අලුත උපන් දරුවකු ඉන්නා මවකට ඇති වන නිමක් නොමැති ප්‍රශ්න ගැටළු සමුදායක් හමුවේ කිරි වමනය කියන්නේ තවත් මව නොසන්සුන් කරන්නා වූ බහුලතම ගැටළුවක්. මේ සඳහා මවක් වන ඔබ දැනුවත් වන්නේ කොහොමද? ඒ සඳහා ඔබව දැනුවත් කරන්නටයි මේ සූදානම් වන්නේ.
කිරි වමනය ගැටළුවක් වන්නේ කොයි අන්දමටද ඒ ඒ අවස්ථාවන් වලදී ඔබ මුහුණ දිය යුත්තේ කෙලෙසද යන්නත් විමසිලිමත්ව කටයුතු කල යුතු අන්දමත් පැහැදිලි ලෙස ඉගෙනීම ඔබේ බිය කනස්සල්ල මැකී යාමට හේතුවක් වන බැවින් එය ඔබට ඔබේ දරුවාගේ කටයුතු කිරීමට ශක්තියක්ම වේවී.
මව්කිරි යනු මෙලොව එළිය දකින සියළුම දරුවන් සඳහා සොබාදහමෙන් ලැබෙන අමිල වූ දායාදයයි. එය දරුවාගේ වර්ධනය බුද්ධිමත්ම ශක්තිමත්ව සිදු වීමට අවැසි සියළු පෝෂක ප්‍රමාණයන් අවැසි නියම ප්‍රශස්ත මට්ටමින් අනත්ර්ගත වූ විශ්මිත වූ එකම නිර්මාණයයි. මේ මඟින් දරුවාගේ වර්ධනයේ සියළු අංගයන් ප්‍රශස්ත මට්ටමට සිදු වේ.
කිරි වලින් පෝෂිත දරුවන් කිරි උරා බීමෙන් පසු ඇති වන කිරි වමනය බෙහෙවින් දැකිය හැකි තත්ත්වයක්. මෙසේ සිදුවන්නේ කිරි උගුරට ඒම නිසා එලියට වැගිරීම හෝ උදරයේ පේශිවල ඇතිවන සංකෝචන තත්ත්වයන් හේතුවෙන් ඇතිවන එලියට විසිවීමයි. මෙසේ කිරි වැගිරීම සිදුවන්නේ අතිරික්ත කිරි ප්‍රමාණයක් මුව තුල රඳවා ගෙන සිටීම හෝ පෙවීම නිසාය. මෙය සාමාන්‍ය තත්ත්වයකි. මෙයට බොහෝ විට හේතුවන්නේ උගුර හා උගුර සම්බන්ධ නාලයේ කපාට හරිහැටි ක්රියාත්මක නොවීමයි. එසේ වන්නේ කපාට වර්ධනය වීම මාස 4 කදී පමණ මෙන් ගෙන් වසරක් පමණ කාලයක් එනම් දරුවාගේ මුල් අවුරුද්ද අවසන් වන තෙක් පමණ කාලයක් වර්ධනය වීමට ගත වන නිසයි.
එසේම මව්කිරි උරා බොන විට දරුවා නිවැරදි ලෙෂ පියයුරට සම්බන්ධ නොවූ විට දෙතොල හා පියයුර අතරින් වාතය ස්වල්ප වශයෙන් පෙවීම සිදුවෙනවා. මේ වාතය කුෂල ඇතුළු වූ විට ළදරුවාට අපහසුවක් ඇති වෙනවා. මෙය වළක්වා ගැනීමට සෑම කිරි වේලක් අවසනම දරුවා කෙලින් අතට වඩා එම වාතය ඉවත් වීමට ඉඩ සැලසිය යුතුයි. මෙවිට ශරීරය ඉහළට ඔසවා තබාගැනීමේදී ගුරුත්වාකර්ෂණයට අනුව කිරි ආමාශය වෙත ගමන් කිරීම පහසු කරනවා. මේ සමඟම වාතය ඉහළට ගමන් කිරීම නිසා වාතය පිට වෙනවා. මෙය ගුඩුස් යැවීම ලෙසින් අපි භාවිතා කරනවා.
ගුඩුස් යැවීම සඳහා කිරි ලබාදීමෙන් පසු දරුවා මවගේ උරහිසට මඳක් පහළට වන්නට හොඳින් තද වන සේ කෙලින් වඩා ගැනීම කළ යුතුයි. මෙවිට දරුවාගේ හිස සහ දෑත් මවගේ උරහිසෙන් පිටු පසටත් දරුවාගේ කිහිලි උරහිස උඩත් සිටින සේ දරුවා වඩාගෙන දරුවාගේ පිට පිරිමදින විට ගුඩුස් හඬින් වාතය පිටවීම සිදුවෙනවා.
එසේම දරුවා ඔබගේ උකුල මත කෙලින් අතට වාඩි කරගෙන සිටීම මඟින්ද වාඩි වී සිටින මවගේ දෙකලවා මත දිගු අතට පහළට හරවා තබාගැනීම මඟින්ද ගුඩුස් යැවීම සඳහා උනන්දු කළ හැකියි.
කිරි වමනය යන විට නාසයෙන් පවා කිරි පිටවීම දැකිය හැකියි. මෙවන් අවස්ථාවක පෙනහළු වෙත කිරි යාමට ඇති අවස්ථා නැති කළ යුතුයි. කිරි වමනය දමන දරුවන් කිරි බිව් සෑම විටම ගුඩුස් යැවීමත් පසුව පැත්තකට හරවා තැබීමත් කළ යුතුයි. කිසිම විටෙක කිරි පිටවෙන විට ඉහළට එසවීම නොකර හරවා තැබීම තුලින් මුවට ආ කිරි ආපසු ශ්වාසනාල වෙත නොහොත් මුවින් එළියට බේරී යාම නිසා පෙනහළු වෙත යාම වළක්වා ගත හැකියි.
කිරි බීමෙන් පසු දරුවා සුවෙන් සිටී නම් දරුවාගේ බර වැඩිවීම ප්‍රමාණවත් නම් (වර්ධන වේගය නියමිත පරිදි සිදු වේ නම්) ආහාර ගැනීමේ, නිදාගැනීමේ රටාව සාමාන්‍ය පරිදි සිදුවේ නම් බිය යුතු නැහැ.
එහෙත් අළුත උපන් දරුවාගේ වමනය හෝ උගුරට ඒම නිසා ආහාර ප්‍රතික්‍ෂේප කිරීම, ආහාර දෙන අතර හෝ ආහාර ලබාදීමෙන් පසු දරුවා නොසන්සුන් හෝ අසහනකාරී ලෙස තැබීම කරයි නම් බර වැඩිවීම ප්‍රමාණවත් නොවේ නම් උදරාබාධයක් හඟවමින් පසු පස නිතර වක්‍රවීම් සිදු කරයි නම් මෙය Gastroesophageal Reflux Disease (GERD) නම් තත්ත්වය හැකියි.
Gastroesophageal Reflux Disease ඇති දරුවන් තුල දැකිය හැකි ලක්‍ෂණ
- අසහනය හා වේදනාව – ඇඟ ඇඹරීම හා හැඬීම මඟින් නිරූපණය වේ.
- හුස්ම ගැනීfමි අපහසුතා. – කැස්ස, සිරවීම, ඇදුම, ශබ්ද ඇති වීම මඟින් නිරූපණය වේ.
- ප්‍රමාණවත් පෝෂණයක් නොලැබීම හේක- කොටගෙන වර්ධන වේගය අඩු වේ. (මෙය බර කිරීමේදී බර ප්‍රස්ථාරය නිවැරදි අතට ගමන් නොකිරීමෙන් හඳුනාගත හැකියි.)
- මීට අමතරව පෙනහළු වලට කිරි ඇතුල්වීම නිසා නියුමෝනියාව තත්ත්වය ඇති විය හැකියි.
මේ රෝග ලක්‍ෂණ දකින්නට ඇත්නම් දරුවා වහා ළමාරෝග විශේෂඥ වෛද්‍යවරයා වෙත පෙන්විය යුතුයි.
අළුත උපන් දරුවනට වමනය ඇති විය හැකි අවස්ථා.
- කිරි දිරවීමේ අපහසුතා
- ආහාර ආසාත්මිකතා
- අධික හැඬීම
- සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව
- මුත්‍රා ආසාධන
- වාහන වල යන විට කිරි වේලට පසු ගුඩුස් නොයැවීම.
- කිරි බිව් විගස දරුවා ක්‍රීඩා කිරීම.
මීට අමතරව කිරි වමනය වමනය ඇති දරුවකු තුල පහත ලක්‍ෂණ වේ නම් දරුවා වෛද්‍යවරයා වෙත ගෙන යා යුතුයි.
- ඇස් ගිලී යාම
- ඇඟේ වියළ බව. (විජලනය)
- කිරි පානයට ඇති අකමැත්ත
- පැය 4, 6 ක් නොනවත්වා වමනය
- වමනය/මළපහ කොල පැහැති වීම
- වමනය/ මලපහ ලේ පිටවීම.
- 390C ට වඩා උණ හා පැය 2 කට වඩා උණ පැවතීම.
කෙසේ වෙතත් අළුත උපන් දරුවා හොඳින් කිරි උරා බොන්නේ මවගේ පියයුර කිරි පිරී ඇති අවස්ථාවකයි. මෙසේ කිරි බොනවිට වඩාත් වේගවත් ලෙෂ කිරි ගලා එන අවස්ථාවකදී දරුවාට එක දිගට බීමට ඇති වන අපහසුතාවයක්, එසේම කුසට වැඩිපුර කිරි ලැබීමත් නිසාත් කිරි වමනය ඇති වේ.
මේ අයුරින් සලකා බැලූ කල කුඩා බිළිඳාගේ ශරීර අභ්‍යන්තර ඉන්‍ද්‍රියන් ශක්තිමත් වීමේ පදනම මත මෙහි ඇති විය හැකි තත්ත්වයක් බව පැහැදිලි වේ. උගුර, උගුර ආශ්‍රිත නාල, ආමාශය ආදී අවයවයන් සම්බන්ධ කපාට ක්රියාත්මක වීමේ වර්ධනය වයසත් සමඟ ඇති වන හෙයින් දරුවා වැඩෙත්ම මෙම තත්ත්වය මඟහැරී යනු නිසැකයි. විශේෂ රෝගී අවස්ථා හැඳින ගත් විට මෙය අසාමාන්‍ය තත්ත්වයක් නම් එයද ඉහත කරුණු අනුව හඳුනාගත හැකි වනවා.
කිරි දෙන විට දරුවා පියයුර හා සම්බන්ධ වන අයුරු මෙන්ම ස්ථාපිත කිරීමේදී එකම තලයක ශරීරය පැවතීමත් කිරි දෙන අතර තුර කිරි ගිලීමට ස්ථාපිතයෙන් ලබාදෙන උදව් හේතුවෙන් ගුරුත්වාකර්ෂණ ගුණයට අනුව මේ තත්ත්ව වළක්වා ගත හැකියි.
කෙසේ වුවවද මවක විසින් මේ පිළිබඳව ලබාගන්නා නිවැරදි දැනුම, මවගේ සහජයෙන්ම ඒ හා සම්බන්ධව ඇති වන ඉව, විශ්වාසය අනුව ගැටළුවක් සේ දැනෙන සෑම මොහොතකම වෛද්‍යවරයා වෙත දරුවා රැගෙන යාමයි කළ යුත්තක්.
වසරක් පමණ වන විට මෙම තත්ත්වයන් ක්‍රමයෙන් මඟහැරී ගොස් සාමාන්‍ය ආහාර වේලට හුරුව දරුවා ගොඩනැඟේ මෙවන් තත්ත්ව වළකා ගැනීමට/පාලනය කරගැනීමට ඔබ විසින් ගොඩනඟා ගත යුතු ශක්තීන් වන්නේ,
- මව්කිරි දීමේදී දරුවා ස්ථතාපිත කිරීම හා පියයුරට සම්බන්ධ කරවීම පිළිබඳව හොඳින් දැනුවත් වන්න. නිවැරදිව කරන්න.
- කිරි වේල දෙන අතරදී කිරි ගිලීම සඳහා ස්ථාපිතය වැදගත් හෙයින් ඒ සඳහා උදව් කරන්න.
- සෑම කිරි වේලකටම පසු ගුඩුස් යැවීම සිදු කරන්න.
- ගුඩුස් යැවීමෙන් පසු පැත්තට හරවා දරුවා තබන්න.
- කිරි බීමෙන් පසු දරුවා අනවශ්‍ය පරිදි සෙලවීම හෝ ක්‍රීඩා සඳහා නෙයොදවන්න.
- කිරි ගලා ඒම වැඩි අවස්ථාවකදී වරින් වර පියයුර මත ඇඟිල්ලකින් තෙරපුමක් යොදා වේගය පාලනය කරන්න.
මෙලෙසින් දැනුවත් වන ඔබට ඔබේ දරුවා සමඟ සැනසිල්ලේ ජීවිතය පහසු ලෙසින් ගලා යාමට හැකිසේ ශක්තිය ගොඩනැඟෙන බව නොඅනුමානයි.
විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:
අයිරාංගනී ගගලගමුව
පවුල් සෞඛ්‍ය සේවා නිළධාරීනි
සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරී කාර්යාලය
බුලත්සිංහල
