අවස්ථාවේදී ඔබේ නිදහස අහිමි වුවත් දරුවාට ඉගෙනුමට අවශ්‍ය නිදහස් වටපිටාවක් සකසා දීමට මව්පියන් කැප විය යුතුය.
- දරුවාට දින චර්යාවක් තිබිය යුතුය – උදාහරණයක් විදියට අවුරුදු දහයක දරුවෙක් ගැන අපි හිතුවොත් ඒ දරුවා උදෑසන ආහාරය ගන්නවා, යම් වෙලාවක් සෙල්ලම් කරනවා, පොත් පත්වල වැඩ කටයුතු සිදුකරනවා වගේ දවසේ ක්‍රියාකාරකම්වලට කොලේක සඳහන් කරලා රූප ඇඳලා බිත්තියේ එල්ලා තබන්න පුළුවන්.
- විද්‍යුත් තිර, අන්තර්ජාලය ගැන මව්පියන් දැනුවත් විය යුතුය – උදාහරණයක් විදියට දරුවෙකු අනිසි දේ සඳහා යොමු වුවහොත් එයාලා මොනවද ඕවා ගැන නොදන්නේ, අපිට දැනුම නැහැ එයාලා කරන දේවල් සොයන්න වැනි වගකීම් විරහිත ප්‍රකාශ කිරීම මව්පියන්ට නිදහසට කරුණක් ලෙස දැක්විය නොහැකිය. දරුවෙකු අසනීප තත්ත්වයකදී වෛද්‍යවරයෙකු වෙත යොමු කිරීමට මව්පියන් දෙවරක් නොසිතනවා මෙන්ම දරුවෙකු විද්‍යුත් තිරයට, අන්තර්ජාලයට විවර කරනවා නම් ඒ සම්බන්ධව නිසි ලෙස දැනුවත් වීමටත් මව්පියන් දෙවරක් නොසිතිය යුතුය. නව යොවුන් විය කියන්නෙත් තර්කානුකූලව සිතා බලා නිවැරදි තීරණ ගැනීමට නිසි හැකියාවක් ඇති වයස් සීමාවක් නොවන නිසා නොයෙක් දේ වෙත දරුවෙකු ඇබ්බැහි වීමේ වැඩි ප්‍රවණතාවයක් පවතී. දරුවා භාවිත කළ පසු අන්තර්ජාල ඉතිහාසය පරීක්ෂා කිරීම අනිවාර්යෙන්ම කළ යුතු දෙයකි. ඒ සඳහා මව්පියන් අනිවාර්යෙන්ම දැනුවත් වය යුතු අතරම නැතිනම් ඒ සඳහා අවශ්‍ය මෘදුකාංගයක් භාගත කර තබා ගත යුතුමය.
- සීමාමායිම් නම්‍යශීලී කිරීම – උදාහරණයක් විදියට දරුවෙකුට විද්‍යුත් තිරය යම් කාලයකට සාමාන්‍යයෙන් පැය භාගයකට ලබා දෙන අවස්ථාවකදී එයා තව තවත් කාලය ඉල්ලා සිටිනවා නම් එනම් සීමා මායිම් නම්‍යශීලි කිරීම සිදුකරනවා නම් එය සුදුසු දෙයක් නොවේ. පැය භාගයකට දරුවාට දෙන දේ විනාඩියක කාලයක් වැඩි වුණත් එහිදී දරුවාට වරප්‍රසාද අහිමි වන බව ඒත්තු ගැන්විය යුතුයි. උදාහරණ විදියට ඔයා අද අම්මා කියපු වෙලාවට වඩා වැඩි වෙලාවක් ටැබ් එක පාවිච්චි කළා. ඒ නිසා අම්මා හෙට දවසට ඔයාට ටැබ් එක දෙන්නේ නැහැ. අන්න ඒ විදියට දරුවෙකුට නියමිත කාලයට වැඩ කිරීමට හුරු කරවීම බොහෝ සෙයින් වැදගත්.
- දෙමාපියන් දරුවන් ඉදිරියේ විද්‍යුත් තිර භාවිතය අවම කිරීම – අද වෙද්දී රැකියාවන් නිසාත් දෙමාපියන් මාර්ගගත ක්‍රම යොදාගන්නවා. ඊමේල් පරීක්ෂා කිරීම වැනි දේවල් දෙමාපියන්ටත් තිබිය හැකියි. නමුත් නිවසේදීත් විද්‍යුත් තිරය මත දෙමාපියන් වැඩි වේලාවක් සිටීමත් දරුවන් විද්‍යුත් තිරයට ඇබ්බැහි වීමට පූර්වාදර්ශයක් සපයනවා. එමගින් දරුවා විද්‍යුත් තිරය වෙත යොමු වීමට ඇති ඉඩකඩ වැඩියි.
ඇතැම් දරුවෝ මේ වෙද්දී ඔන්ලයින් අධ්‍යාපනය මුවාවෙන් මව්පියන්ට හොර රහසේ වීඩියෝ ගේම්වලට ඇබ්බැහි වෙලා.
ඔව් මේ හා සම්බන්ධ බොහොමයක් අත්දැකීම් මට සායනවලදී ලැබී තිබෙනවා. දවසක් සායනයකට සහභාගී වුණු තාත්තා කෙනෙක් තමන්ගේ ක්‍රෙඩිට් කාඩ් එකේ බිල වැඩි වුණු බවත් සොයා බැලූ පසුව එහි අංක ලබා ගෙන ඔහුගේ පුතා වීඩියෝ ගේම් මිල දී ගෙන ඇති බවත් පැවසුවා. අද වෙද්දි දරුවන්ට නුසුදුසු වීඩියෝ ගේම් බොහොමයක් තියෙනවා. ඔබේ දරුවන් මොන විද්‍යුත් ක්‍රීඩාවටද යොමු වී තිබෙන්නේ කියා ඔබ දැන ගත යුතුයි. දැනුවත් විය යුතුයි.
නුසුදුසු වීඩියෝ ගේම් මගින් දරුවන්ට ඇති වෙන බලපෑම් මොනවද?
- ප්‍රචණ්ඩතාවය කැටි වුණු වීඩියෝ ගේම් – ගහමරා ගැනීම්, වෙඩි තැබීම් සහිත වීඩියෝ ගේම් වලට යොමු වුණු දරුවන් ප්‍රචණ්ඩකාරී ආවේගශීලී පෞරුෂත්ව ලක්ෂණ ඒවායින් උකහා ගන්නවා.
- අනවශ්‍ය ඉලක්ක වෙත දරුවන් යොමු කරන වීඩියෝ ගේම් – ඔබ මේ ඉලක්කයට යා යුතුමයි. නැතිනම් ඔබ ඔබටම මෙසේ හානි කරගත යුතුයි යන අනවශ්‍ය පණිවිඩ දෙන ගේම් මගින් දරුවන් අසරණ තත්ත්වයටත් තමාටම හානි කරගන්නා තත්ත්වයටත් පත් විය හැකියි.
- ඇබ්බැහි වීම් ඇති කරවන වීඩියෝ ගේම් – ඇතැම් වීඩියෝ ගේම් නිර්මාණය කර ඇත්තේ ඇබ්බැහි වන ආකාරයටයි. එය මත්දුව්‍යවලට ඇබ්බැහි වූ අයෙක් මෙන් දරුවන්ට නැතිව බැරි විය හැකියි. එවිට දරුවාට පාලුව, කාන්සිය ඇති කරමින් දෛනික ජීවිතය බාධා පමුණුවයි.
- දරුවන් අනවශ්‍ය පුරුදුවලට යොමුකරවන වීඩියෝ ගේම් – නව යොවුන් විය යනු වරදට වහා පොළඹවා ගත හැකි වියකි. අද වන විට අන්තර්ජජාලයේ පවතින ඇතැම් වීඩියෝ ගේම් මෙවැනි දරුවන් අනවශ්‍ය වගේම වැරදි භාවිතයන් සඳහා යොමුකරනු ඇත. අනවශ්‍ය ඇසුරු ගොඩ නැංවීමට ද එවැනි වීඩියෝ ගේම් හරහා හැකියාව ඇත.
බොහෝ සෙයින් ආවේගශීලී, ඉවසිලිමත් බව අවම, අඩු අවධානය ඇති දරුවන්ට වීඩියෝ ක්‍රීඩා ලබා දීම කිසිසේත්ම සිදුසු තත්ත්වයක් නොවේ.
මව්පියන් මේ තත්ත්වය වළක්වා ගන්නේ කොහොමද?
අපි දරුවොත් එක්ක ඉන්නේ යාළුවෝ වගේ. ඉතිං අපි මේ දේවල් ඉවත් කලොත් දරුවා අපි එක්ක තරහා වෙයි. සමහර දෙමාපියෝ සිතන්නේ ඒ විදියට. දරුවොන්ට පාසැලෙන් පන්‍තියෙන් ඕනෑ තරම් යාළුවෝ සොයා ගන්න පුළුවන්. ඒත් දෙමාපයින් ඉන්නේ එච්චරයි. යාළුවෝ තරහා වුණාම මූණ ඇඹුල් කරගත්තා වගේ දෙමාපියන් ඒ ගැන දුක්විය යුතු නැහැ. මවුපියන්ගේ වගකීම එයින් තමන්ගේ දරුවා මුදා ගැනීමයි. තත්ත්වය දරුවාට පැහැදිලි කරලා, ඔහුගේ/ඇයගේ වරප්‍රසාද අවම කරලා මෙයින් මුදවා ගැනීමට මව්පියන් උත්සාහ කළ යුතුයි. එතැනදී අපි සැලකිලිමත් විය යුතු දෙයක් වන්නේ අධිකව ඇබ්බැහි වූ දරුවෙක් එයින් මුදවා ගැනීමට ළමා සහ නව වෙයාවුන් වයස පිළිබඳව විශේෂඥ වෛද්‍යවරයෙකුගේ උපදෙස් මත ක්‍රියාත්මක වීම ඉතාම වැදගත් වෙනවා. නමුත් සුළු වශයෙන් ඇබ්බැහි වූ දරුවෙක් දෙයින් දරුවා ගලවා ගැනීමට දරුවාගෙන් ඈත්කරන දේ වෙනුවට යම් ආදේශකයක් ලබාදීම සම්බන්ධවයි. එනම් දරුවාගේ ඒ හිස්වන තැන පිරිවීමට යමක් දරුවා වෙනුවෙන් ලබාදිය යුතුයි. එය එය සමානම දෙයක් නොවුණත් ආදේශකයක් දිය යුතුයි.
උදාහරණ ලෙස හිතේ ඇති වෙන පාළුව මකාගන්න ආදේශකයක් ලෙස කැරම් බෝඩ් එකක්, ගෙදර තාත්තා, අයියා එක්ක ක්‍රිකට් ගහන්න, බයිසිකල් පදින්න අවස්ථාවක් වශයෙන් ආදේශක ඇති කරමින් සිතේ ඇති වන සංකූලතා අවම කර ගනිමින් දරුවා එයින් මුදවා ගැනීමට හැකියාව ලැබෙනවා.
ඒ වගේම අපි අපේ දරුවන්ට සමාජ වගකීම සම්බන්ධව පූර්වාදර්ශ සැපයීම ඉතාම වැදගත්. උදාහරණයක් විදියට කසල බඳුනක වටේටම කොළ එකතු වෙලා තියෙන අවස්ථාවක මව්පියෙක් වැඩිහිටියෙක් විදයට එයින් එක කොළයක් ඇහිඳලා බඳුනට දමන්න ඔබට පුළුවන් නම් සමාජ වගකීම ගැන දරුවන්ට කියා දෙන්න එය හොඳම අවස්ථාවක්. එවිට අපි දරුවන්ට තමාට පුද්ගලික වාසි නොමැතිව යමක් කිරීමට දරුවාන්ව යොමු කිරීම ඉතාම වැදගත්. තමන්ට වාසියක් නැතිව සිදුකරන දෙයක් වුවත් වක්‍රාකාරව යම් දවසක පැමිණෙනවා. එය පාසලේදී ගෙදරදි අනිවාර්යෙන්ම දරුවන්ට කියා දුය යුතුයි.
අද පවතින ආර්ථික දුෂ්කරතා මැද පන්ති කාමරයක ආර්ථික දුෂ්කරතා මැද කුසගින්නේ පාසාලට එන දරුවෙක්ට උදව් කළ හැකි තවත් දරුවෙක් සිටී නම් ඒ දරුවාට ඒ අවස්ථාව ලබා දීම ඉතා වැදගත්. මෙවැනි දේ ප්‍රසිද්ධියකින් තොරව ගුරුතුමිය/වැඩිහිටියෙක් හරහා සිදුකරන්නට දරුවා හුරු කරවීමත් ඉතා වැදගත්. තවත් අයෙකුගේ යහපත උදෙසා යමක් කරන්නට දරුවෙකුට පූර්වාදර්ශයක් සැපයීම කළ හැකි නම් පවුලක් සමාජයක් රටක් ලෙස අපිට සාර්ථක ඉදිරි ගමනක් පවතිනවා.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
වෛද්‍ය සාකච්ඡාවක් ඇසුරෙන් සකස් කරන ලදී.
