දරුවන් සමග ගනුදෙනු කරද්දී දෙමව්පියන්ටත් ඉතින් තරහ හිත් ඇති වීම පුදුමයක් නොවෙයි. ඒ නිසා සමහර වේලාවට දරුවන්ට පමණට වඩා එහෙම නැත්නම් ඔවුන්ට ඔරොත්තු නොදෙන විදිහට පවා දඬුවම් කිරීමට සිද්ධ වෙනවා. සමහර  අවස්ථාවලදී  දෙමව්පියන්ගේ සියලුම ආවේග පිට වෙන්නෙත් දරුවන් වෙතින්. ඇයි ඉතින් ලේසියට පහසුවට ඉන්නෙත් මේ පුංචි උදවියනේ. ඒත් මේ තත්ත්වය ඒ තරම් හොඳ දෙයක් නොවෙයි. ඒ නිසාම සමහර අවස්ථාවලදී දඬුවම් නොකළ යුතු සුළු සිදුවීමකට පවා අනවශ්‍ය විදිහට දඬුවම් පමුණුවන අවස්ථාවන් තිබෙනවා. ඒ සේරටම මුල්වන්නේ දෙම්ව්පියන්ටත් ඔවුන්ගේ කෝපය පාලනය කර ගැනීමට තිබෙන අපහසුවයි. ඒ හින්දා පුංචි පැටවුන්ට ඔවුන්ගේ පමණට ඔරොත්තු නොදෙන විදිහට ඇනුම්, බැණුම් විතරක් වගේ නොවෙයි, දෙමව්පියන්ගේ කෝපය නැති වෙනතුරම කෝටු පාර කන්නත් වෙනවා.

• දරුවන්ට දඬුවම් අවශ්‍යයි…

වයස අවුරුදු 10 ට අඩු දරුවන්ට දඩුවම් දිය යුත්තේ ඔවුන්ගේ වයසට අනුවයි. ඒ නිසා ඔවුන්ට බොහෝ විට දිය හැකි දඬුවම් විදිහට රූපවාහිනිය බලන වේලාව අඩු කිරීම, ගෙදර වැඩක් පැවරීම වැනි විවිධ විදිහට පුළුවනි. ඒ වගේම මේ දඬුවම දුන්නේ වරදට බැව් දරුවාට ඒත්තු ගැන්විය යුතුයි.

• එහෙමනම් දරුවන්ට දඬුවම් පමුණුවන්න පෙරාතුව අම්මා , තාත්තා තමන් පාලනය කර ගන්නේ කොහොමද…?

ඔබ බොහොම ලොකු කේන්තියකින් සිටිනවා නම් ඒ වේලාවට දරුවන්ට දඬුවම් කරන්න සූදානම් වෙන්න එපා. ඒ මොකද කිව්වොත් කොතැනින් කෙලවර වෙයිද දන්නේ නැහැ. ඒ නිසා කල් තබාම මේ වේලාවේ පොඩි කාට දඬුවම් කිරීම ගැලපෙනවාද…නැත්ද කියන තීරණය ගන්න පුළුවනි.

• ටිකක් කාලය ගන්න…

ඒ හින්දා දඬුවමට පෙරාතුව කාලයක් ගන්න. කාලයත් සමග ඔබේ කෝපය සමනය වෙනවා. මේ වගේ කතන්දර ඔබටත් ඇහිලා ඇති නේද? ”මට ඉන්න තැන නොතැන පේන්නේ නැතුව ගියා” ඒත් පුංචි අයට ඔබේ ජවය සහ කෝපය හිඳෙන තුරු දඬුවම් ලබන්න බැහැ. ඒ නිසාම හොඳම විසදුම තමයි පුංචි හෝ කාලයක් ගන්න එක. එවිට ඔබට ආවේශ වෙලා හිටිය යක්ෂයා ටිකක් මෙල්ල වේවි.

• තවත් කෙනෙක් ඉන්න වේලාවක දඬුවම් දෙන්න…

ඔබ දරුවාට දඬුවම් දෙනවා  නම් ඒ වෙනුවෙන් අම්මා , තාත්තා දෙදෙනාම දැනුවත්ව සිටිය යුතුයි. බොහෝ නිවෙස්වල තාත්තා බොහෝ දේ දන්නේ නැහැ. ඊට හේතුව වී තිබෙන්නේ සමහර වේලාවට පියාගේ දඬුවම් ඉතාම අමානුෂික විදිහට වගේම ඔහුගේ ඉවසීමේ සීමාවක් නැතුව ලබා දෙන නිසා අම්මා වුනත් ඒ ගැන යම් බියක් දැක්වීමයි.

”මම සේරම වහගෙන හිටියේ තාත්තා ගහන්න ගියාම දරුවා මැරණත් පේන්නේ නැහැ, ඒ තරමටම කේන්ති යනවා” නමුත් එහෙම තමන්ව පාලනය කර ගැනීමට නොහැකි නම් ඔබ, මව/පියා කියන තැනට ගැලපෙන්නේ නැහැ. අපි දරුවන්ට දඬුවම් කරද්දී ටිකක් හිතන්න ඕන.

• මේ මගේ දරුවා..
• දරුවාට මේ තරම් දැඩි දඬුවමක් ඔරොත්තු දෙයිද?
• අපිට ඕන දරුවා සුමගට ගන්න…
• සත්තුන්ට වගේ දරුවන්ට ගහන්න ඕනද….
• දඬුවමට පස්සේ…මොකද කරන්නේ…

ඒ නිසා ඔබ කේන්තිය පාලනය කර ගත නොහැකි දෙම්විපිය චරිතයක් නම් දරුවාගේ ආරක්ෂාවට කවුරුන් හෝ සිටීමත් වැදගත්. එහෙම නැතුව පන්න පන්නා ගහන තැනට පත් වුනොත් දරුවා ඉතාම අසරණයි.

කේන්තිය පාලනය කර ගැනීමට දැන් මනෝවිද්‍යාත්මක උපදෙස් කීපයක් තිබෙනවා. මේවා විශේෂයෙන්ම දරුවන් සිටින දෙමව්පියන්ට ලබා දෙන උපදස් කීපයක්…

• ඔබ දරුවන් ගැන තදින් කේන්තියෙන් සිටිනවා නම් එකේ සිට 10 ට ගණන් කරන්න. ඔබේ කෝපය ක්‍රමයෙන්  අඩු වෙන්න පුළුවනි.
• කඩදාසියක් අරගෙන එය කපන්න. එවිටත් ඔබේ ආවේග ක්‍රමයෙනන් අඩු වේවි.
• මුහුණ සෝදන්න. කේන්තිය වැඩියි වගේ දැනෙනවා නම් නානා කාමරයට ගොස් මුහුණ සෝදන්න. එවිට මුලින් තිබුණු පුපුරු ගහන කේන්තිය දැන් අඩු වේවි. එතැනින් පසුව දඩුවමට සුදුසු මානසික පරිසරය දෙමව්පියන්ගේ හිතේ ගොඩ නැගේවි.

දරුවන් විතරක්ම නෙවෙයි එදිනෙදා වැඩකටයුතුවලදී පුංචි අත්වැරදීමකින් හෝ අනතුරු කියන දේවල් අපිට ලග වෙන්නේ නොහිතපු විදියට. පරිස්සම් කරනවා කියලා පොඩි දරුවෝ එකම තැන තියාගන්නවත් වැඩිහිටි අපිට අපේ එදිනෙදා වැඩ කටයුතු නතර කරන්නවත් බැහැනේ. නිවසේදී හෝ රැකියාවේදී හෝ එහෙමත් නැතිනම් ඇද වැටීමකින්හෝ දරුවන්  ක්‍රීඩාවක නියැලීමේදී වගේ එක් එක් අවස්ථාවන්වලදී අපිට මුහුණ දෙන්න සිදු වෙන ශරීරයේ යම් පටකයක් ඇදීමක්, ඉරීමක්, තැලීමක් හෝ අස්ථි භග්න වීමක් හෝ සන්ධි විසන්ධි වීමක් යන තත්ත්වයන්ට මුහුණ දෙන්න වෙන්න බැරි නැහැ. මේ ගැන අපි කතා කරන්න හිතුවේ අනිවාර්යයෙන් වෙනවා කියනවාට වඩා වුණොත් මොකද කරන්නේ කියලා කවුරු කවුරුත් දැනුවත් කරන අදහසින්. යම් යම් අවස්ථා අනුව ඔබට ක්‍රියාත්මක විය යුතු ආකාරය ගැන දැනුවත් වෙමු.

රයිස් (RICE)  ප‍්‍රතිකාරය

ශරීරයේ යම් පටකයක් ඇදීමක්, ඉරීමක්, තැලීමක් හෝ අස්ථි භග්න වීමක් හෝ සන්ධි විසන්ධි වීමක් යන තත්ත්වයකට පත්වන රෝගියෙකුට පහසුවෙන් කළ හැකි ප‍්‍රතිකාර ක‍්‍රමයක් ලෙස රයිස් (RICE)  ප‍්‍රතිකාරය හඳුන්වා දිය හැකියි. මෙය මතක තබාගැනීමේ පහසුව පිණිස මෙලෙස දක්වමු.

R – Rest – විවේකය

I – Ice අයිස්

C – Compression – සම්පීඩනය

E – Elevation – ඔසවා තැබීම

ප‍්‍රථමයෙන් රෝගියාගේ අනතුරට ලක්වූ ප‍්‍රදේශයට විවේකය ලබාදිය යුතුය. එනම් මෙම ප‍්‍රදේශය නොසොල්වා තැබිය යුතුය. දෙවනුව අයිස් කැබලි කීපයක් ගෙන රෙදි කැබැල්ලක ඔතා වරින් වර අනතුරට ලක් වූ පටකය තැවීම කළ යුතුය. මෙවිට රෝගියාගේ බාහිරව හෝ අභ්‍යන්තරව රුධිරය වහනය වීමක් වන්නේ නම් එය නතර වේ.

අපගේ ශරීරයේ ස්වභාවය නම් ශීතලට රුධිරවාහිනි සංකෝචනය වීමයි. එවිට රුධිරය ගැලීම නතර වේ. බොහෝ දෙනා ශරීරයේ තැලීමක් සිදු වූ විට උණු වතුරෙන් තැවීම සිදු කරයි. මෙය වැරදිය. මෙහිදී රුධිරවාහිනී විස්ථාරණය වී පටකය තුළට තවත් රුධිරය ගලා ලේ කැටිය විශාල වේ. නමුත් අනතුර සිදු වී දින 3ට පසුව උණු වතුරෙන් තැවීම සිදු කළ හැක. එහදී අනතුරේ දී වහනය වූ කැටි වී ඇති රුධිරය පටක තුළ තැන්පත් වී ඇත්නම් එය නැවත රුධිරවාහිනීවලට උරාගැනීමට උදව් දේ.

අනතුර සිදු වූ වහාම අයිස්වලින් තැවූ පසූ අදාළ පටකය වෙත යම් පීඩනයක් ඇති කළ යුතුය. එනම් අදාළ ප‍්‍රදේශය කේ‍්‍රප් බැන්ඩේජයකින් හෝ රෙදි පටිවලින් බැඳීම කළ යුතුයි. එවිට අදාළ අවයවය ඉදිමුමට ලක්නොවේ. පටක තරලය එක් රැස් නොවේ. කේ‍්‍රප් බැන්ඩේජය මගින් එල්ල කරන සම්පීඩනය යම් පමණකට දිය යුතුය. ලබාදෙන තෙරපුම වැඩි වුවොත් රුධිර ගමනාගමනයට බාධා ඇති විය හැක.

ඉන් පසු අදාළ ස්ථානය හැකි නම් රෝගියාගේ හෘදයට වඩා ඉහළන් තබාගත යුතුය. ගුරුත්වාකර්ෂණය නිසා එවිට අනතුරට ලක්වූ පටකය දෙසට රුධිරය ගැලීම අඩු වේ. ශිරා රුධිරය එම ස්ථානයෙන් පිට වේ. රුධිර වහනයක් වේ නම් එයද අඩු වේ.

අස්ථි බිඳුමක් ඇතැයි සැක නම් එම ස්ථානය නොසෙල්වන ලෙස පතුරක් බැඳ හැකි ඉක්මනින් රෝගියා වෛද්‍යවරයකු හමුවට ගෙන යන්න. යම් ආකාරයකින් බිඳුණු අස්ථි කැබලි 2න් රුධිරවාහිනිය සහ ස්නායු කැපී ගියහොත් රෝගියාගේ තත්ත්වය සංකිර්ණ වනු ඇත. එසේ වූවොත් සෛල මිය ගොස් එම ප‍්‍රදේශයේ සංවේදනද නොමැති වී යයි. තවද කිසිම විටක කැඩුණු ඇට හෝ විසන්ධි වූ සන්ධි ගෙදරදී නිවැරදි කිරීමට නොයන්න. එමෙන්ම කොඳු ඇට පෙළ අතර අස්ථිවල කැඩිමක් ඇති බවට සැක සහිත නම් එම රෝගියා ලෑල්ලක් මත තබා රෝහලට රැගෙන යන්න. එවැනි රෝගීන්ට ඉඳගැනීමට සැලැස්වීමෙන් වළකින්න. මෙවැනි රෝගීන් හැසිරවීමේදී පුද්ගලයන් සතර දෙනෙකුගේ සහය ලබාගන්න.

අස්ථි භග්නය සුව වීමට වෛද්‍යවරයා විසින් දමන ලද ප්ලාස්ටරය ඉවත් කළ පසු රෝගියා නොසොල්වා සිටි සන්ධියේ චලනය සීමා වී තිබිය හැක. එමෙන්ම එය අවට පේශි සිහින් වීමද දක්නට ලැබේ. මෙය වළක්වා ගැනීමට රෝගියා ප්ලාස්ටරය දමාගෙන සිටින විටද භෞතචිකිත්සක උපදෙස් අනුව කි‍්‍රයා කළ යුතුය. එහිදී රෝගියාගේ අස්ථි භග්නයට හානි නොවන සේ අස්ථි නොසෙල් වන සේ පේශි පමණක් සංකෝචනය කරන ස්ථීති ව්‍යායාම  (Static exercises) කළ යුතුය. එසේම ප්ලාස්ටරය ඉවත් කළ පසුත් පේශි සිහින් වී ඇත්නම් පේශී ශක්තිමත් කරන ව්‍යායාම (Strengthening exercise) කළ යුතුය. තවද  සන්ධිය වලනය වන පරාසය සීමා වී ඇත්නම් භෞතචිකිත්සාවේ යෙදෙන සස්පෙන්ෂන් තෙරපි ලෙස හැඳින්වෙන ගුරුත්වය නොදැනෙන ලෙස ඉරියව් ගත කර කරන ප‍්‍රතිකාරය කළ යුතුය. ව්‍යායාම කළ යුතුය. සන්ධිය ඉතා තද වී ඇත්නම් ඊට පෙර තාප ප‍්‍රතිකාරද ලබාදිය යුතුය.

[වරලත් භෞත චිකිත්සක සංගමයේ සභාපති, රිජ්වේ ආර්යා ළමා රෝහලේ ප්‍රධාන භෞත චිකිත්සක ආචාර්ය ජාලිය උඩුවැල්ල මහතා සමග සකසන ලද ලිපියකි.]