“ඌන අවධාන හා අධික්‍රියාකාරී තත්ත්වය” හෙවත් Attention Deficit Hyperactive Disorder (ADHD) යනු ස්නානු සංවර්ධනය (neurodevelopment) හා බැඳී පවතින සුවිශේෂී තත්ත්වයකි. මේ දරුවා ගේ කුඩා කාලයේ දී හඳුනා ගැනීම ට හැකියාව පවතී. ADHD තත්ත්වය හඳුනා ගැනීම ට හැකි සුවිශේෂී ලක්ෂණ ලෙස අවධානය දීමේ අපහසුතාවය, සිතීමෙන් තොරව ක්‍රියාත්මක වීම හා අධි ක්‍රියාකාරී බව හදුන්වා දිය හැකි ය.
කුඩා කාලයේදී දරුවන් තුළ පවතින සාමාන්‍ය දඟකාරකම මෙම තත්ත්වයෙන් වෙනස් වේ. සෑම දරුවෙකු ම කුඩා කාලයේ දී ක්‍රියාශීලී වීම අත්‍යවශ්‍ය වන අතර එය ඔවුන්ගේ වර්ධන අවදියෙන් පසු කර යාම ට අත්‍යවශ්‍ය වේ. නමුත් සාමාන්‍ය දඟකාරකමින් එහා ගිය තත්වයක් ලෙස ම ADHD තත්ත්වයන් හදුනා ගත හැකිය.
තවද ඇතැම් විට ඇතැම් ක්‍රියාකාරකම් සඳහා අවධානය නො දීම සාමාන්‍ය තත්වයක් විය හැකිය. නමුත් ADHD තත්ත්වය සහිත දරුවකුගේ මෙම ලක්ෂණය වර්ධනය වීම හා එම ලක්ෂණ හේතු කර ගෙන දෛනික ක්‍රියාකාරකම් එනම් නිවසේ, පාසලේ, තම යහළුවන් හා සමාජය සමග මුසු වීමේ දී තවදුරටත් ගැටලු ඇති කරනු ලබයි.
ADHD තත්වය සහිත දරුවෙකු තුළ දැක ගත හැකි ලක්ෂණ:
- ශාරීරික ව යම් ක්‍රියාකාරකමක යෙදී සිටිය ද මානසිකව වෙන යම් දෙයක් ගැන සිතමින් හෝ සිහින මවමින් සිටීම (day dreamer)
- නිතර අමතක වීම හෝ දේවල් නැති කර ගැනීම
- අධික ලෙස කතා කිරීම හෝ භාෂා භාවිතයේ ගැටලු
- නිතර නොසැලකිලිමත් ලෙස කටයුතු කිරීම හා අවදානම් සහිත ක්‍රියාකාරකම් වල අවධානය වන නොතකා කටයුතු කිරීම
- තමන්ගේ වාරය ලැබෙන තුරු රැඳී සිටීම ට අපහසු වීම
- යම් ක්‍රියාකාරකමක් සඳහා එල්බගත් අවධානය දීම අපහසු වීම
- සමාජයේ හෝ අවට සිටින පිරිස් සමග සමාජානුයෝජනය වීම අපහසු වීම ප්‍රධාන ලක්ෂණ ලෙස අතර වේ.
තවද ADHD තත්වයේ ලක්ෂණ පදනම් කරගෙන කාණ්ඩ තුනකට බෙදනු ලබන අතර එම කාණ්ඩ දරුවා පෙන්නුම් කරන ලක්ෂණ අනුව වෙන් කරනු ලබයි.
ADHD තත්වය ඇති වීමට බලපාන හේතු:
ADHD තත්ත්වය ඇති වීමට බලපාන හේතු හා අවදානම් සාධක පිළිබඳ බොහෝ පර්යේෂණ සිදු කර ඇති අතර එහි ප්‍රධාන එක් අරමුණක් වන්නේ දරුවන් තුළ ADHD තත්ත්වය ඇති වීම ට ඇති හැකියාව පාලනය කිරීමයි. මෙම තත්ත්වය සඳහා බලපාන එක් සාධකයක් තවමත් නිශ්චිතව සොයා ගෙන නොමැති අතර ඇතැම් ජානමය ලක්ෂණ බලපාන බවට විශ්වාස කරනු ලබයි. ජානමය ලක්ෂණ වලට අමතරව ADHD තත්ත්වය ඇතිවීමට හේතු විය හැකි අවදානම් සාධක ද පර්යේෂණ වලින් හඳුනා ගෙන ඇත. ඒ අතර,
- මොළයට සිදුවන හානි
- මව ගර්භණී සමයේ මත්ද්‍රව්‍ය, දුම්වැටි භාවිතා කිරීම
- දරුවා අඩු මාසයෙන් ඉපදීම
- උපත් බර අඩු වීම
- පාරිසරික සාධක හඳුන්වා දිය හැකි ය.
තව ද මේ හා බැඳී පවතින හේතු ලෙස ඇතැමුන් පෙන්වා දෙන දුප්පත්කම, නරක දෙමව්පිය රැකවරණය, නිතර අධික ලෙස සීනි ආහාරයට ගැනීම ආදී දේ පර්යේෂණ මගින් තහවුරු නොකරන අතර ඇත්තට ම ADHD තත්ත්වය පවතින දරුවාගේ තත්වය අවම වීමට හා වැඩි වීමට ඉහත ලක්ෂණ බලපෑ හැකි බවට පර්යේෂණවලින් පෙන්වා දී ඇත.
ADHD තත්ත්වය ඔබේ දරුවා ටත් තිබේ දැයි විනිශ්චය කර ගනු ලබන්නේ කෙසේද?
බොහෝ දෙමවුපියන් තම දරුවා ගේ අධික දඟකාරකම ADHD තත්ත්වය යැයි සිතන අවස්ථා හා ඇත්තටම ඒ දරුවා හට ADHD තත්ත්වය පවතින අවස්ථාවල එය සාමාන්‍ය දඟකාරකමක් යැයි සිතන අවස්ථා සුලබව දැක ගත හැකි ය. වඩා වැදගත් වන්නේ ඒ පිළිබඳ දැනුවත් වීම හා අදාළ වෛද්‍යවරයකු වෙත යොමු වීමයි. ADHD තත්ත්වය හඳුනා ගැනීම ට කිසියම් හෝ පරීක්ෂණයක් තවමත් නොමැති අතර ළමා රෝග වෛද්‍යවරුන් විසින් මෙම තත්වය සමග බැඳී ති පවතින කරුණු නිරීක්ෂණය කර තක්සේරුකරණයක් සිදු කිරීමෙන් අනතුරුව ADHD තත්ත්වය පවතිනවා ද නැද්ද යන්න විනිශ්චය කරනු ලබයි.
කථන හා භාෂා චිකිත්සක සජිනි පෙරේරා මහත්මිය විසිනි.
