ගැහැණු හෝ පිරිමි දරුවන් ඕනෑම අයකුගේ ජීවිතය තුළ සිදුවන විද්‍යාත්මක ක්‍රියාවලියක් ලෙස මල්වර වීම හැදින්විය හැකිය. ස්ත්‍රී පුරුෂ යන දෙපාර්ශවයටම පොදු කාරණාවක් වන මල්වර වීම එනම් වැඩිවියට පත්වීම විශේෂිත ලෙස සළකනු ලබන්නෙ ගැහැණු දරුවන් සම්බන්ධයෙන් වීම සුවිශේෂි කරුණකි. 

උපන් දරුවෙකු ඇවිදීම, බඩ ගෑම ආදී ලෙසින් සුවිශේෂී වූ අවධි පසුකරමින් ගමන් ගන්නා මගේ ළදරු වියෙන් ළමා වියට පියමන් වී ඉන් යොවුන් වියට පිවිසෙන විට දෙමාපියන්ගෙ මිලග බලාපොරොත්තුව දරුවන්ගේ මල්වර වීමයි. ගැහැනු දරුවෙකුගේ මල්වර වීම හෙවත් වැඩිවියට පත්වීම ලෙස හදුන්වන්නෙ පළමු ඔසප් වීමෙ දිනයයි.

සෑම දරුවෙකුගේම ජීවිතයේ මුල් අවධිය ළදරු අවධිය ලෙසත් අවුරුදු 1 – 5 අතර කාලය පෙර පාසල් වලින් 5 සම්පූර්ණ වූ පසු ළමාවියටත් එළබෙනු ලබන අතර අවුරුදු 10 – 19ත් අතර කාලය නව යොවුන් විය ලෙසින් හදුන්වනු ලබනවා. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ නිර්වචනයට අනුව වයස අවුරුදු 10 – 19ත් අතර කාලය යොවුන් විය ලෙස හදුන්වනු ලබනවා.

පුද්ගලයකුගේ ජීවන චක්‍රය තුළ ළදරු වියේදී සීඝ්‍ර වර්ධනයක් පෙන්වන්නේ යම් සේද යෞවන අවධියද සීඝ්‍ර වර්ධනයක් පෙන්නුම් කරනු ලබන කාල සීමාවක් වනවා. යොවුන් වියේ ආරම්භය ලෙස එනම් යෞවනෝදයට පත්වීම එනම් මල්වර වීම නව යොවුන් වියේ වැදගත් සංධිස්ථානයක් මෙන්ම පරිවර්තන කාලසීමාවක් බවටද පත්ව තිබෙනවා. මෙම මල්වර වීමද හඳුනා ගනු ලබන්නෙ පලමු ඔසප්වීම  සිදුවන නිසයි. මෙය මගින් දරුවන්ට කායිකව මානසිකව හා සමාජයීයව ඇතිවන වෙනස්වීම මගින් දරුවන්ගෙ මෙම කාලසීමාව හදුනාගත හැකිවනවා.

දරුවකුගේ වැඩිවියට පැමිණීමට එම දරුවාගෙ පෝශණ තත්ත්වයද බලපෑමක් ඇතිකරනු ලබනවා සේම දෙමාපිය ආරය මගින් රැගෙන ආ ජානමය ලක්ශණ හේතුකොට ගෙනද වැඩිවියට පත්වනු ලබන කාලය තීරණය කරනු ලබනවා. මව්පිය උරුමය මගින් ලැබූ ජානමය සාධක අනුව දරුවාගෙ වැඩිහිටියන්ගෙ පරම්පරා තුල වැඩිවිය පත්වීමට ලක්වූ වයස් මෙම දරුවාටද ඒ ලෙසින් පිහිටීමට හේතුව වනුයේ එය ජානමය වශයෙන් සිදුවන බලපෑම නිසයි. එමෙන්ම දරුවාගෙ ශරීරය තුල සිදුවන හෝමෝන ක්‍රියාවලින්ද මේ සදහා බලපානු ලබනවා. මොළයේ පිටියුටරි ග්‍රන්ථිය මගින් ස්‍රාවය කරනු ලබන හෝමෝන මගින් දරුවාගෙ ප්‍රජනන පද්ධතිය හා සම්භන්ද හෝමෝන ස්‍රාවය කිරීමට කරනු ලබන බලපෑම හේතුවෙන්ද දරුවන් යෞවනෝදයට පත්වනවා. මේ සදහා හදුනා ගතහැකි මූලික ලක්ෂණ වශයෙන් ද්වීතීක ලිංගික ලක්ශණ පහලවීමද දැකිය හැකියි.

නවයොවුන් වියේ ආරම්භයේ පළමු ලිංගික ලක්ශණ ඇතිවීම ලෙස ඩිම්බකෝශ හා ගර්භාශයේ වර්ධනය සිදුවනවා. එසේම මේ ක්‍රියාවලිය සමගම එයට බාහිරව පෙන්නුම් කරනු ලබන ලක්ෂණ ලෙසින්  ද්වීතියික ලිංගික ලක්ෂණ පහළ වෙන්නට ගන්නවා. මේ ලක්ෂණ පහළ වීම මගින් යෞවනෝදයට පත්වීමේ පෙරනිමිති පහළ කෙරෙනවා. එම ලක්ෂණ බාහිරට පෙන්නුම් කිරීම මගින් වැඩිවියට පත්වන වයස හදුනාගත හැකිවනවා.

එම ලක්ෂණ ලෙසට, 

• ගැහැණු දරුවන්ගෙ සිරුරේ හැඩය වෙනස් වීම
• උසින් බරින් වැඩිවීම
• පියවුරු විශාල වීම
• උකුල් පලල් වීම
• කටහඩ මිහිරි වීම
• ලිංගේන්ද්‍රියන් සහ අත් යට රෝම ඇතිවීම දැක්විය හැකියි.

මෙම ලක්ශණ ද්වීතික ලිංගික ලක්ශණ ලෙස හදුන්වනු ලබන අතර එම ලක්ශණ මගින් මල්වරවීමට ආසන්න බව පෙන්නුම් කරනු ලබන හෙයින් දෙමාපිය වැඩිහිටියන් මේ කාලසීමාව තුලදී වැඩි උනන්දුවකින් හා උවමනාවකින් මේ දෙස විමිසිලිමත් වෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් මේ කාලය දරුවන්ගේ ජීවිතයේ අවුරුදු 11 – 12 වන කාලයක් වනවා. බොහෝ දරුවන් මේ වයස් වලදී වැඩිවියට පත්වෙනවා. 

නමුත් තවත් කොටසකගේ මෙම කාල සීමාව මීට වඩා පසුව සිදුවනවා. වසය අවුරුදු 16 – 17 දීත් වැඩිවියට පත්වූයේ නැත්තම් එය ප්‍රමාද වීමක් ලෙස හදුනාගනු ලබන අතරම ඒ පිළිබදව සැලකිලිමත්ව සොයාබැලීමේදී පවුල් ආරය විසින් ලැබුණු ජානමය ලක්ශණයක් ලෙස හෝ පිටියුටරි ග්‍රන්තියේ ක්‍රියාකාරිත්වයේ ගැටලුවක් ලෙසද මෙය හඳුනාගත හැකිවෙනවා. මෙය සාමාන්‍යයෙන් හඳුනාගත හැක්කෙ එනම් මල්වරවීම ප්‍රමාද බව හදුනාගත හැක්කෙ වයස අවුරුදු 14 වනවිටදීයි. එනම් ද්වීතික ලිංගික ලක්ශණ පහලව නොතිබීම මගිනුයි. එමෙන්ම දරුවන්ට කුඩා කල සිටම මුහුණ දීමට සිදුව ඇති ආතති තත්ත්වයන් හෝ හෝමෝන ක්‍රියාවලි වල දුර්වලතා හෝ වෙනස්කම් පිලිබිබු කරනු ලබන මුහුණේ රෝම වර්ධනය වීම, තද හිසරදය, මත්පැන් සදහා ඇබ්බැහි වීම මෙන්ම උදරාබාධ පැවතීම හේතුවෙන්ද විය හැකියි.

එසේම අන්තරාසර්ග පද්ධතියෙ දුර්වලතා හෝ ගැටලු නිසා ශරීරය තුල ක්‍රියාත්මක වන දුර්වල හෝමෝන ක්‍රියාකාරිත්වයද මේ සදහා තදින්ම බලපානු ලබනවා.

මෙවැනි තත්ත්වයකදී මෙය හදුනා ගැනීම සදහා සායනික පරීක්ශණ සදහා යොමුකිරීම වැදගත්වන හෙයින් ඒ සදහා දරුවන් යොමු කිරීම කලයුතු වනවා.එහිදී දරුවාගෙ උස,බර,මෙන්ම උසට සරිලන බර බැලීමත්,රුධිර පරීක්ෂාව මගින් රුධිරයේ හිමොග්ලොබින් එනම් HB බැලීමත් TSH නම් හෝමෝන බලපෑම බැලීමත් සිදු කරයි.මේ මගින් පෝශණ අවශ්‍යතා නොසැපිරීම හෝ හෝමෝන ක්‍රියාවලිවල බලපෑම හදුනාගැනීම සිදුකරනු ලබයි.

එමෙන්ම දීර්ඝ කාලිනව රෝගයකින් පෙලෙන දරුවන්ටද වැඩිවියට පත්වීම ප්‍රමාද වීමේ ප්‍රවණතාවක් පවතී. එමෙන්ම Turner syndrome නම් රෝගී තත්ත්වයේදී දරුවාගෙ ඩිම්බකෝෂ ක්‍රියාකාරීත්වය නිසියාකාරව සිදුනොවීම හේතුකොට ගෙන මල්වර වීම ප්‍රමාද විය හැකි වනවා මෙන්ම කලාතුරකින් හදුනාගත හැකි මොලයේ ගැටිත්තක් එනම් පිළිකාවක් වැනි තත්ත්වයකදීද මෙසේ ප්‍රමාද විය හැකියි.

මෙසේ වැඩිවියට පත්වීම ප්‍රමාද වීමට හේතුව පෝෂණය අඩුකම හෝ දීර්ඝ කාලීන රෝගී තත්ත්වයක් හේතුකොටගෙන නම් මල්වර වීම ප්‍රමාද වීම පසුව බලපෑම් ඇති නොකරන නමුදු ඩිම්බකෝෂ වල හෝ හෝමෝනමය ගැටලුවක් නිසා තම අනාගත දිවියේ ගැටලු ඇතිවිය හැකියි. මෙවන් අවස්ථාවලදී ස්ත්‍රී හෝමෝන ලබාදීම මගින් ඔසප් සිදුවීම සදහා හෝ ආර්තවය සදහා බලපෑම ඇතිකල හැකිවුවද අනාගතයේ ගැබ් ගැනීමෙ ක්‍රියාවලිය සිදුවීම සදහා එමගින් බලපෑමක් ඇතිකල හැකියි.

දරුවෙකු වැඩිවියට පත්වීම ප්‍රමාද වූ විට එය ඉක්මන් කරවාගැනීමට ඖෂධ නොමැති අතර කුඩා කල සිටම දරුවාගෙ පෝශණය පිලිබදව සැලකිලිමත් වී නිසි පෝශණයක් හා උසට සරිලන බරක් පවත්වාගැනීම සිදුකල යුතුවන අතරම රෝගී තත්ත්වයන් සදහා නිසි ප්‍රතිකාර ලබාදීමත් මගින් දරුවාගෙ වර්ධන අවදීන් නිසිපරිදි ක්‍රියාත්මක වීමට හැකි ලෙස කටයුතු කිරීමද වැදගත් වේ. එමෙන්ම ප්‍රමාද වේ නම් කල් ඇතුව ඒ සදහා වෛද්‍ය උපදෙස් සදහා යොමුකිරීම වැදගත් වේ.

මීට අමතරව සමහර දරුවන් අඩු වයසෙන් වැඩිවියට පත්වීමද දැකිය හැකිවනවා. මෙයට අධිපෝෂණයට බලපෑ හැකි අතරම  ආරේ එනම් පරම්පරාගත ලක්ශණයක් වියහැකි අතරම තවත් සමහර විටක දරුවාගෙ යම්කිසි රෝගී තත්ත්වයක් නිසාද මෙය විය හැකි හෙයින් මෙවන් දරුවන් වෛද්‍ය උපදෙස් වෙත රැගෙන යාම වැදගත් වනවා.

මෙය දරුවාගෙ අනාගතයට බලපාන අන්දම පිලිබදව වැඩිදුරටත් සොයාබැලීම වැදගත්වන්නෙ දරුවා යම් රෝගී තත්ත්වයකින් පෙලෙන්නෙ නම් විශේෂඥ වෛද්‍යවරයකුගෙ උපදෙස් මත රෝග විනිශ්චය සිදුකරවාගෙන ඒ සදහා නිසි ප්‍රතිකාර ලබාදීම දරුවාගෙ සෞඛ්‍ය තත්ත්වය ආරක්ෂා කිරීමටද එය වැදගත් වන හෙයිනි. ඊට අමතරව මෙසේ අඩු වයසින් වැඩිවියට පැමිණීම නිසා දරුවාට පීඩනයක් දරන්නට සිදුවන හෙයින් ඒ පිළිබදව සිතා බැලීම වැදගත් වෙනවා. මෙසේ අඩු වයසකදී මල්වර වීම තුලින් දරුවා සම වයසේ අයට වඩා උස මහතින් වැඩිවීම, මාසිකව සිදුවන ඔසප් වීම ආදී කරුණු වලදී දරුවා එය දරාගන්නා අන්දම පිළිබදව වැඩිහිටි මැදිහත්වීම අවශ්‍ය වනවා.

මෙසේ සෑම ගැහැණු දරුවෙකුටම තම ජීවිතකාලය තුලදී  මුහුණ දීමට සිදුවන සුවිශේෂී සංසිද්ධියක් ලෙස මල්වරවීම හැදින්විය හැකිවනවා සේම එය එම ගැහැණු දරුවාගෙ මුලු ජීවිත කාලයටම බලපාන සිදුවීමක්. මෙය මොළයේ පිටියුටරි ග්‍රන්ථියේ ක්‍රියාකාරිත්වය මගින් ඩිම්බ කෝෂවල ක්‍රියාකාරිත්වය පටන් ගැනීම සමගම ආරම්භ වී ඒ සමගම සිදුවන ස්ත්‍රී හෝමෝන මගින් (ඊස්ට්‍රජන්,ප්‍රොජෙස්ටරෝන්) ශරීරය තුල ඇති කරනු ලබන වෙනස්වීම් සේම එම ක්‍රියාවලිවල බලපෑම හරහා දරුවාගේ සිතුම් පැතුම් පවා විපර්යාසයකට පත්වීම සිදුවේ. මෙය දරුවාට විඳ දරාගැනීමට හැකිවන කාල සීමාවකදී සිදුවීම මගින් දරුවා යහපත් ලෙස විඳ දරාගන්නවා සේම ඒ පිලිබදව අවබෝධයකින් මැදිහත්ව කටයුතු කිරීම වැඩිහිටි සැමගේද මනා වගකීමක් වනවා.

එසේම මේ ක්‍රියාවලියේ ඊලග ප්‍රතිපලය එම දරුවාගෙ ස්ත්‍රී ප්‍රජනක පද්ධතිය දරුවෙකු බිහිකිරීමට හැකි තත්‍ත්වයට පරිනත වීමයි. දරුවන් ස්ත්‍රී ප්‍රජනක පද්ධතිය එහි ක්‍රියාකාරිත්වය පිලිබදව මෙන්ම දරුවෙකු පිලිසිද ගැනීම යන කරුණු පිළිබදවද දරුවන් දැනුවත් කිරීම වැදගත් වනවා සේම අනාගත ජයග්‍රහණ වෙනුවෙන් ජීවිතය ජයගන්නා අන්දම පෙන්වා දී නිසි මග පෙන්වීමද වැදගත් වනවා.

කෙසේ වුවද දරුවන් හා මව්වරු අතර පවත්වා ගන්න යහපත් සම්බන්ධතා මගින් දරුවන්ගේ ජීවිතවල මේ සුවිශේෂී සන්ධිස්ථානයන් වලදී ඒවාට හොදින් මුහුණ දීමටත් වඩා සාර්ථක ජීවිතයක් වෙත යාමෙ මගහසර හෙලි කර ගැනීමටත් දරුවන්ට ලැබෙන ශක්තිය අතිමහත් බැවින් සමස්ථ සමාජය විසින්ම දරුවන්ගේ වටිනාකම හදුනාගෙන කටයුතු කිරීමද වැදගත් වනවා. එසේ හෙයින් සෑම දරුවෙකුටම සතුටින් ජීවිතය ජයගැනීමටත් ජීවිතය සාර්ථක හා යහපත් ලෙසින් විද ගැනීමටත් ධෛර්ය ශක්තිය ලබාදීම එකසේ වැදගත් වනවා.

විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:

අයිරාංගනී ගගලගමුව

පවුල් සෞඛ්‍ය සේවා නිළධාරීනි

සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරී කාර්යාලය

බුලත්සිංහල

අද වන විට අපේ සමාජය තුළ වාර්තා වන සිදු විම් ගත් කළ ඇස් කන් අදහා ගත ‍නොහැකි තත්ත්වයක් ඇති ව ඇති බව කාටත් නොරහසකි. අපේ පුංචි දරුවන්ට තම ජීවිතය අහිමි වන්නේ කිසිවෙකුත් නොසිතූ ආකාරයටයි. ඒ කෙසේ වෙතත් මෙහි මූලිකම හේතුව වැඩිහිටියන් දරුවන් පිළිබඳව හරිහැටි දැනුවත් නොවීමද යන්න ද සැක සැක සහිතය. දරුවන් තුළ ඇති වන ආශාවන් ඔවුන්ට නිවසින් ලැබිය යුතු ආදාරය කරුණාව දයාව ගැන වැඩිහිටියන් නොදැනුවත් වීම මේ සිදුවීම් වලට හේතු වනවාද යන්න පිළිබඳව අප සිතා බැලිය යුතුමය. විශේෂයෙන්ම නව යොවුන් වියේ දරුවන්ගේ ජීවිත යම් අවදානම් තත්ත්වයකට පත්ව තිබෙනවාද යන්න සිතෙන මුත් යම් යම් අතවර වලට හැම දරුවෙක්ම ගොදුරු වනවාද යන්න ගැටලුවක්ව පවතී. ඒ කෙසේ වෙතත් දරුවන්ගේ වයස් සීමාවන් හා බැදුණු ඔවුන්ගේ ගති පැවතුම් පිළිබඳව වැඩිහිටි අපි දැනුවත් වීම ඉතාම වැදගත් වනු ඇත. 

මහාචාර්යතුමනි, මේ නව යොවුන් විය කියන්නේ කුමන වයස් සීමාවද?

අපේ රටේ පවතින නීතියට අනුව වයස අවුරුදු 18 ට අඩු දරුවන් අපි ළමයින් ලෙස හඳුන්වනවා. නමුත් ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ නිර්ණායක වලට අනුව දරුවෙක් ලෙස හදුන්වන්නේ උපතේ සිට අවුරුදු 10 දක්වා වයස් කාණ්ඩයයි. නව යොවුන් විය ලෙස වයස අවුරුදු 10 – 19 දක්වා දරුවන් අයත් වෙනවා. මේ නව යොවුන් විය නැවත කොටස් තුනකට වෙන් වෙනවා.

• වයස අවුරුදු 10 සිට 13 දක්වා වයස් සීමාව – පූර්ව නවයොවුන් විය
• වයස අවුරුදු 13 සිට 16 දක්වා වයස් සීමාව – මැද යොවුන් විය
• වයස අවුරුදු 16 සිට 19 දක්වා වයස් සීමාව – අවසාන නව යොවුන් විය 

මහාචාර්යතුමනි, සෑම දරුවෙක්ම වැඩිහිටියෙකුගේ ගොදුරක් බවට පත් විය හැකිද?

අද වන විට වැඩිහිටි පුද්ගලයන් අතින් දූෂණයට ලක් වීම වැනි අපේ දරුවන් මුහුණ දෙන පීඩාකාරී ගැටලු සම්බන්ධව සිද්ධීන් විශාල ප්‍රමාණයක් සායනවලදී අපට අසන්නට ලැබෙනවා. මේ තත්ත්වයන්ට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී දකින දෙයක් තමයි ගුරුවරු සහ දෙමව්පියෝ හිතනවා මේක හැම දරුවෙකුටම වෙන්න පුළුවන් දෙයක් කියලා. ඒ නිසා ඔවුන් මවට/පියාට/ගුරුවරයාට දරුවාට අවශ්‍ය ආරක්ෂාව ලබා නොදුන් බවට චෝදනා කර ගන්නවා. නමුත් මේ තත්ත්වය එතැනින් එහාට ගිය තත්ත්වයක් ලෙස හඳුන්වන්න පුළුවන්. 

සාමාන්‍යයෙන් වයස අවුරුදු 13 සිට 16 දක්වා වයස් සීමාවේ එනම් මැද යොවුන් විය තර්ක විතර්ක ඉදිරිපත් කරමින් නීති රීති කඩා බිඳ දමමින් යන, යම් තාක් දුරකට ඉක්මනින් කෝප ගැන්වෙන වයස් සීමාව විදියට අපි හඳුන්වනවා. මේ ආකාරයට 2.5% – 5% අතර ප්‍රමාණයක් ආවේගශීලී ගති ලක්ෂණ පවතින දරුවෝ සිටින අතරම බොහෝ විට මෙවැනි අවාසනාවන්ත සිද්ධීන් වලට මුහුණ දෙන්නෙ එවැනි දරුවන්. මොකද මේ දරුවන් යමක් පිළිබඳව සිතා බලා කටයුතු කිරීමට තරම් ඉවසිලිවන්ත නැහැ. උදාහරණයක් විදියට යම් කෙටි පණිවිඩයකට පිළිතුරු දීමට වුවත් ඔවුන් සුළු වෙලාවක් හෝ කල්පනාකාරී වෙන්නේ නැහැ. මෙන්න මේ වගේ ආවේගශීලී දරුවන් අනාරක්ෂිත විය හැකියි.

මහාචාර්යතුමනි, එවැනි ආවේගශීලී දරුවන් කවුද?

ආවේගශීලි දරුවන් අතරත් තවත් කොටස් කිහිපයක් දැකිය හැකියි.

• අඩු අවධානය ඇති දරුවන් – පාසැල් වැඩ කටයුතු කෙරේ වැඩි අවධානයක් නැති ආවේගශීලි වෙන දරුවන්
• බෝඩර්ලයින් පෞරුෂත්ව ඌනතාවය ඇති දරුවන් – මෙවැනි දරුවන් කෝපගැනුවුණු විට අත කපා ගනිමින් තමාටම හානි කර ගැනීම, එක්වර ආදාර සබඳතා කිහිපයක් පැවැත් වීම වැනි ලක්ෂණ ඇති දරුවන්
• කිසිදු ලක්ෂණයකින් තොරව ආවේගශීලි ගති ලක්ශණ මතුවෙන දරුවන්

මේ දරුවන්ට ඖෂධ ප්‍රතිකාර ලබාදිය යුතුද?

හැම දරුවෙක්ටම ඖෂධ ප්‍රතිකාර අවශ්‍ය නැහැ. පාසලේ මනෝ උපදේශක ගුරුවරියව හමුවීම එවැනි තත්ත්වයකදී අපි මූලිකව කළ යුතුයි. 

මහාචාර්යතුමනී, වයස කියන්නේ ඉලක්කමක් විතරයි කියන තැන ඉඳලාද මන්දා අද වන විට අපේ ගැහැනු දරුවන් විඩිහිටි පිරිමි පුද්ගලයන් සමග සබඳතා පවත්වන ප්‍රවණතාවයේ වැඩි වීමක් පෙනී යනවා. එයට විශේෂ හේතුවක් තිබෙනවාද?

නව යොවු වියේ පසුවන දැරිවියන් තිදෙන‍නෙක් ගැබ් ගත් අවස්ථා එකම සතියක් තුළ සායනවලදී මට හමුවෙලා තියෙනවා. ඒ තත්ත්වයන් හරිම කණගාටුදායකයි. නමුත් එසේ මට හමුවුණු ඒ දැරිවියන් තිදෙනාම මේ සබඳතාවයන් ගොඩ නාගා ගෙන තිබුණේ සමාජ මාධ්‍ය ඔස්සේයි. වසය අවුරුදු 28 පමණ වන තරුණයන් සමගයි. ඒ දැරියන් තුන් දෙනාම ඔවුන් සම්බන්ධය පටන් ගත්තේ වැඩිහිටියෙක් සමග බව දැන සිටියා.

මේ තත්ත්වයට මූලික හේතු ලෙස, 

• පියා සමග මනා චිත්තවේග සම්බන්ධයක් නොමැති වීම

ඉහත දැක්වූ උදාහරණයට අයන් දියණියන් තිදෙනාගේම පියා නිවසේ රැදෙන්නේ ඉතා අඩුවෙන්. පියා සමග මනා චිත්තවේග සම්බන්ධයක් ගොඩ නඟා ගැනීමට ඔවුන්ට අවස්ථාවක් ලැබී නැහැ. ඒ නිසා තාත්තා කියන හැඟීම ඔවුන්ගේ යටි හිතේ තැන්පත් වෙලා නෑ. අන්න එතකොට මෙවැනි දරුවන් එන අවදානම ගැන නොසිතා හදිසි තීරණ වෙත යොමු විය හැකියි.

• මවගේ ප්‍රතිචාරය 

මවගේ ප්‍රතිචාරය මතත් දරුවෙකු මෙවැනි කරදරයන්ට ගොදුරු විය හැකියි. උදාහරණයක් ලෙස පෙම්වතා සමග කෑමකට, චිත්‍රපටයක් නැරඹීමට යන අවස්ථාවකදී රෑ වීම නිසා ගෙදර නිවසට පැමිණීමට බිය විය හැකියි. මව කෑ කෝ ගසන, පහර දෙන අයෙක් නම් දරුවෙක් ඔවුන්ගේ දේ මවගෙන් වසන් කිරීමට පෙළඹිය හැකියි. මව හා දියණිය අතර මනා සබඳතාවයක් ඇත්නම් මෙවැනි ගැටලු දුරදිය නොගොස් ඉතා ඉක්මනින් විසදී යනු ඇත. 

• සමකාලීනයන්ගේ උත්තේජනය

සමකාලීනයන් අතර මෙවැනි වැඩි වයස් සම්බන්ධතා  අහන්න දකින්න ලැබීම නිසා මෙය සාමාන්‍ය දෙයක් බවට පත්වෙලා තිබෙනවා. සායනවලදි සමහර දරුවෝ කියනවා අපේ පන්තියේ තවත් ගොඩ දෙනෙක්ට මේ වගේ සම්බන්ධකම් තියෙන බව. අන්න ඒ ආකාරයට සමකාලීනයන්ගෙන් ලැබෙන උත්තේජනයත් මේ තත්ත්වයන්ට බලපානවා. 

මහාචාර්යතුමනි, මේ කුඩා වයසේදී මේ දරුවන් මෙවැනි සම්බන්ධතා වෙත යොමු වන්නේ කොහොමද?

මේ විදියට අපයෝජනයට ලක්වුනු දියණියන් සමග කතාකරද්දි අහන්න ලැබෙන දෙයක් තමයි අන්තර්ජාලය බොහෝ සෙයින් මෙවැනි ගැටලුවලට හේතු වෙලා තියෙන බව. උදාහරණ විදියට වට්ස් ඇප් මැසේජස් එකකින් වෙන්න පුළුවන්. මේ දරුවන්ට මේක ආරම්භයේදී වෙනසක් දැනුනත් ඒ හරහා ‍යම් දුරක් ගොස් සිටින නිසා ඇතැම් විට ඔවුන් ඒ ගැන සැලකිල්ලක් දක්වලා නැහැ.

දෙමාපියන් මෙවැනි දරුවන් සායන වෙත රැගෙන ඒමට මැලිකමක් දක්වන්නේ නැතිද?

ඇත්තටම මෙතන දරුවන් බොහොම අසරණ තත්ත්වයට පත්වන අවස්ථාවක්. දරුවන්ගේ ජිවිතයේ යම් ගැටලුකාරී අවස්ථාවක අමුත්තක් අවදානමක් පෙනෙන අවස්ථාවක ඒ දේ සම්බන්ධව කාත කරලා විසඳ ගත හැකි වටපිටාවක් දරුවාට ගොඩ නගා තිබීම දෙමව්පියන්ගේ කාර්යභාරයක්. මේ දේ ආරම්භ කළ යුතු වන්නේ දරුවාට වයස අවුරුදු 3, 4 කාලේදීමයි. කුඩා කාලයේදී දරුවා නාවද්දිම අවයව පිළිබඳව ඔවුන්ට දැනුමක් ලබා දිය යුතුයි. ප්‍රාථමික අධ්‍යාපනයට යොමු වෙද්දිම දරුවට සුදුසු හා නුසුදුසු ස්පර්ශය මොනවාද යන්න අවබෝධ කළ යුතුයි. එවිට දරුවා සහ දෙමාපියන් අතර පරතරය අවම වෙනවා. නව යොවුන් වියේදී ඇති වන මෙවැනි ගැටලු මව/පියා සමග කතා කිරීමට දරුවාට මගක් විවර වෙනවා. දෙමාපියන් දරුවන් සමග මේ ආකාරයට මනා චිත්තවේග බැදීමක් ඇති කරගැනීම තුලින් මෙවැනි තත්ත්වයන් වලක්වා ගත හැකියි. එසේ නොවුණු විට තමයි දරුවන් පාසැලේ ගුරුවරියට හොඳම යෙහෙළියට හෝ මේ ගැටලු ගැන පවසන්නේ. එතැනින් ඇතැම් විට විසදුමක් ලැබෙන්නත් පුළුවන්. පවතින තත්ත්වයට වඩා ගැටලුව උග්‍ර වීමටත් ඉඩ කඩ තිබෙනවා. 

මහාචාර්යතුමනි, මේ තත්ත්වය අවබෝධ කරවීමට දරුවන් අතරට මෙය ගෙන යා හැක්කේ කෙසේද?

• පළමු ක්‍රමය

පළමුව ශිෂ්‍ය නායකයන් සහ පන්තියේ සිටින ජනප්‍රිය දරුවන් හරහා මෙය අනෙක් සිසුන් වෙත රැගෙන යායුතුයි. ඒ වගේම සතියකට වරක් දරුවන් සමග අඩුම තරමේ පැය  භාගයක කාලයත්වත් පරිපූර්ණ ලිංගිකත්වය පිළිබඳ අධ්‍යාපනය/ කේන්තිය/ ඉවසීම/නවයොවුන් වියේ ගැටලු ගැන ගුරුවරු සකච්ඡා කිරීම ඉතාම වැදගත්. උදාහරණයක් විදියට පාසලේ ක්‍රිකට් කණ්ඩායමෙ නායකයා උදෑසන රැස්වීමේ විනාඩි 5 ඉවසීම ගැන කතා කලොත් දරුවො මේවා අහන් ඉන්නවා. 

• දෙවන ක්‍රමය

පාසලේදී දරුවෙකුගේ අසාමාන්‍ය හැසිරීමක්/ආවේගශීලී ගති ලක්ෂණ ගුරුවරයෙක් පාසැලේදී දකිනවා නම් මේ පිළිබදව රජයේ වෛද්‍යවරයෙක් එක්ක සාකච්ඡා කරලා, මානසික උපදේශකයෙක් එක්ක කතා කරලා එහෙම නැත්තම් ජාතික මානසික සෞඛ්‍ය විද්‍යායතනයේ 1926 කියන අංකයට කතා කරලා පුහුණු හෙද නිලධාදාරිනියකගේ උපදෙස් ලබා ගැනීම (පැය 24 පුරා ඔවුන්ගේ සේවය ලබා දෙනු ඇත) කළ හැකියි. 

• තුන්වන ක්‍රමය

දරුවන් දවස පුරා කරන්නේ මොනවාද කියා දැනගත යුතුයි. උදාහරණයක් විදියට සායනවලදී අම්මලාගෙන් දරුවාගේ යාළුවන් තිදෙනෙක්ගේ නම් ඇහුවත් ඇතැම් අම්මලා දන්නේ නැහැ. දෙමව්පියන් අනිවාර්යෙන්ම දරුවන් ආශ්‍රය කරන යහළුවන්ගේ නම් ඔවුන් කාගේ කවුද ගති ගුණ පිළිබඳව දැනුවත් විය යුතුමයි. 

ළමා යොවුන් මනස පිළිබඳ මහචාර්ය, විශේෂඥ වෛද්‍ය මියුරු චන්ද්‍රදාස මහතා

නව යොවුන් විය කියන්නේ සිරුරේ හෝමෝන වෙනස්කම් සිදු වෙමින් දරුවන් ඉතා සීග්‍රව වර්ධනය වන කාල සීමාවක් බව අප හොඳින් දන්නා කරුණක්. ඒ කෙසේ වෙතත් මේ කාල සීමාව තුළ දරුවන් ආහාර ගැනීමට වැඩි කැමැත්තක් දක්වන්නේ නැති බවට මව්වරුන් බොහෝ දෙනෙක් පවසනවා. වයස් සීමාව කොහොම වුණත් බහුතරයක් දරුවන්ට කඩෙන් කෑම එකක් ගෙනත් දුන්නොත් නම් ප්‍රතික්ෂේප කිරීමකින් තොරව බඩ පිරෙන් තුරුම ඒ කෑම එක කන්න හැකියාව තිබෙනවා. අන්න ඒ නිසාම මව්පියන් දරුවන් ආහාර ගන්න මැලි වෙද්දී කඩෙන් හෝ ගෙනැත් ඔවුන්ගේ කුස පුරවන්න උනන්දු වෙනවා. එය එතරම්ම සුදුසු ක්‍රමයක් නොවන බව ඔබ මම අප හැමදෙනාම දන්නා කරුණක්. 

මේ කරුණු මෙසේ සිදු වද්දී යොවුන් දරුවෙකුගේ පෝෂණ අවශ්‍යතා පිළිබඳව මව්පියන් ලෙස අප දැනුවත් විය යුතු වන්නේ මේ වයස වර්ධනයට පමණක් නොව  ඉගෙනීමට ක්‍රීඩාවට අවශ්‍ය පෝෂණ අවශ්‍යතා සැපිරිය යුතු වයස් සීමාවක් නිසාමය. නව යොවුන් වියේ දරුවන්ට ඔවුන්ගේ වර්ධනය ඉතා වේගයෙන් සිදුවන නිසා දරුවන්ට හෝ වැඩිහිටියන්ට වඩා වැඩි කැලරි ප්‍රමාණයක් අවශ්‍ය වේ. ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය, ක්‍රියාකාරකම් මට්ටම සහ පුද්ගල පරිවෘත්තීය වැනි සාධක මත පදනම්ව නිශ්චිත කැලරි අවශ්‍යතා වෙනස් වේ.

නව යොවුන් දරුවෙකුගේ ආහාරවේලක අනිවාර්යෙන්ම අන්තර්ගත විය යුතු පෝෂක මොනවාද? 

• සර්ව පෝෂක

නව යොවුන් දරුවෙකුගේ ආහාර වේලට අනිවාර්යෙන්ම කාබෝහයිඩ්‍රේට්, ප්‍රෝටීන් සහ මේද ඇතුළත් විය යුතුය. කාබෝහයිඩ්රේට ශක්තිය සපයයි, සම්පූර්ණ ධාන්‍ය, පළතුරු සහ එළවළු මේ සදහා හොඳ මූලාශ්‍ර වේ. වර්ධනයට සහ අලුත්වැඩියාවට ප්‍රෝටීන අත්‍යවශ්‍ය වන අතර මස් වර්ග, මාළු, රනිල කුලයට අයත් බෝග සහ කිරි නිෂ්පාදන දරුවාට ලබා දිය යුතුමය. එසේම ඇට වර්ග, අලිගැටපේර සහ ඔලිව් තෙල් වැනි සෞඛ්‍ය සම්පන්න මේද මොළයේ වර්ධනයට වැදගත් වේ.

• කැල්සියම් සහ විටමින් D

මෙම පෝෂ්‍ය පදාර්ථ යොවුන් වියේදී අස්ථි සෞඛ්‍යයට ඉතා වැදගත් වේ. කැල්සියම් හොඳ ප්‍රභවයන් වන්නේ කිරි නිෂ්පාදන, කොළ පැහැ ආහාර වර්ගයි. විටමින් D හිරු එළියට නිරාවරණය වීමෙන් සහ මේද මාළු සහ කිරි නිෂ්පාදන වැනි ආහාර ප්‍රභවයන්ගෙන් ලබා ගත හැකිය.

• යකඩ

රතු රුධිර සෛල නිෂ්පාදනය සඳහා යකඩ අවශ්‍ය වේ. නව යොවුන් වියේ, විශේෂයෙන් ගැහැනු දරුවන් අතර ඔසප් වීම ආරම්භ වීමත් සමග යකඩ ඌනතාවයේ වැඩි අවදානමක් ඇත. යකඩ බහුල ආහාරවලට මස් වර්ග, මාළු, රනිල කුලයට අයත් බෝග, ධාන්‍ය වර්ග සහ නිවිති වැනි පලා වර්ග අයත් වේ.

• විටමින් B12

විටමින් B12 මොළයේ ක්‍රියාකාරිත්වයට සහ රතු රුධිර සෛල සෑදීමට වැදගත් වේ. එය මස්, මාළු, බිත්තර, කිරි වැනි සත්ව නිෂ්පාදන වල දක්නට ලැබේ. නිර්මාංශිකයින්ට සහ සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර අයට ප්‍රමාණවත් ලෙස මේවා ලබාගැනීමට නම් ඇතැම් විට ආහාර අතිරේක කිරීමට හෝ පරිභෝජනය කිරීමට අවශ්‍ය විය හැකිය.

• අත්‍යවශ්‍ය විටමින්/ඛනිජ ලවණ/ප්‍රතිඔක්සිකාරක

පලතුරු සහ එළවළු මේ සදහා ප්‍රයෝජනවත් වනු ඇත.ඒ නිසාම විවිධ වර්ණවත් පලතුරු සහ එළවළු පරිභෝජනය කිරීමට යෞවනයන් දිරිමත් කළ යුතුය.

• ජලය

සමස්ත සෞඛ්‍ය සහ නිසි කායික ක්‍රියාකාරකම් සඳහා ප්‍රමාණවත් ලෙස ජලය පානය කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. දවස පුරා ජලය පානය කිරීමට සහ සීනි සහිත බීම සීමා කිරීමට යෞවනයන් දිරිමත් කළ යුතුය‍.

යොවුන් දරුවන්ගේ පෝෂණය හා සම්බන්ධව මෙසේ සාකච්ඡා කිරීමේදී අප වැඩි වශයෙන් සහ විශේෂයෙන්ම අවධානය යොමු කළ යුතු කරුණක් වන්නේ යොවුන් ගැහැනු දරුවන්ගේ ඔසප් සමයේ පෝෂණය සම්බන්ධවයි. එය එසේ විය යුත්තේ ඔසප් වීමේදී ගැහැනු දරුවන්ගේ පෝෂණ අවශ්‍යතා කෙරෙහි බලපෑම් කළ හැකි විවිධ ශාරීරික හා හෝමෝන වෙනස්කම් ඇති විය හැකි නිසාය. 

ඔසප් සමයේ ඔබේ දියණියගේ පෝෂණ අවශ්‍යතා සපුරාලිය යුත්තේ කෙසේද?

• යකඩ

ඔසප් වීමේදී රුධිරය පිටවීම නිසා සිරුරේ යකඩ ඌනතාවය ඇති වීමේ අවදානම වැඩි බව අප මින් පෙරත් සදහන් කළා. මේ නිසා ආහාර වේලට යකඩ බහුල ආහාර ඇතුළත් කිරීම ඉතා වැදගත් වේ. හොඳ යකඩ ප්‍රභවයන් අතර රත් පැහැ මස් වර්ග/මාළ් වර්ග, රනිල කුලයට අයත් බෝග, ධාන්‍ය වර්ග සහ කොළ පැහැති එළවළු ඇතුළත් වීම ඉතාම වැදගත් වනු ඇත.

• කැල්සියම්

සමහර ගැහැනු දරුවන්ට ඔසප් චක්‍රය තුළ කැල්සියම් අඩු වීම දක්නට ලැබිය හැකි අතර එය දරුවාගේ අස්ථි සෞඛ්‍යයට බලපායි. කිරි නිෂ්පාදන (නිර්මාංෂ ගැහැනු දරුවන් සඳහා ශාක පදනම් වූ සෝයා කිරි වැනි වර්ග) කොළ පැහැති එළවළ/පලා වර්ග මෙන්ම කුඩා කටු සහිත මාළු වර්ග වැනි කැල්සියම් බහුල ආහාර පරිභෝජනය ප්‍රමාණවත් කැල්සියම් මට්ටමක් පවත්වා ගැනීමට උපකාරී වේ.

• මැග්නීසියම්

මැග්නීසියම්, මාංශ පේශි කැක්කුම සමනය කිරීමට සහ ඔසප් වීම හා සම්බන්ධ අසාමාන්‍ය මනෝභාවයන් අඩු කිරීමට වැදගත් වනු ඇත. රනිල කුලයට අයත් බෝග සහ කොළ පැහැති එළවළු සහ පලතුරු මගින් මැග්නීසියම් අවශ්‍යතාවය ඉටු කරගත හැක.

• විටමින් B12

විටමින් B12 මොළයේ ක්‍රියාකාරිත්වයට සහ රතු රුධිර සෛල සෑදීමට වැදගත් වේ. එය මස්, මාළු, බිත්තර, කිරි වැනි සත්ව නිෂ්පාදන වල දක්නට ලැබේ. නිර්මාංශිකයින්ට සහ සත්ත්ව ආහාර වලින් තොර අයට ප්‍රමාණවත් ලෙස මේවා ලබාගැනීමට නම් ඇතැම් විට ආහාර අතිරේක කිරීමට හෝ පරිභෝජනය කිරීමට අවශ්‍ය විය හැකිය.

• ඔමේගා-3 මේද අම්ල

ඔමේගා-3 මේද අම්ල ඔසප් සමයේ ඇති වන රෝග ලක්ෂණ අවම කිරීමට උපකාරී වේ. මේද මාළු (සැමන් සහ සාඩින් වැනි), හණ ඇට, චියා බීජ සහ walnuts ඔමේගා-3 මේද අම්ල ලබා ගත හැකි මූලාශ්‍ර වේ.

• ජලය

ඔසප් වීමේදී සජලනය වීම වැදගත් වේ. ඕනෑ තරම් ජලය පානය කිරීම සහ පලතුරු සහ එළවළු වැනි සජලනය කරන ආහාර පරිභෝජනය කිරීම ප්‍රශස්ත සජලනය මට්ටම් පවත්වා ගැනීමට උපකාරී වේ. එසේම පෙර කී පරිදිම සමස්ත සෞඛ්‍ය සහ නිසි කායික ක්‍රියාකාරකම් සඳහා ප්‍රමාණවත් ලෙස ජලය පානය කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. දවස පුරා ජලය පානය කිරීම මෙන්ම සීනි සහිත බීම පානය අවම කළ යුතුමය.

• සමබර ආහාර වේලක්

නව යොවුන් දරුවෙකුගේ ආහාර වේලට අනිවාර්යෙන්ම කාබෝහයිඩ්‍රේට්, ප්‍රෝටීන් සහ මේද ඇතුළත් විය යුතු බව ඉහත කරුණකදීත් අප සඳහන් කළා. ඒ සඳහා කාබෝහයිඩ්රේට, ප්‍රෝටීන,යකඩ ඇතුළු සියලු පෝෂක මෙන්ම විටමින හා ඛනිජ ලවණ, ජලය ඇතුළු සෞඛ්‍ය සම්පන්න මේද ඇතුළත් සමබර ආහාර වේලක් ගැනීම සමස්ත සෞඛ්‍යයට සහ ඔසප් කාලය තුළ ශරීරයේ අවශ්‍යතා සඳහා අත්‍යවශ්‍ය වේ.

නව යොවුන් වියේ දරුවන්ට පෝෂ්‍ය පදාර්ථ සහිත ආහාර ඇතුළත් මනා සමබර සහ විවිධත්වයෙන් යුතු ආහාර වේලක් තිබීම වැදගත් වේ. යෞවනයෙකුගේ පෝෂණ අවශ්‍යතා පිළිබඳව මව්පියන් වන ඔබට නිසි දැනුවත් බවක් අවශ්‍ය නම් ඒ හා සම්බන්ධ සෞඛ්‍ය සේවා වෘත්තිකයෙකු හෝ ලියාපදිංචි පෝෂණවේදියෙකුගෙන් උපදෙස් ලබා ගැනීමට පසුබට නොවන්න. 

විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:

ක්‍රිෂාන්ති ගංගා කුමාරිහාමි මහත්මිය

හෙද  විද්‍යාවෙිදි(ගෞරව)

සූතිකා පුහුණු හෙද නිළධාරිනි (තෘතියික හා වෘත්තිය අධ්‍යාපන කොමිෂන්  සභාව,  වෘත්තිය  පුහුණු  අධිකාරිය, ජාතික ආධුනිකත්ව මණ්ඩලය)

බාහිරදේශක සහ ලේඛිකා