දස මසක් පුරා කුස තුළ අම්මාගෙන් පෝෂණය වූ කිරිකැටියා මෙලොවට බිහිවීමත් සමග එම පෝෂණ මාර්ගය නතර වන අතරම එතැන් පටන් දරුවා පෝෂණය වන්නේ අම්මාගේ කිරෙනි. මන්ද මොලොවට බිහි වූ විගස කිරිකැටියෙකුගේ සිරුර ආහාර මගින් පෝෂණය වීමට අවශ්‍ය පරිදි සකස් වී නොමැත. අන්න ඒ නිසාම සොබා දහමේ අපූර්වත්වය කියාපාන්නට මෙන් දරුවෙකු බිහිකරන සෑම මවකටම තම දරුවා පෝෂණය කිරීමට මව්කිරි නිපදවීමේ හැකියාව ලබා දී ඇත.
මව්කිරි නිපදවීමේ ක්‍රියාවලිය
අම්මාගේ මොළයේ පිහිටා ඇති පිටියුටරි ග්‍රන්ථිය උත්තේජනය විමෙන් ප්‍රෝලැක්ටීන් නම් හෝමෝනය ස්‍රාවය වන අතරම එමගින් මවගේ පියයුරේ ඇති කිරි නිපදවන ග්‍රන්ථියේ බිත්තියේ ඇති සෛල උත්තේජන කරයි. එමගින් කිරි නිපදවීම ආරම්භ වේ. ප්‍රෝලැක්ටීන් හෝමෝනය ශ්‍රාවය වන ප්‍රමාණය මත නිපදවෙන කිරි ප්‍රමාණය තීරණය වේ.
දරුවා කිරි උරා බීම, හැඬීම, දැකීම, මවගේ සිරුරේ ස්පර්ශ වීම වැනි තත්ත්ව මවගේ ප්‍රෝලැක්ටීන් හෝමෝනය වැඩිපුර ශ්‍රාවය වීමට හේතු වේ. එසේම රාත්‍රියට ප්‍රෝලැක්ටීන් හෝමෝනය වැඩිපුර ශ්‍රාවය වේ.
මවට ඇති වන අසතුට, වේදනාව, ඍණාත්මක සිතුවිලි හේතුවෙන් ප්‍රෝලැක්ටීන් හෝමෝනය ශ්‍රාවය වීම අඩු විය හැකිය. කෙසේ වුවද මවගේ වයස, සිරුරේ ප්‍රමාණය, පියයුරුවල ස්වභාවය, පියයුරුවල ප්‍රමාණය කිරි නිපදවීමට කිසිලෙසකින් බාධාවක් නොවේ.
මව්කිරි ලබාදීම
ප්‍රසූතියෙන් පසු පැයක් ඇතුළත ළදරුවාට මව්කිරි ලබා දීම සිදු කරන අතරම මේ සඳහා මවට රෝහල් කාර්ය මණ්ඩලයේ උපරිම සහයෝගය ලැබෙනු ඇත. මෙහිදී නිවැරදිව දරුවා පියයුරට ස්ථිපිත කිරීම සම්බන්ධයෙන් මව දැනුවත් වීය ඉතා වැදගත් වේ.
දරුවාට කිරි පෙවීමේදී දරුවාගේ මුව තුළට තන පුඩුව පමණක් නොව ඇරියෝලාවෙන් (පියයරේ කලු පැහැති කොටස) වැඩි කොටසක් ඇතුළත් විය යුතුය. දරුවාගේ මුව හොඳින් විවර වී යටි තොල පිටතට පෙරලී තිබීම දරුවා නිවැරදි ලෙස පියයුරට සම්බන්ධ වී ඇති බවට හොඳ සාධකයකි.
ළදරුවා වෙත පියයුර ළං කළ විට ළදරුවා කිරි ඉරීමට පටන් ගන්නා අතරම ඒ හා සමගම මවගේ මොලයේ පිටියුටරි ග්‍රන්ථියේ අපරභාගයෙන් නිපදවෙන පෝලැක්ටින් හෝමනය ශ්‍රාවය වී කිරි නිපදවීමට පටන් ගන්නා අතරම ළදරුවා හොඳින් කිරි උරා බීමේදී කිරි නිපදවීමත් ගලා ඒමත් හොදින් සහ වේගවත්ව සිදු වේ.
ළදරුවෙක් දිනයකට වාර හත අටක්ම කිරි උරා බොයි. ළදරුවාට ලබාගන්නා කිරි ප්‍රමාණවත් බවට හොඳම සාධකය වන්නේ වාර හත අටක්වත් දිනකට මුත්‍රා පිටකිරීමයි. එසේම දරුවාගේ වර්ධන සටහනට අනුව නිසි පෝෂණයක් සිදුවනවාද යන්න පිළිබඳව දැනුවත් විය හැකියි.
මව්කිරෙහි අන්තර්ගත පෝෂක පිළිබඳව
මවගේ රුධිරයෙන් නිපදවෙන ජීවී දියරයක් වන මව්කිරෙහි රුධිරගත රතු රුධිරාණු හැර සුදු රුධිරාණු ඇතුළු අනෙකුත් ජීවී සෛල සියල්ල අන්තර්ගතය. මවගේ පියයුරෙන් මුලින්ම ශ්‍රාවය වන කොලෙස්ට්‍රම් ලා කහ පැහැති ඝනකම ශ්‍රාවයකි. මෙය ශ්‍රාවය වන්නේ ඉතා සුළු ප්‍රමාණයක් වුවත් ළදරුවා ඒ හරහා ලබාගන්නා පෝෂණය සහ රැකවරණය ඉතා ඉහළයි.
- විටමින් ඒ බහුල කොලෙස්ට්‍රම් දරුවාගේ ප්‍රතිශක්තිය වර්ධනය කර බෝවන රෝගවලින් රැක ගනී.
- නොමේරූ ආන්ත්‍රය මත ආස්තරයක් සේ පැතිර උදරය වෙත ඇතුළු වන බැක්ටීරයා විනාශ කරයි.
- විරේකයක් ලෙසද ක්‍රියා කරමින් කලු පැහැති මළපහ සිරුරින් බැහැර වීම ඉක්මන් කර පිත්ත ලවණ අවශෝෂණය කරගැනීමට සහය වේ.
මව්කිරිවල ස්වභාවය මෙන්ම සංයුතිය
මව්කිරිවල ස්වභාවය මෙන්ම සංයුතිය වරින් වර වෙනස් වේ. ඝණත්වයෙන් අඩු අවර්ණ ද්‍රාවණයක් ලෙස කිරිකැටියාට මුලින්ම ලැබෙන කිරි වල 90% ක ප්‍රමාණයක්ම ජලය ඇති අතරම එමගින් සිරුරට අවශ්‍ය ජල ප්‍රතිශතය ලබා දීමත් මුත්‍රා පිටවීමත් සිදුකෙරේ. දෙවනුවට ශ්‍රාවය වන කිරි සුදු පැහැති මෙන්ම ඝණකමින් යුක්ත කිරි දරුවාගේ වර්ධනයට දායක වන්නේ පෝෂණයට සඳහා අවශ්‍ය මේදය සහ ප්‍රෝටීන ලබා දෙමිනි. මේ දොකොටසින්ම දරුවෙකුට අවශ්‍ය සියලු දේ හිමි වන නිසා එක් පියයුරකින් අවසන් වන තුරු කිරි ලබා දීම අත්‍යවශ්‍යය.
මව්කිරිවල ලැක්ටෝස් සහ ලිපිඩවලට අමතරව තවත් එක් සුවිශේෂී ව්‍යූහාත්මකව විවිධ වූ ඔලිගොසැකරයිඩ වර්ග අන්තර්ගත වීම දැක්විය හැකියි. මෙම මව්කිරිවල අන්තර්ගත වන ඔලිගෝසැකරයිඩ, (HMO – Human Milk Oligosaccharides) සුවිශේෂී සංඝටක වර්ගයක් වන අතරම, ළදරුවාගේ ප්‍රතිශක්තිකරණ හැකියාව වර්ධනය කිරීමට ද සැමවිටම සහය වේ. මෙය මව්කිරිවල පමණක් අන්තර්ගත වුවද, අද වන විට විද්‍යාවේ දියුණුවත් සමගම ඇතැම් ළදරු නිෂ්පාදන සඳහාත් යොදා ගැනීමට හැකියාව ලැබී ඇත.
මව්කිරෙන් මවට මෙන්ම දරුවාට ලැබෙන වාසි
- මවත් දරුවාත් සතුටෙන් තබයි.
- රුධිර වහනය අවම වේ.
- පසු ප්‍රසූති සමයේ ඇති විය හැකි මානසික ව්‍යාකූලතා අවම කරයි.
- මවට අධික තරබාරු බවින් වළක්වාලයි (මවගේ සිරුරේ තැම්පත්ව ඇති මේදය බවත්වන නිසා)
- පසුකාලීනව මවට ඇතිවිය හැකි පියයුරු පිළිකා, ඩිම්බකෝෂ පිළිකා සහ අස්ථි දුර්වල වීම වැනි දේ පිළිබඳව ඇති අවධානම අවම කරයි.
- ළදරුවා තුළ කුසගිනි නිවා ගැනීමට තමා වෙහෙස විය යුතුය යන සිතිවිල්ල වර්ධනය වේ
- කුස පිරුණු විට පියයුරෙන් ඉවත්වන ළදරුවා වයසින් වැඩෙත්ම ඇති පමණට පමණක් ආහාර ගැනීමට හුරු වන අතරම එය අධික තරබාරුව, දියවැඩියාව වැනි රෝග තත්ත්වයන් වැළක්වීම දායක වන සංකල්ප වේ
- මව් කිරී බී වැඩෙන බිළිදෙකු ශාරීරිකවත් මානසිකවත්හොඳ පෝෂණයක් ලබයි.
