ගැටුම් මිනිස් සමාජයට ආවේණික ලක්ෂණයකි.වැඩිහිටියන් දිනපතාම වාගේ විවිධාකාර ගැටුම් වලට මුහුණ දේ. මේ නිසාම දරුවන්ද දිනපතාම වාගේ මෙවන් දේවලට මුහුණ දේ. ගැටුම් අභ්යුන්තරව හෝ බාහිරව සිදුවිය හැක. හිරිහැර කිරීම් එක්තරා ආකාරයේ බාහිර ගැටුමකි. එහෙත් සමහර දෙමවුපියන් ගැටුම්, හිරිහැර කිරීමක් යැයි සලකයි.
ළමාගැටුම්සම්බන්ධවදෙමව්පියන්ගේඅදහස්හාඒවාවිසඳීමටඔවුන්ට උදවුකරන්නේකෙසේද? හිරිහැර කිරීම්හාකාලානුරූපීගැටුම්යනදෙකවෙන්කරහඳුනාගන්නේකෙසේද? සැබෑහිරිහැර කිරීම් වලින් තමදරුවන්ආරක්ෂාකරන්නේකෙසේද? වඩාවැදගත්වන්නේ, දෙමව්පියන්තමදරුවන්වභයානකඅවස්ථාවලින්ආරක්ෂාකරගන්නේකෙසේද යන්නයි?
විවිධ වර්ධන අවධිවල සිටින ළමුන්, ගැටුම් වලට ඔවුන්ටම නිෂ්චිත ආකාරයෙන් මුහුණ දේ. දරුවන් විවිධ ආකාරයේ ගැටුම් වලට මුහුණ දෙන ආකාරය පහත සඳහන් කරුණු වලින් පැහැදිලි වේ. එමෙන්ම කුඩා සහ තරුණ ළමුන්ට හිරිහැරයක් වූ විට ඇතිවන මානසීක පීඩනයෙන් නැවත යථාතත්වයට පත්වීමේ හැකියාව වර්ධනය කිරීමට දෙමව්පියන්ට උදවු විය හැකි ක්ර ම පහත දැක්වේ.
වයස අවුරුදු 6 සිට 9
මෙම වයස් සීමාවේ සිටින ගැහැණු ළමුන් ගැටුම් ඇති කරන විට ප්රතචන්ඩ වචන හා ක්රිායා භාවිතා නොකරයි. තම කණ්ඩායමේ කෙනෙකු ඉවත්කිරීම, එසේත් නොමැතිනම් කන්ඩායමෙන් නෙරපීම උදාහරණයක් ලෙස දැක්විය හැක. එහෙත් පිරිමි ළමුන් කලහකාරී හැසිරීම් රටාවක් පෙන්වයි. බොහෝ විට සෙල්ලම් කරන අවස්ථාවේදී එසේ හැසිරෙයි. දෙමවුපියන්ට සෑම ගැටුමක්ම නිරාකරණය කිරීමට අවශ්යඋ නොවේ. එහෙත් දෙමවුපියන් තම දරුවන් සමඟ ඔවුන්ගේ හැසිරීම සහ වචන භාවිතය පිලිබඳ සාකච්ඡා කල යුතුය.
මෙම වයස් කාණ්ඩයේ දරුවන්ගෙන් කුමන ආකාරයේ හැසිරීම් බලාපොරොත්ත්තු විය හැකිද?
• මෙම අවධියේදී ඔවුන් තම මිත්රනකැල වැඩිවීමට පෙර තමන්ගේ ලඟම මිත්රණයින් කිහිපදෙනෙකු හමුවේ. නමුත් මිත්රඔයින් වැඩිවන විට සහ මිත්රියින් මාරුවන විට ඔවුන් ගැටලුකාරී තත්වයකට මුහුණ දෙයි.
• පාසැලේදී සහ ගෙදරදී, දරුවන් වෙනත් දරුවන් සමඟ ගැටුම් ඇති කරගනී. එමෙන්ම ඔවුන් පාසැලේදී සහ ගෙදරදී තරඟයක් හසුරවන ආකාරයද ඉගෙන ගැනීමට පටන් ගනී.
• මෙම වයසේ ළමුන් අදහස් ඇති කර ගෙන ඒවා ප්ර කාශ කරීමට පටන් ගනී. සමහරවිට මෙම අදහස් වෙනත් අයගේ කෝනයෙන් බලන කල ඒවා වෙනස් විය හැක.
• අලුත් අත්දැකීම් හැසිරවීම ඉගෙන ගන්නා ළමුන්ට මෙය තරමක අසීරු අවධියකි. අන්තර් පුද්ගල සම්බන්ධතාවල ඇති සාර්ථකත්වය ඔවුන්ව තරඟකාරී කරන අතර පරාජය අනාරක්ෂිත බව ඔවුන්ට හැඟිය හැක.
දෙමව්පියන්ට මෙම වයස් කාණ්ඩයේ දරුවන්ට උදවු කල හැක්කේ කෙසේද?
• කෙනෙකුගේ මානසික තත්වය ගැන වටහා ගැනීම: දෙමවුපියන්ට තම දරුවන්ට ඔවුන් සමඟ සම වයසේ පසුවන්නගේ මානසීක තත්වය පිලිබඳව සොයා බලන්නේ කෙසේද යන්න කියාදිය හැකිය. “ඔයා ඔයාගේ යාලුවට කථා කල නමෙන් මම ඔයාට කථා කලොත් ඔයාට කොහොම දැනෙයිද?” කියා ඔවුන්ගෙන් ඇසිය හැකිය.
• සම වයස් කාණ්ඩය වැඩි කර ගැනීම: ගුරුවරුන්ට තම පන්තියේ දරුවන්ට පන්ති කාමරයේදී ඉඳගන්නා පිළිවෙල, කෑම කන අවස්ථාවේදී ඉඳගන්නා පිළිවෙල, ව්යාුපෘති වලදී හවුල් කාරයා සහ ක්රීෙඩාවේදී කණ්ඩායම් සාමාජිකයන්ද වෙන් කර දිය යුතුය. දෙමවුපියන්ට තම දරුවන්ව විවිධ ක්රීවඩා සඳහා, ක්රී ඩා සමාජ වලට සහ බාහිර ක්රිෙයාකාරකම් වලට යෙදවිය හැකිය. මෙයින් දරුවන්, අනෙක් සම වයස් දරුවන් සමඟ ආකර්ශනයවී හොඳ සම්බන්ධතා ඇතිකර ගනී. ඔවුන් කොතරම් අනෙක් සම වයස් ලමුන් සමඟ හොඳ සම්බන්ධතාවයක් ඇතිකරගන්නා තරමට එතරම් හොඳය.
• අවධානය යොමු කිරීම : දෙමවුපියන් නිතරම මෙම වයසේ දරුවන් පිලිබඳව අවධානයෙන් සිටිය යුතුය. දරුවාට තරමක නිදහසක් ලබාදිය යුතු අතරම ඔවුන් දෙස නිරන්තර අවධානය යොමු කල යුතුය.
වයස අවුරුදු 10 සිට 14
වැඩිහිටියන් මෙම වයසේ දරුවන්ට ආරක්ෂකයන් සහ උපදේශකයන් ලෙස පෙනී සිටිය යුතුය. මෙම වයසේ දරුවන්ට තව තවත් වගකීම් දැරීමේ හැකියාව ඇත. එහෙත් වැඩිහිටියන් නිතරම ඔවුන්ට හැඟීම්බර හා කායීක අනුග්රටහය ලබා දිය යුතුය. වැඩිහිටියන් උපදේශකයන් ලෙස හැසිරිය යුතු අතර හොඳ චරිතයක්ද පෙන්වා දිය යුතුය. දරුවන්ට ගැටුම් නිරාකරණය කිරීමට උදවු වීමට වැඩිහිටියෙකුට කල හැකිදේ පහත දැක්වේ.
මෙම වයස් කාණ්ඩයේ දරුවන්ගෙන් කුමන ආකාරයේ හැසිරීම් බලාපොරොත්ත්තු විය හැකිද?
• දරුවෙකු තම ජීවිත අත්දැකීම් නැතත් ඔවුන් වැඩිහිටියෙකු ලෙස සිතීමට පටන් ගනී. ඔවුන්ට නිදහස අවශ්යර වූවත්, මග පෙන්වීම අවශ්යි වෙයි. දෙමවුපියන් දරුවන්ගේ ක්රි‍යාකලාප හා සිතුවිලි පිලිබඳ ප්රැශ්න කිරීමේදී, ගැටුම් ඇතිවිය හැක. එමෙන්ම දරුවාට තම දෙමවුපියන් සහ යහළුවන් කියූ දේ ගැන තේරුම් ගත නොහැකිවූ විට අභ්යගන්තර ගැටුම් ඇතිවිය හැක.
• මේ අවධියේදී යමක් පිලිගැනීම ඉතා අඩුය. තරුණ ලමුන් විශේෂ සමාජ කණ්ඩායම් වලට එකතු වීමට කැමතිය. මෙම වයසේ ලමුන් සම වයස් ලමුන් පිලිගැනීම ඉතා වැදගත් අංගයක් ලෙස සලකයි. එය කණිෂ්ඨ සහ ජේෂ්ඨ පාසැල් වන තෙක් එය පවත්වාගෙන යයි.
• ප්‍රේමාන්විත හැඟීම් සහ මිත්රෙකම් වර්ධනය වීමට පටන් ගැනීමට හේතුවන්නේ සම්බන්ධකම් කතිකා කර ගැනීමට අමාරු වන නිසාවේ. සම වයස් කාණ්ඩයන් සමඟ සම්බන්ඳතා සංකීර්ණ වන අතර ඔවුන් තම කණ්ඩායම්, පාසැලේ සහ බාහිර ක්රියයාකාරකම් සමඟ වැඩි කාලයක් ගත කිරීමට පටන් ගනී.
• කණ්ඩායම් බිහි වීමට පටන් ගනී. තරුණ ලමුන් තම තමන්ව කණ්ඩායම තුල හඳුනා ගනී. ජේෂ්ඨ පාසැල් වල සිටින විවිධ කණ්ඩායම් තුල පමණක්ම නොවේ, ඔවුන් විවිධ ක්‍රියාකාරකම් වලදීද මිත්රලකම් වැඩිදියුණු කර ගනී.
• මෙම වයස් කාණ්ඩයේ ලමුන් ෆේස් බූක් සඳහා කැමැත්තක් දක්වයි. නමුත් ෆේස් බූක් (facebook) ප්රිතිපත්තියේදී අවුරුදු 13ට වඩා අඩු ලමුන් සඳහා ෆේස් බූක් (facebook) Account පාවිච්චිය සඳහා ලබා දෙන්නේ නැත.
දෙමව්පියන්ට මෙම වයස් කාණ්ඩයේ දරුවන්ට උදවු කල හැක්කේ කෙසේද?
• සමාජ වෙබ් අඩවියන් නිරන්තරයෙන් පරීක්ෂා කිරීම. : වැඩිහිටියන් නිත්ය වශයෙන් දරුවන් නිතරම පාවිච්චි කරන Youtube, Twitter සහ facebookයන සමාජ වෙබ් අඩවියන් නිරන්තරයෙන් පරීක්ෂා කල යුතුය.
• පවුල් අනන්යඩතාවයක් ගොඩනඟා ගැනීම: මෙම අවධියේදී යමක් පිලිගැනීම වැදගත් ලක්ෂණයකි. ඔවුන් තම තමන්ගේ අපේක්ෂා කොන්දේසි රහිතව පිලිගනී. දරුවන්ගේ යහපත සඳහා හිතකර පවුල් අනන්ය තාවයක් ගොඩනැඟීමෙන්, යහපත් යෝජනා සහ හොඳ ආදර්ශයන් ලබා දෙයි.
• විවිධ ක්රිායාකාරකම් කිරීමට කැමැත්තක් දැක්වීම සඳහා පෙලඹවීම: වෙනත් අයට එක්වීමට අවස්ථා නොදෙන කුඩා කණ්ඩායම් ඇති නොවීමට දෙමවුපියන් සහ වැඩිහිටියන් ඉඩ නොදිය යුතුය. වැඩිහිටියන් නිරන්තරයෙන්ම දරුවන්ට අනෙක් දරුවන් සමඟ එක් වීමට ඉඩ හැරිය යුතුය. ලමුන්ට, වෙනත් ලමුන් මුණගැස්වීමට චිත්රන පන්තිය, ක්රීඩඩා කණ්ඩායම් වැනි විවිධ ක්රි යාකාරකම් කණ්ඩායම් සඳහා සහභාගී වීමට ඉඩ හැරිය යුතුය.
• නිරන්තරයෙන් කතාකිරීම: මෙම වයස් සීමාවේ ලමුන්ට කථා කිරීමට බොහෝ දේ ඇත. සෑම තීරණයකටම ඔවුන්ට හේතුවක් අවශ්ය වන අතර සෑම සංවාදයකටම ඔවුන්ට තර්කානුකූල විස්තරයක් අවශ්යක වේ. මෙම සංවාදයන් නිදහස් වේලාවක ඇති කල යුතුය.
වයස අවුරුදු 15 සිට 18
මෙම වයස් කාණ්ඩයේදී, වැඩිහිටියන් තරුණ වියේ ලමුන්ට ආදර්ශයක් වෙයි. තරුණ ලමුන් සහ වැඩිහිටියන් අතර ඇති සෑම අන්තර් ක්රි යාවක්ම ඉගෙන ගැනීමට හොඳ අත්දැකීමක් වෙයි. තරුණ වියේ ලමුන් බොහෝ විට අසන සෑම ප්ර ශ්නයක්ම ගැඹුරු තේරුමක් ඇති ඒවාවෙයි. දෙමවුපියන් ඔවුන් අසන ගැඹුරු ප්ර ශ්න වලට පිලිතුරු දීමට පෙර සූදානම් විය යුතුය. උදාහරණයක් ලෙස “දෙවියන් සිටින්නේ කොහෙද?, ඇයි අපි මෙහෙ ඉන්නේ?” වැනි ප්ර ශ්න ඇසිය හැක.
මෙම වයස් කාණ්ඩයේ දරුවන්ගෙන් කුමන ආකාරයේ හැසිරීම් බලාපොරොත්ත්තු විය හැකිද?
• තරුණ වියේ ලමුන්, වැඩිහිටියන් හැසිරෙන ආකාරයේ ගති ලක්ෂණ පෙන්වයි. නමුත්ඔවුන්ටමඟපෙන්වීම, සැලකිල්ලසහනීතිරීතිඅවශ්යොවෙයි. තරුණලමුන්, තමදෙමවුපියන්පවුලේබලයඇතිපුද්ගලයින්බවස්වේච්ඡාවෙන්පිලිනොගත්තත්ඔවුන්එයතමඇතුලතින්දනී. ගැටුම් ඇතිවන්නේ තරුණ ලමුන් දෙදෙනෙක් අතර, තරුණ ලමයෙක් හා ගුරුවරයා අතර හෝ තරුණ ලමයෙක් හා දෙමවුපියන් අතර සාමාන්ය යෙන් සිදුවේ.
• තරුණ ලමුන් අභ්යුන්තර ගැටුම් හෝ ගැටළු ඇති කරගනී. සමහර ලමුන් මෙවැනි දේවල් වලින් දුෂ්කරතාවයට පත්වෙයි. වැඩිහිටියන් තරුණ ලමුන්ගේ මානසීක දියුණුව පිණිස ඔවුන් පිලිබඳව දැඩි අවදානයකින් සිටිය යුතුය.
• මෙම වයස් සීමාවේදී කුඩා කණ්ඩායම් වී සිටීම අඩුවේ.
• තරුණ ලමුන් බොහෝ වෙලාවට ගෙදරින් පිට වැඩි කාලයක් ගත කරයි.
• බොහෝ ගැටුම් ඇතිවිය හැක්කේ කෙටි පණිවිඩ (sms) වලිනි. බොහෝ ඉරියව් වලින් කියවෙන පණිවිඩ, කෙටි පණිවිඩයකින් (sms) සන්නිවේදනය කල නොහැකි වෙයි. එම හේතුවෙන් වැරදි වැටහීම් ඇතිවිය හැක.
දෙමව්පියන්ට මෙම වයස් කාණ්ඩයේ දරුවන්ට උදවු කල හැක්කේ කෙසේද?
• පැහැදිලි බලාපොරොත්තු නිදහස වැඩිවීමට උදව් වෙයි: දෙමවුපියන්ට තම තරුණ ලමුන්ට තෝරා ගැනීමට ඇති ඉඩ ප්රොස්තාවන් ලබා දිය හැක. දෙමවුපියන් තරාතිරමට, සන්නිවේදනය සහ හැසිරීමට පැහැදිලි බලාපොරොත්තුවක් පවත්වාගත යුතුය. මවුපියන් සහ තරුණ ලමුන් අතර ඇති බැඳීම නම්යදශීලි වන අතරම එය බලාපොරොත්තුවන මට්ටමේ පවත්වාගෙන යා යුතුය.
• පවුල සඳහා සෑමවිටම ප්ර මුඛතාවය ලබා දීම: තරුණ ලමුන් ලෝකය පිලිබඳ ඉගෙන ගැනීම සහ පාලනය කරන්නේ ගෙදර පාදක කරගෙනය. ගෙදර ඔවුන්ට ආරක්ෂිත ස්ථානයකි. දෙමවුපියන්ට විධිමත් ක්‍රමයකට පවුල සඳහා වේලාව වෙන් කිරීම අත්යිවශ්ය් වෙයි. දරුවන් සඳහා කැපවීමේදීද මෙය තිබිය යුතුය. උදාහරණයක් වශ්යෙන් ඉරිදා දින පවුලේ දිනයක් ලෙස ගෙන, පවුලේ සෑම දෙනාම එකට ආහාර වේලවල් ගැනීම, එකට චිත්ර පටයක් බැලීම,විනෝද ගමනක් යාම වැනි දේවල් කල හැකිය.
• දෙමවුපියන්ගේ සහාය ලබා ගැනීමේ හැකියාව: තරුණ ලමුන් නිරන්තරයෙන් විවිධ මිනිසුන් මුණගැසෙයි. උදාහරණයක් වශයෙන් ගුරුවරුන්, රැකියාවේ ප්රතධානියා සහ යහළුවන් වෙයි. නමුත් සමහර අය වැදගත් ලෙස හැසිරෙන්නේ නැත. එමනිසා තරුණ ලමුන් අසීරු අවස්ථා වලදී උදවුවක් ලබාගන්නේ කෙසේද යන්න දැනගත යුතුය. කෙටි පණිවිඩ සහ දුරකථනය මේ සඳහා යොදා ගත හැක. තරුණ ලමුන් නිරන්තරයෙන්ම දෙමවුපියන්ගෙන් සැනසීම බලාපොරොත්තු විය යුතුය. දෙමවුපියන්ගේ උපදේශ වල වැරදි නිවැරදි භාවය නොබලා, දෙමවුපියන් නිරන්තරයෙන්ම ඔවුන්ගේ සහයට සිටින බව සිතිය යුතුය.
• අන්තර් සම්බන්ඳතා සඳහා පොලඹවීම: තරුණ ලමුන් නිරන්තරයෙන්ම දෙමවුපියන් මත විශ්වාසය තැබිය යුතුය. ඔවුන්ට අත්දැකීම් බහුල වැඩිහිටියන්ගේ මඟපෙන්වීම අවශ්යෙ වේ. සමහරවිට තරුණ ලමුන් එය පිලි නොගනී. එහෙත් ඔවුන්ට ගැටුම් නිරාකරණය කරන්නේ කෙසේද කියා දැනගැනීමට වැඩිහිටි ආදර්ශයක් අවශ්යහ වෙයි. තරුණ ලමුන්, ඔවුන්ගේ වැඩිහිටියන් ගෙදර, රැකියාවේදී හා යාළුවන් සමඟ ගැටළු නිරාකරණය කරන ආකාරය අවධානය යොමු කර ඉගෙන ගනී. තරුණ ලමුන්, දෙමවුපියන්ගේ හැසිරීම උදාහරණයකට ගෙන ඔවුන්ද එසේ හැසිරීමට උත්සහ කරයි. වැඩිහිටියන්ගේ ගැටළු පිලිබඳව විවෘතව කථා කර එම ගැටළු විසඳූ ආකාරය කතා කල යුතුවේ.
