මොකද මේ අම්මයි බබයි දෙන්නම සද්ද දාන්නේ… දරුවා බය වෙයි..
අනේ නෑ අම්මේ… අපි එහෙම කළාම තමයි බබත් ඒවා ඉගෙන ගන්නේ…
අනේ දරුවෝ ඔය පුංචි පැටියට තේරෙනවද ඔයා ඔය කරන දේවල්….
මොන පැහැදිලි කිරීම් කළත් අම්මා එක්ක තර්ක කරලා දිනන්න බැරි නිසාම මේ ගැන හරියටම දන්න කෙනෙක්ගෙන් දැනගන්න ඕනේ කියලා සමන්තිට හිතුණා.
වයස අවුරුද්දට අඩු දරුවෝ ඒ වගේම තාමත් හරි විදිහට තනි වචන පාවිච්චි නොකරන හෝ තාමත් ශබ්ද උච්චාරණය කරමින් වාචික ප්‍රකාශන කරන දරුවන්ගේත් කථන හා ප්‍රකාශන හැකියාවන් දියුණු කරන්නට අපිට කළ හැකි දේ වගේම දරුවන්ට වචන හඳුන්වා දීම ගැනත් දරුවන්ට වාක්‍ය සෑදීමට කියා දෙන ආකාරය ගැනත් මව්පියන් අනිවාර්යෙන්ම දැනුවත් විය යුතුයි.
වචන කතා නොකරන ඒත් ශබ්දවලින් තම ප්‍රකාශන ඉදිරිපත් කරන දරුවන්ගේ වාචික හැකියාවන් දියුණ කරන්නට මවට පියාට කළ හැකි ක්‍රියාකාරකම්
- මිරර් නියුරෝන්ස්
ඔබේ පුංචි පැටියාට ඔබේ මුහුණත් ඔබට පුංචි පැටියාගේ මුහුණත් පෙනෙන සේ තබාගන්න. ඉන්පසු මුහුණේ ඉරියව්, දෑත් යොදා ගනිමින් නොයෙක් ආකාරයේ චලනයන් සිදු කරන්න.
උදාහරණ ලෙස බෘම් බෲම් කියද්දී ඔබේ තොල් සෙලවෙන ආකාරය, දෑත් සොලවන ආකාරය ඒ වගේම දිව පිටතට දැමීම සහ ඇත්ළට ගැනීම. ඒ අවස්ථාවේ ඔබට දෑස් විවර කිරීම හා වසා ගැනීමත් එයට සමාන්තරව කළ හැකියි. දෑත් චලනය කළ හැකියි. ඒ වගේම දරුවාගේ මුහුණ, අත් කිචි කැවීම ඔබට කළ හැකියි. එසේ කිචි කවන අතරේ ශබ්ද සෑදිය හැකියි. මෙවැනි දේ දකින දරුවා ඒවා අනුකරණය කිරීමට පෙළඹෙනවා. මේ අනුකරණයන් හරහා මුල් අවධියේ සිට වචන හදන මට්ටම දක්වා දරුවෙකු ගෙන යාමට සවිමත් අත්වැලක් සැපයෙනු ඇත.
- දරුවාව අනුකරණය කිරීම
දරුවා විසින් කරන ශබ්ද ඉරියව් මව/පියා අනුකරණය කිරීමයි. දරුවා ආාාාා කියන විට මව/පියා ද එය අනුකරණය කරන විට තමා කරන දේ මව/පියාත් කරන බව දරුවා වටහා ගන්නවා. එසේ නම් මව/පියාගේ ක්‍රියාකරකම් තමාද අනුකරණය කළ යුතු බවක් දරුවා ට දැනෙනවා. මේ ක්‍රියාව ආරම්භ කොට සතියක් දෙකක් ගත වන විට ඉතා හොඳ ප්‍රතිඵල ඔබට දැක ගත හැකියි.
- දරුවාගේ ශබ්දවලින් වාක්‍ය ගොඩනැගීම
දරුවා අප දෙස බලා සාදන ශබ්ද යොදා ගෙන යම් රටාවකට අනුව වාක්‍යයක ආකාරයට විලාසය වෙනස් කරමින් ඉදිරිපත් කරන විට එය අර්ථවත් වාක්‍යයක් නොවුණත් දරුවා එය අනුකරණයට පෙළඹෙනවා.
- දරුවා සමග ගීත ගැයීම
ශබ්ද උච්චාරණය කරන අවධියේ සිටින දරුවෙකුට සුදුසු ගීත අපි තෝරා ගත යුතුයි. දොයි දොයි දොයි බබා වැනි එකම ශබ්දය කීප වතාවක් කියවෙන ගායනා වල විශාල අර්ථයක් නැති වුවත් ශබ්ද උච්චාරණය කරන අවධියේ සිටින දරුවාට ඒ හැකියාව වඩාත් දියුණු කිරීමට හැකියාව ලැබෙනවා.
ශබ්ද උච්චාරණය කරන අවධියේ සිටින ඔබේ දරුවා ක්‍රමක්‍රමයෙන් වචන හඳුන්වා දිය යුතු කාලයට එළැඹෙන විට වචන හඳුන්වා දී ම ඉතා වැදගත් වන්නේ ඉන් ඉදිරියට දරුවා කතා කිරීමට පටන් ගන්නා නිසාය. කතා කිරීමට නම් දරුවා වචන දැන සිටිය යුතු නිසයි.
ඔබේ දරුවාට අලුත් වචන හඳුන්වා දීමේදී සැලකිලිමත් විය යුතු සුවිශේෂී කරුණු මොනවාද?
- කුතුහලය දැන වීම
අපි කොයි කවුරුත් වැඩිහිටි/බාල/මහලු භේදයකින් තොරව කුතුහලයක් ඇති වෙද්දි අවධානයෙන් යුතුව ඒ දිහා බලනවා. අපි අපේ දරුවන්ට අලුත් වචන හඳුන්වලා දෙද්දීත් කළ යුතු මූලිකම දේ වන්නේ කුතුහලය කුතුහලය ඇති වෙන විදියට ක්‍රියාකාරකම් ආරම්භ කළ යුතුයි.
උදාහරණයක් ලෙස සෙල්ලම් බඩුවක් හෝ දරුවා ආස කරන වෙනත් යමක් දරුවාට නොපෙන්වා අද මගේ ළග හොඳ දෙයක් තියෙනවා. අපි බලමු මොකද්ද ඒ කියලා… බබා ආසයිද? මේ මොකද්ද මේ… දරුවාට ඒ දෙය නොපෙන්වා සිටින තුරු දරුවා ඒ ගැන කතුහලයෙන් සිටිනවා. ඒ ගැන සම්පූර්ණයෙන්ම අවධානය යොමු කරනවා. ඉන් පසුව දරුවාගේ සම්පූර්ණ අවධානය ඒ වෙත යොමු වූ පසුව එය දරුවාට පෙන්වීමට ඔබට හැකියි. නමුත් අපි සමග වාඩි වී සිටින අතරේ අද මොකද්ද අඳුන්වලා දෙන්නේ… ආ මෙන්න බබා තාරාවෙක් කියා හඳුන්වා දීම අසාර්ථකය. මන්ද එහිදී දරුවාගේ අවධානය හඳුන්වා දෙන දෙය කෙරේ යොමු වී නැත. ඒ නිසා අලුත් වචනයක්, දෙයක්, පින්තූරයක් අලුතෙන් හඳුන්වලා දෙන විට දරුවා තුළ කුතුහලය ඇති කරවා අවධානය දිනාගනිමින් ඉතා සරලව නමුත් නිවැරදි වචන (දරුවෙකුට නිවැරදිම වචනය හඳුන්වා දිය යුත්තේ කුමන කා‍ලයේදී යන්න පිළිබඳව අවබෝධයක් නොමැති නිසා කුඩා වියේ සිටම නිවැරදිම වචන භාවිතය වඩාත් සුදුසු වේ) යොදා ගනිමින් හඳුන්වා දීම ඉතා වැදගත් වේ.
ඒ ආකාරයට ක්‍රමයෙන් දරුවාට ඔබ සඟවා සිටින දෙය පෙන්වීමටත් එය කුමක්දැයි කියා හඳුන්වා දිමටත් හැකි වනු ඇත. මේ මොකද්ද මේ ආව්.. මේ තියෙන්නේ ස්ට්‍රෝබෙරි. එ් ආකාරයට දරුවාට එක වචනයක් හඳුන්වා දීමට ඔබට හැකියි. ඇතැම් විට මේ වචනය බර වැඩිය කියා ඔබට සිතෙයි. නමුත් දරුවා එය තමාට හැකි අයුරින් ප්‍රකාශ කරනු ඇත. මව්පියන් ලෙස අප කළ යුත්තේ නිවැරදිව සෙමින් සරලව වචන හඳුන්වා දීම පමණයි.
- අංග චලන/මුහුණේ යොදා ගැනීම
අංග චලන/මුහුණේ ඉරියව් යොදා ගනිමින් අදාල දුව්‍යය සමග සම්බන්ධ කළ හැකි අනෙක් වචන මොනවාද කියා දරුවාට අවබෝධ කළ යුතුය.
ස්ට්‍රෝබෙරි … රතු පාටයි නේ..
මොන පාටද? ඒක රතු පාටයි.
හරි සුවඳයි
හරිම රසියි නේද?
රසම රස ස්ටෝබෙරි එකක්
ඒ ආකාරයට දරුවා සමග කතා කිරීමට අපිට හැකියි. ආයාසයකින් තොරව වචනයෙන් වචනය ඉතා සරලව දරුවාට හඳුන්වා දීමට ඔබට හැකියි. එක වචනයක් හඳුන්වා දී ඒ හා බැ‍ෙඳන අනෙක් වචන සරලව මුහුණේ ඉරියව් සමග තේරුම් ගත හැකි ආකාරයෙන් කියා දීමෙන් ක්‍රියාකාරකම වෙත දරුවාගේ අවධානය හොඳින් යොමු වනු ඇත.
ක්‍රියාකාරකම තුළ දරුවාගේ අවධානය රඳවා ගන්නේ කෙසේද?
- මව/පියා ද දරුවාගේ වයසට ගමන් කිරීම
ඇතැම් දරුවෝ යම් ක්‍රියාකාකමක රඳවා ගත හැකි වන්නේ ඉතා කෙටි කාලයකි. එයට හේතුව ක්‍රියාකාරකම අප විසින් සිදු කරන ආකාරයයි. අපි වැඩිහිටියන් ලෙස මේ ක්‍රියාකාරකම් කළොත් දරුවා එයට ප්‍රියතාවයක් දක්වනනේ නැත. නමුත් වැඩිහිටියන්ද දරුවෙකුගේ මට්ටමට යමින් ආදාල ක්‍රියාකාරකමේ යෙදේ නම් දරුවා එහි රඳවා ගැනීම අපහසු නොවේ. අන්න එවිට ස්වභාවිකම වචන හඳුන්වා දීම සිදු කළ හැකියි.
- එකම වචනය නැවත නැවත හඳුන්වා
උදේට එක වචනයක් දවල්ට තව වචනයක් රෑට තවත් වචනයක් ලෙස හඳුන්වා දීමට ගියහොත් දරුවා එකම වචනයක් හෝ නිවැරදිව ධාරණය කර නොගනු ඇත. අන්න ඒ නිසා මේ අවස්ථා තුනේදීම එකම වචනය යොදාගන්න. ඒ ආකාරයෙන් සතියක් මුළුල්ලේම වුවත් දරුවාට ඒ වචනය යොදා ගැනීමට ඔබට හැකියි. එවිට දරුවාට ඒ වචනය මතකයේ රඳවා ගැනීමටත් නැවත නැවත භාවිත කරන්නටත් උපරිම හැකියාවක් ලැබෙනු ඇත.
- දරුවාට හඳුන්වා දුන් වචන එදිනෙදා යොදා ගැනීම
ඔබ හඳුන්වා දෙන පළතුර හෝ එළවළුව ගෙදර ක්‍රියාකාකරම් ඇතුලේම දරුවට හඳුන්නවලා දෙන්න.
මේ බලන්න ස්ට්‍රෝබෙරි…තාත්තා ගෙනැත්… හරිම රසයි.
මේ වන විට රසයි කියන වචනය ඕනෑම තැනකදී යොදාගත හැකියි. මේ බලන්න අද අම්මා රසම රස කේක් එක්ක හැදුවා… ඒ ආකාරයට ඒ වචනය තවත් තවත් තැන් වලදී භාවිත කරන්න
දරුවාගේ ඇදුමේ ස්ට්‍රෝබෙරි ගෙඩියක රෑපයක් තිබේ නම් මේ මොකද්ද මේ…. ස්ට්‍රෝබෙරි…. රතු පාටයි.
මේ පියවර කිහිපය සරලව මෙසේය.
- කුතුහලය සමගින් ක්‍රියාකාරකම් හඳුන්වා දීම
- වටහා ගැනීමට පහසු වන සේ සරලව වචන හඳුන්වා දීම
- එම වචනවලට අදාල හැඟීම් මුහුනේ ඉරියව්, අංග චලනවලින් (දරුවාගේ සම්පූර්ණ අවධානය රඳවා ගනිමින්) පෙන්වීම
- එක ක්‍රියාකරකමක් නැවත නැවත සිදු කර නැවත නැවත භාවිතයට (වචනයක් හදුන්වා දුන් විට ඒ හා බැදුණු අනෙක් සියලුම අවස්ථාවලදී ඒ වචන නැවත නැවත භාවිත කළ හැකියි) ) අවස්ථාව ලබා දීම
මෙසේ තනි වචන ඉගෙන ගන්නා දරුවා ක්‍රමයෙන් වාක්‍ය කාතා කරන අවධියට ළඟා වෙනවිට දරුවාට වාක්‍ය තැනීමට වැඩිහිටි අප සහය විය යුතුය. තනි වචන කතා කරන දරුවන්ට වාක්‍ය කතා කිරීමට සහය ලබා‍දීමේදී සැලකිලිමත් විය යුතු පුධානම කරුණ දරුවාගේ වචන මාලාවයි. වාක්‍ය කතා කරන්න නම් දරුවාගේ වචන මාලාව පුළුල්ව පැවතිය යුතුයි. එම නිසා දරුවාගේ වචන මාලව දියුණ කළ යුතුයි.
දරුවෙකුට වාක්‍යයක් සෑදීමට වචන දෙකක් අවශ්‍ය වන අතර ඒ වචන දෙක එක්කෝ නාම පද දෙකක් විය හැකි වන අතරම එක්කෝ නාම පදයක් සහ ක්‍රියා පදයක් විය හැකියි. මේ වර්ග දෙකේම වාක්‍ය සඳහා දරුවාගේ වචන මාලාවේ නාම පද මෙන්ම ක්‍රියාපද ද තිබිය යුතුය. දරුවාගේ වචන මාලාවට විවිධ වූ ක්‍රියා පද අදාල ක්‍රියාව සමගින්ම (කද්දි – කනාවා, බොද්දි – බොනවා) හඳුන්වා දීමට ඔබට හැකියි.
තනි වචන කතා කරන දරුවෙක් නම් එයට තව වචනයක් එකතු කර දරුවා පියවරක් ඉදිරියට ගෙන යමින් කුඩා වාක්‍යයක් සෑදිය හැකියි
කෝ‍ප්පේ – තාත්තාගේ කෝප්පය/බබාගේ කෝප්පය/අම්මාගේ කෝප්පය. ඇතැම් විට බබාගේ කියන වචනය නොමැතිව අම්මා කෝප්පය/තාත්තා කෝප්පය/බබා කෝප්පය ලෙස වචන දෙකේ වාක්‍ය කණ්ඩය ඇරඹිය හැකියි. මේ වයස් සීමාවේ දරුවෙකු කතාවත් සමග විවිධ අත්දැකීම් ලබා ගන්නා අතරම එවැනි සුළු සුළු අතපසු වීම් නොසලකා හැරිය යුතුයි.
නාම පද සහ ක්‍රියා පද සහිතව වාක්‍ය සෑදීමේදී ක්‍රියා පදයට දරුවා දන්නා නාම පදය එක් කර වාක්‍ය සැකසීමට සහය විය හැකියි.
කනවා – බබා කනවා. අම්මා කනවා. තාත්තා කනවා
වචන තුනේ වාක්‍ය සැකසීමට දරුවාට සහය වීමේදී බබා කනවා කියන වාක්‍යය තුළට කන්නේ මොනවාද යන්න ඇතුළත් කර බබා බත් කනවා ලෙස වචන තුනේ වාක්‍යයක් සකස් කළ හැකියි.
දරුවෙකුට තනිව වාක්‍ය සෑදිය නොහැකියි. අපි දරුවාගේ පුංචි ප්‍රශ්න අසා ඒවාට දරුවා ලබා දෙන පිළිතුරු එක් කරමින් වාක්‍ය සෑදීමට හුරු කළ යුතුයි. මව්පියන් මතක තබා ගත යුතු ප්‍රධානම කරුණ වන්නේ දරුවාගේ වචන මාලාව දියුණු කළ යුතු පවයි. වාක්‍ය සෑදීමට අවශ්‍ය ප්‍රමාණයට වචන දරුවා දැන සිටිය යුතුයි.
එසේම සැමවිටම දරුවා සමග කතා කිරීමේදී කෙටි/සරල/නිවැරදි වචන/ කෙටි වාක්‍ය යොදා ගනිමින් දරුවා සමග කතා කිරීමේදී දරුවාට එය ග්‍රහණය කරගැනීමට පහසු වනු ඇත. කෙටි වාක්‍ය අඩු වේගයෙන් දරුවා සමග කතා කිරීම සාර්ථකව වාක්‍ය සෑදීමේ හැකියාව දරුවාට ලැබෙනු ඇත.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
ආචාර්ය නිමීර සී වීරරත්න (PhD, UoC)
කථන-භාෂා ව්‍යාධිවේදී (SLMC, MAHC),
කථිකාචාර්ය,
ඇමරිකානු NLP මණ්ඩලයේ සහතික ලත් ස්නායු භාෂාමය වැඩසටහන්කරණය (NLP) පිළිබඳ වෘත්තීයවේදී,
සහතික ලත් අධිවේගී ඉගෙනුම් පුහුණුකරු,
සහතික ලත් පෞරුෂ සංවර්ධන පුහුණුකරු,
සහතික ලත් මෘදු කුසලතා පුහුණුකරු,
ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී, සම-නිර්මාතෘ,
ද බ්‍රිජ් ජාත්‍යන්තර ආයතනය,
කොළඹ 7
