පසුගිය දිනවල වයස අවුරුදු තුනහාමාරක දැරියක් හිටි හැටියේ මිය ගිය පුවතක් මාධ්‍ය හරහා වාර්තා වූ ආකාරය ඔබට මතක ඇති. මේ දැරිය සෙල්ලම් කරමින් සිටිය අතරේ ඇද වැටී මිය ගිය බව එහි සඳහන් වුවා. මෙවැනි සිදුවීමක් මව්පියන් වන ඔබට මට කිසිසේත්ම දරාගන්නට බැහැ. අද දවසේ ඒ මාපියන් මුහුණ දුන් ඒ අත්දැකීම හෙට දවසේ තවත් මව්පියන් කී දෙනෙකුට නම් අත්දකින්නට සිදු වේද? මේ සිදුවීමට හේතුව කොරෝනා වෛරස ආසාදනය ද යන්න අපි සොයා බලමු.

1. වෛද්‍යතුමනි, මේ රෝග තත්ත්වය මොකද්ද ?

ඔව් … මේ තත්ත්වය හඳුන්වන්නේ silent hypoxia එහෙම නැත්නම් happy hypoxia ලෙසයි.  කිසිම රෝග ලක්‍ෂණයක් නැතිව අපේ රුධිරයේ ඔක්සිජන් මට්ටම ඉතාමත් අඩු අගයකට පත්වීමේ හැකියාවක් මේ කොරෝනා රෝගයත් එක්ක ඇති විය හැකියි. වෙනදා මේ තත්ත්වය බහුලව වැඩිහිටියන් තුළ නිතර නිතර දැක්කත් අද වෙද්දී දරුවන්ගෙත් මේ තත්ත්වය දැකගන්න ලැබෙනවා. 

මේ තත්ත්වයේදී කොරෝනා ආසාදිත වුණත් ඒක පිටතට පෙන්වන්නේ නැහැ. ඉතින් මෙහෙම දරුවෙක්ගේ රුධිරයේ ඔක්සිජන් මට්ටම ඉතාමත්ම අඩු අගයකට පත් වීමේ හැකියාවක් තියෙනවා. මෙය රෝග ලක්‍ෂණ නොපෙන්වන නියුමෝනියා තත්ත්වයක්. මේ හේතුවෙන් ඇතැම් විට රුධිරයේ ඔක්සිජන් මට්ටම පහළ බහිනවා. සාමාන්‍යයෙන් රුධිරයේ ශඔක්සිජන් මට්ටම 100 – 95 අතර අගයක් තිබිය යුතුයි. මෙවැනි තත්ත්වයකදී ඒ මට්ටම ඉතාම පහළ බැසිය හැකියි. 

2. රුධිරයේ ඔක්සිජන් මට්ටම අඩු වෙද්දී දරුවෙක් යම් ‍රෝග ලක්ෂණයක් පෙන්නුම් කරන්නේ නැද්ද?

සාමාන්‍යයෙන් වෙනත් රෝග තත්ත්වවලදී අපේ සිරුරේ ඔක්සිජන් මට්ටම අඩු වෙද්දී සිරුර විසින්ම එය හඳුනා ගෙන යම් යම් ප්‍රතිචාර දක්වනවා. උදාහරණ විදියට ස්වසන අපහසුතා, හතිය, ඇවිදීමේ අපහසුතා වැනි තත්ත්ව පෙන්වනවා. ඒත් කොරෝනා නිසා ඇති වන මේ තත්ත්වයේදී කිසිම රෝග ලක්‍ෂණයක් පෙන්නුම් කරන්නේ නැහැ. මේ තත්ත්වය හරිම අවදානම් තත්ත්වයක්. 

3. ඉතිං කොහොමද දරුවෙක් කොරෝනා ආසාදිත බව මව්පියන් දැනගන්නනේ? 

කාලයක් තිස්සේ අපේ දරුවෝ ඉන්නේ ගෙදරමයි. නිවසේ අයෙකුට නැතිව දරුවෙකුට කොරෝනා ආසාදනය වීමේ හැකියාව අවමයි. ඒ නිසා ඔවුන්ට කොරෝනා වැළඳිය හැකි එකම මාර්ගය වෙන්නේ අම්මා/තාත්තා/වැඩිහිටියෙක්ට ආසාදනය වී තිබීමෙන්. ගෙදර හෝ ඒ දරුවා සමග සම්බන්ධතා පවත්වන කෙනෙකුට කොරෝනා ආසාදිත බව අපි දන්නවා නම් දරුවන් ගැන විශේෂ සැලකිල්ලක් දැක්විය යුතුමයි. 

4. වෛද්‍යතුමනි, මේ තත්ත්වයේදී දරුවන් කිසිම ලක්ෂණයක් පෙන්වන්නේම නැද්ද?‍

මෙවැනි දරුවන්ගේ සමහර වෙලාවට තොල්වල පැහැය/සමේ පැහැය රතු/දම් පැහැයට හැරෙන බව විදේශ වාර්තා වල නම් සඳහන් වෙනවා. සෙල්ලම් කරද්දී සාමාන්‍ය තත්ත්වයේදීට වඩා වැඩි ප්‍රමාණයකින් දහඩිය දැමීමත් පෙන්නුම් කරනවා. ශ්‍රී ලංකාව ඝර්ම කලාපීය රටක්. ඉතිං මෙතැනදී මේ වර්ණයන් ගැන වගේම දහඩිය දැමීම ගැනත් සැලකිය යුතු වෙනසක් අපිට හඳුනා ගත හැකිද කියන දේ ගැටලුවක්.

5. දරුවෙක්ට උණ ඇති වීම රෝග ලක්‍ෂණයක් නොවෙයිද?

ඔව්, උණ කියන්නේ රෝග ලක්‍ෂණයක්. අපි කොරෝනා ගැන බියෙන් පසුවුණත් මේ දිනවල විශේෂයෙන්ම ඩෙංගු රෝගය වගේම වෙනත් වෛරස රෝගත් තියෙනවා. ඒ නිසා උණ ඇති වීම කොරෝනා ආසාදනය නිසාම කියලා හරියටම කියන්න අමාරුයි. උණත් එක්ක කැස්ස, හෙම්බිරිස්සාව  තියෙනව නම් අනිවාර්යෙන්ම කොරෝනා සඳනා පරීක්ෂාවක් ඒ කියන්නේ රැපිඩ් ඇන්ටිජන් පරීක්ෂණයක් හෝ ප PCR පරික්‍ෂණයක් සිදු කරන්න පුළුවන් නම් ඒක හරිම වැදගත්. ඒ මගින් අපේ සැකය දුරු කරගන්න පුළුවන්. 

6. යම් හෙයකින් කොරෝනා බව තහවුරු වුණොත් කළ යුත්තේ කුමක්ද?

ඔව්… පරීක්ෂණයෙන් පස්සේ කොරෝනා බව තහවුරු වුණොත් ඒ දරුවා වයස අවුරුදු දෙකට වැඩි නම් ගෙදරදීම රැක බලාගන්න අපි දෙමාපියන්ට උපදෙස් ලබා දෙනවා. ඒ වගේම හැකියාව තියෙනවා නම් දවසට දෙවතාවක්වත් රුධිරයේ ඔක්සිජන් මට්ටම පරීක්‍ෂා කරගැනීම වැදගත් වෙනවා. 

7. ඒ කියන්නේ අපි කා ළඟත් ඔක්සි මීටරයක් තිබීම වැදගත් බවද? 

සාමාන්‍යයෙන් ඔක්සි මීටර් සැකසිලා තියෙන්නේ වැඩිහිටියන් වෙනුවෙන්. වැඩිහිටියන් වෙනුවෙන් සැකසුණු මේ ඔක්සි මීටර දරුවන්ගේ ඔක්සිජන් ප්‍රතිශතය මැන බැලීමේ කොයිතරම් දුරට සාර්ථකද කියන එක ගැටලුවක්. සාමාන්‍යයෙන් දරුවන්ගේ වයසට අනුව සුදුසු ඔක්සි මීටර් තියෙනවා. උදාහරණ විදියට මාසයට අඩු දරුවන්ට වගේම ඊට වැඩි දරුවන්ට වෙන වෙනම භාවිත කරන්න විවිධ ඔක්සි මීටර් වර්ග තියෙනවා. අන්න ඒ නිසාම වඩාත් හොඳම විසදුම විදියට ළඟම රජයේ රෝහලට ගොස් වෛද්‍ය උපදෙස් ලබා ගෙන ඔක්සිජන් මට්ටම පරීක්ෂා කරවා ගැනීමයි. 

8. වෛද්‍යතුමනි, රෝහල වෙත වෙනත් රෝග සඳහා හෝ එන දරුවන්ගේ රැපිඩ් ඇන්ටිජන් පරීක්ෂාවක් සිදුකරනවාද?‍

ඔව්… ආසාදිත දරුවෙක් කියලා පුංචිම පුංචි හරි සැකයක් තියෙනව නම් දරුවාගෙම වගේම දෙමාපියන්ගේත් රැපිඩ් ඇන්ටිජන් පරීක්‍ෂාවක් ඇතැම් විට සි PCR පරීක්‍ෂාවත් සිදු කරනවා.  ඒ විදියට රෝහලට ගන්න සෑම දරුවෙක්ම පරීක්‍ෂාවකට භාජනය කරනවා.

9. වෛද්‍යතුමනි, වෙනත් රෝග සඳහා රෝහලට පැමිණීමට දෙමාපියන් බියක් දක්වනවා රෝහල තුළදී දරුවාට කොරෝනා ආසාදනය වේද යන සැකය නිසා. ඒ ගැන දෙමාපියන් දැනුවත් කළ හැකිද?‍ 

රෝහල තුලදී කොරෝනා නැති දරුවෙකුට කොරෝනා ආසාදනය වීමේ අවදානම අවමයි. ඒ කොරෝනා ආසාදිත දරුවන් වෙනම සිටින නිසා. ඒ නිසාම රෝහලට පැමිණීමට බිය විය යුතු නැහැ. දරුවාට යම් කිසි රෝග තත්ත්වයක් ඇත්නම් ළඟම ඇති රජයේ රෝහලට යන්න දෙමාපියන්ට හැකියාව තියෙනවා. 

10. වයස අවුරුදු දෙකට අඩු දරුවෙක්ට කොරෝනා ආසාදන වූවොත් කළ යුත්තේ කුමක්ද? 

උදාහරණයක් විදියට ගත්තොත් කිරි බොන වයසේ දරුවෙක් ඉන්න ගෙදරක අයෙක් ආසාදනය වූවොත් දරුවත් ඒ තත්ත්වයේ බව සිතා කටයුතු කිරීම වැදගත් වෙනවා. කිරි බොන වයසේ  දරුවෙක්ට මව්කිරි දීම අවශ්‍යයි. ඒ නිසා වැඩිහිටි අයත් සමග ගැටීම වැඩියි. එවැනි දරුවෙක් උණ, කැස්ස, හෙම්බිරිස්සාව වැනි යම් රෝග ලක්‍ෂණයක් සුළුවෙන් හෝ පෙන්වනවා නම් වෛද්‍ය උපදෙස් පැතීම අත්‍යවශ්‍යයි. සෞඛ්‍ය අමාත්‍යංශයේ ළමා රෝග විශේෂඥ වෛද්‍යවරුන්ගේ සංගමයේ නිවේදනයට අනුව වයස අවුරුදු දෙකට අඩු දරුවන් කොරෝනා ආසාදිත වුවහොත් අනිවාර්යෙන්ම රෝහල් ගත කළ යුතුයි. 

11. කිරි බොන වයසේ සිටින දරුවන්ට මෙවැනි තත්ත්වයකදී මව්කිරි ලබාදීම නතර කළ යුතුද?

කිසිසේත්ම නැහැ. මව්කිරි දීම කිසිසේත්ම නතර කරන්නේ නැහැ. මව්කිරි ලබාදෙන විට මව මුඛ ආවරණයක් පැළදීම අනාවර්යයි. ඒ වගේම මව් කිරි දීමට පෙර සහ පසු මව දෙඅත් මෙන්ම පියයුරු පිරිසිදු කර ගැනීම වැදගත් වෙනවා.  කොරෝනා වෛරසය රුධිරය හරහා ගොස් දරුවාට කිරි මගින් බෝ විය හැකි බවට ඇතැම් අය විශ්වාස කරත් මෙතෙක් එවැන්නක් ගැන විද්‍යාත්මක තහවුරු වීමක් නැහැ. දැනට තියෙන වාර්තා අනුව රෝගය බෝ වෙන්නේ බිඳිති මගින් පමණයි. අන්න ඒ නිසයි මව්කිරි දෙන විටත් දරුවාගේ කටයුතු සිදු කරද්දීත් මවට මුඛ ආවරණය පැලඳීමට අපි උපදෙස් ලබා දෙන්නේ. 

12. ඇතැම් මව්වරුන් දරුවන් රෝග ලක්ෂණ පෙන්වූවත් නැතත් සුළු තත්ත්වයකදී පවා රෝහලට එන්න උත්සාහ කරනවා. එ් ගැන යම් උපදෙසක් ලබා දිය හැකිද?

කුඩා දරුවන් සම්බන්ධව යම් සැකයක් තියෙනවා නම් රෝහලට ඇවිත් උපදෙස් ලබාගැනීම වඩාත් සුදුසුයි. මොකද දරුවෙකුට තම අපහසුතා හෝ රෝග ලක්ෂණ පැවසීමට අවබෝධයක් නැහැ. ඒ වගේම මවටත් නිවැරදිව දරුවාගේ තත්ත්වය වටහා ගන්න අපහසු විය හැකියි. ඒ විතරක් නෙවෙයි නිවසේ කවුරු හෝ ආසාදිත තත්ත්වයේ සිටිනවා නම් දරුවා සම්බන්ධව වෛද්‍ය උපදෙස් ලබාගැනීම වැදගත් බව අමතක කරන්න එපා. මොකද කිසිම රෝග ලක්‍ෂණයක් නැතුවත් කොරෝනා ආසාදිතව සිටිය හැකියි.

විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:

ළමා රෝග විශේෂඥ, වෛද්‍ය දීපාල් පෙරේරා

රිජ්වේ ආර්යා ළමා රෝහල

කොකොවිඩ් 19 පැතිර යාමත් සමග වෛරසය ආසාදනය වී අසාධ්‍ය තත්ත්වයට පත් වුණු රෝගීන් කිහිප දෙනෙක්ම ඇද වැටී මිට ගිය බවට වාර්තා වුණා ඔබට මතක ඇති. සාමාන්‍යයෙන් යම් පුද්ගලයෙකු රෝගාතුර වූ අවස්ථාවකදී මහමගදී එසේ අසරණ තත්ත්වයට පත් වූ විට, රෝහල වෙත ගෙන යාම‍ට, ප්‍රථමාධාර ලබාදීමට බොහෝ දෙනෙක් ඉදිරිපත් වෙනවා. නමුත් අද වන විට පවතින තත්ත්වය හේතුවෙන් එසේ ඇද වැටුණු අයෙක් වෙත ළං වීමට මිනිසුන් බියක් දක්වන බව අමුතුවෙන් කිව යුත්තක් නොවේ. ඒත් යම් පුද්ගලයෙකු එසේ අසරණ තත්ත්වයට පත් වීම අහක බලා සිටිය හැකි තත්ත්වයක්ද නොවේ. මෙම ලිපිය තුළින් අපි සාකච්ඡා කිරීමට බලාපොරොත්තු වන්නේ කොරෝනා රෝගියෙකු හා සම්බන්ධව නිවසේ දී හෝ මහමගදී සාමාන්‍ය පුද්ගලයෙකුට සහය විය හැකි අවස්ථා මෙන්ම රෝහලින් පමණක් සිදු විය යුතු තත්ත්වයන් පිළිබඳවයි. 

දරුවෙක්/වැඩිහිටියෙක් නිවසේ/මහමගදී/කාර්යාලයේදී හෝ හදිසියේ ඇද වැටුණහොත් කළ යුත්තේ කුමක්ද?

මෙවැනි අවස්ථාවකදී අපි කළ යුතුතේ ඒ පුද්ගලයා ‍මග හැරීම නම් නෙවෙයි. ඔබේ ආරක්ෂාවත් තහවුරු කරගනිමින් රෝගියා ළඟම ඇති රෝහලට ගෙන යාමයි. යම් හෙයකින් ස්වසන පද්ධතිය හිරවීමක් ඇති බව වැ‍ටහෙනවා නම් රෝගියා කොරෝනා ආසාදිතයෙකු බවත් දන්නවා නම් සැලකිලිමත් වීම බොහොම වැදගත්. ඔබ නිසි ප‍්‍රතිමාධාර ලබාදීමේ පුහුණුවක් ලත් කෙනෙක් නම් හෝ එවැන්නෙක්ගේ සහය ලබාගැනීමට හැකියාව ඇත්නම් ප්‍රථමාධාර ලබා දීමට හැකියාව ලැබෙනවා. එවැනි අයෙක් මූලිකව කටයුතු කරන්නේ රෝගියාව බේරා ගැනීමටයි. 

ඇතැම් අවස්ථාවල සිහිය නැති වීමත් සමග මුඛයෙන් සෙම පිටවනවා දැකිය හැකියි. එවිට කළ යුතු කුමක්ද?

දරුවෙකු හෝ වේවා වැඩිහිටියෙකු හෝ වේවා සිහිය නැත්නම් ඒ වෙලාවේ නොකළ යුතුම දෙයක් තමයි කටට යම් යම් දේ ඇතුළු කිරීම හෝ යම් යම් දේ පෙවීමට උත්සාහ කිරීම. කොරෝනා තත්ත්වයේදී පමණක් නොවෙයි. මේ උපදෙස ජීවිතයේ ඕනෑම අවස්ථාවකදී හොඳින් සිහි තබා ගත යුතු කරුණක්. ඒ වගේම ඇතැම් විට කාර්යාලයේ පුද්ගලයෙක්/පවුලේ අයෙක්/දරුවෙක් මේ තත්ත්වයට පත් විය හැකියි. මෙවැනි සෑම අවස්ථාවක්ම කොරෝනා බවම අපිට නිෂ්චිතවම පැවසිය නොහැකියි. සිහි නැති වීම වෙනත් හේතුවක් නිසාත් විය හැකියි. ඒ වගේ අවස්ථාවකදී හොඳින් වාතාශ්‍රය ලැබෙන්න සැලැස්වීම බොහොම වැදගත්. සෙම හිරවුණු ස්වභාවයක් පෙන්නුම් කරනවා නම් රෝහලට ගෙන යන තුරු නම් හිස පැත්තට හරවලා  සෙම ටික ඉවත් කරලා ගලා යන්න සැලැස්සීමෙන් ජීවිත අවදානම අවම කරගත හැකියි. 

මෙසේ සිහිසුන් වී ඇද වැටීමට හේතුව ඔක්සිජන් මට්ටම පහත වැටීමද?

ඔව්.. හෘදය, පෙනහලු, ස්නායු පද්ධතිය, මොළය යන මේ සෑම අවයවයකටම ඔක්සිජන් අත්‍යවශ්‍යයි. ඔක්සිජන් අඩු වෙලා පැයක් දෙකක් ගත වන විට ඒ පුද්ගලයාගේ හැම අවයවයක්ම අක‍්‍රීය වී තිබිය හැකියි. අපි සිතිය යුත්තේ ඉන් පසුව කළ යුතු දේ නෙවෙයි, මේ තත්ත්වය ඇති වීමට පෙර අප කළ යුතු මොනවාද යන්න පිළිබඳවයි. එලෙස පෙර සිටම සූදානමකින් ජීවත් වීම මෙවැනි කාලයක ඉතාම වැදගත් වෙනවා. 

රුධිරය කැටි ගැසීම කොරෝනා රෝගයට සම්බන්ධ රෝග ලක්ෂණයක්ද?

රුධිරය කැටි ගැසීම කොරෝනා රෝගයට සම්බන්ධ එක රෝග ලක්‍ෂණයක් එහෙමත් නැත්නම් එක කාරණයක් විතරයි. මේකෙදි ඇති විය හැකි තතත්ව අතරින් එකක් විදියට පොඩි පොඩි රුධිර කැටි ඇතිවීම දක්වන්න පුළුවන්. කොරෝනා වලදී රුධිරය කැටි ගැසීමේ හැකියාව යම් කිසි විදියකට වැඩියි කියන එක අපි හැමෝම දන්න දෙයක්. ලෝකේ සෑම රටකම පාහේ මාර්ගෝපදේශවල කොරෝනා රෝගියෙකුට ප්‍රතිකාර කිරීමේදී අවශ්‍ය අවස්ථාවලදී රුධිර කැටි ගැසීම වළක්වන ඖෂධ ලබාදෙන ලෙස සඳහන් වෙනවා. ඒ වගේම ඇතැමුන් සිතනවා රුධිර කැටි ගැසීමට දෙන එක් එක් ඖෂධ වර්ග කල් තියා ලබාගැනීම සුදුසුයි කියලා. ඒත් එහෙම ඖෂධ ගැනීම තුලිනුත් තමන්ගේ ජීවිතයට හානියක් වෙන්න පුළුවන්. අවශ්‍ය වෙලාවට රුධිර කැටි ගැසීම සිදු නොවී අනවශ්‍ය වෙලාවට රුධිර ගැලීමක් ඇති වෙන්නත් පුළුවන්. ඒක අවදානම් තත්ත්වයක්.  

අද වෙද්දී නිවෙස්වල ඔක්සිජන් සිලින්ඩර ගබඩා කර තබාගන්න ඇතැම් පිරිස් උනන්දු වෙනවා. එය සාර්ථක ක්‍රමයක්ද?

ඇත්තටම අවශ්‍ය නැහැ. මේ ඔක්සිජන් සිලින්ඩරයක් රුපියල් 65000 සිට 85000, 100,000 දක්වා මිලකටත් අලෙවි වෙනවා. කෙනෙක්ට හිතෙන්න පුළුවන් ගෙදර ඔක්සිජන් ටික තියෙනවා නම් හදිසියකදී ඔක්සිජන් ටික ගන්න ලේසියි කියලා. ඒක් ඒක අසාර්ථකයි‍. මොකද රෝගියෙකුට ඔක්සිජන් ලබා දෙන්නේ වෛද්‍යවරයෙක්ගේ නිර්නායකයක් මත. හිතුමතේ ඔක්සිජන් ලබා දීම කළ නොහැකියි. වැරදි ආකාරයට ඔක්සිජන් ලබා ගැනීමට එක්තරා ආකාරයට අවදානමක් විය හැකියි. ඇතැම් අවස්ථාවල මරණ පරීක්ෂණවලින් සනාථ වෙලා තියෙනවා ඔක්සිජන් වැඩි ප‍්‍රමාණයක් දීම නිසා නියුමෝනියා තත්ත්වය නියුමෝනයිටීස් කියන තත්ත්වයට පත්ව ඇති බව. ඔක්සිජන් ලබාදීමත් කළ යුත්තේ ඉතාම ප්‍රවේසමෙන් බව අමතක කරන්න එපා. අන්න ඒ නිසයි ඔක්සිජන් සිලින්ඩර නිවෙස් වල ගබඩා කරගත යුතු නොවන්නේ. නිවසේ තබා ගෙන ඔක්සිජන් ලබා දීමට ඇති එකම අවස්ථාව විදියට දීර්ඝ කාලීන ස්වසන ආබාධ තියෙන COPD කියන තත්ත්වය දක්වන්න පුළුවන්. එතැනදීත් එය සිදු කළ හැක්කේ වෛද්‍ය නිර්දේශ මත පමණයි. 

ඒ වගේම ඔක්සිජන් දෙනවා කියන්නේ මාස්ක් එකක් ආධාරයෙන් ඔක්සිජන් සිලින්ඩරය විවෘත කර ලබා දීම නොවෙයි. සාමාන්‍යයෙන් ඔක්සිජන් ලබා දීමට සිදු වෙන්නේ නියුමෝනියා තත්ත්වයේදී. ඒ නිසා එවැනි අවස්ථාවක දී ඔක්සිජන් ලීටර් ප‍්‍රමාණය වගේම එහි පීඩනය ගැනත් දැනුවත් බවක් තිබිය යුතුයමයි. ඒ සියල්ල තීරණය කරන්නේ වෛද්‍යවරයා විසින්. ඔක්සිජන් නිවසේ ගබඩා කරගැනීමේ තවත් අනිසි ප්‍රතිඵලයක් විදියට දැක්විය හැකි තවත් දෙයක් තමයි අනවශ්‍ය විදියට ආරක්ෂිත බවක් (force security) ඇති වීම. ඒ තුළින්  ඔක්සිජන් නිවසේම තියෙනවා, ඒක ලබා ගැනීමට හැකියි යන අදහස එක්ක රෝහල්ගත විය යුතු අවස්ථාවේදීත් නිවසටම වී සිටීම නිසා ජීවිතය අවදානමට ලක්වීමේ හැකියාව වැඩියි. 

අද වන විට සමාජ මාධ්‍ය ඔස්සේ කොරෝනා සම්බන්ධව බොහොමයක් තොරතුරු සංසරණය වෙනවා. ඒ තොරතුරු අනුව ක්‍රියාත්මක වීමේ වරදක් නැතිද?

ඔව්..  සමාජ මාධ්‍ය ජාලා වල බොහොමයක් දේවල් සංසරණය වෙනවා. එකම දේ ගැන විවිධ මත ඉදිරිපත් වෙනවා. රෝහලක, දැඩි සත්කාර ඒකකයක ලබාදිය යුතු ඖෂධ ගැන සමාජ මාධ්‍ය හරහා පැතිරෙනවා. වෛද්‍ය අනුමැතියකින් තොරව මුහුණු පොතේ තිබුණා කියලා ඇතැම් අය මේ ඖෂධ පාවිච්චි කරන්න උත්සාහ කරනවා. ඒත් අනවශ්‍ය විදියට මේවා පාවිච්චි කරලා අතුරු ආබාධ ඇති විය හැකියි. ඒ විතරක් නෙවෙයි එවැනි ඖෂධ අත්‍යවශ්‍ය රෝගීන්ට ලබා දෙන්න අවශ්‍ය වෙද්දී ඖෂධය නැති වෙන්න පුළුවන්. ඖෂධ කීපයක් හා සමබන්ධවම මේ දේ සිද්ධ වෙලා තියෙනවා. සමාජ මාධ්‍ය ජාලා නිසා ඇති වන ගැටලු ඒවා තමයි. මහජනතාවට මේ සම්බන්ධයෙන් ලබාදිය යුතු උපදෙස් තමයි වෛද්‍ය උපදෙස්වලින් තොරව ඖෂධ ලබාගන්න එපා කියන එක. මේ ගෙවෙන්නේ ඉතාමත් සිහි නුවණින් යුතුව ගත කළ යුතු කාලයක් බව අමතක නොකරන්න.

උද්ගතව ඇති මේ තත්ත්වය හමුවේ හිතුමතේ ක්‍රියාත්මක වෙමින් දරුවන්ගේ මෙන්ම වැඩිහිටි ඔබේත් ජීවිත අවදානමකට ඇද දමන්නේ නැතිව නිසි ද්‍යෛ උපදෙස් මත ක්‍රියාත්මක වෙමින් කටයුතු කිරීම වඩාත් වැදගත් බව සිහියේ රඳවා ගන්න.

විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:

ක්‍රිෂාන්ති ගංගා කුමාරිහාමි මහත්මිය

සූතිකා පුහුණු හෙද නිළධාරිනි (I ශ්‍රේණිය)

නවජ සූති දැඩි සත්කාර ඒකකය

පළාත් මහ රෝහල, කුරුණෑගල

කොරෝනා වෛරසයේ පැමිණීමත් සමගම වසර දෙකකට ආසන්න කාලයක් අපේ දරුවන් නිවෙස් වලටම කොටු වී සිටිනවා. ඒ හේතුවෙන් අධ්‍යාපනය, සමාජ සම්බන්ධතා ඇතුළු බොහොමයක් අත්දැකීම් දරුවන්ට අහිමිව තිබෙනවා. දරුවන්ගේ අධ්‍යාපනය අඩාල වීම වැළැක්වීම උදෙසා මාර්ගගත ක්‍රමය ඔස්සේ කටයුතු සිදු වුවත් පාසැලක් තුළ දරුවන් ලබන අධ්‍යාපනයට එය කිසිසේත්ම සම කළ හැකි නොවේ. කෙසේ වුවත් කොරෝනා වෛරස මුළුමනින්ම තුරන් කිරීමට මෙතෙක් ක්‍රමයක් නොමැති වුවත් සංකූලතා අවම කිරීමටත් මරණ අවදානම අවම කිරීමටත් එන්නත හරහා හැකියාව ලැබෙන බව වෛද්‍යවරු පවසනවා. මෙතෙක් ශ්‍රී ලංකාව තුළ වැඩිහිටියන්ට එන්නත ලබා දුන් අතරම නුදුරේදී දරුවන්ටත් එන්නත ලබා දීමට සූදානම් බව පැවසෙනවා. 

ඇතැම් රටවල් වල මේ වන විටත් දරුවන් එන්නත් කිරීමට ආරම්භ කර අවසන්. දරුවෙකුට එන්නතක් ලබාදීම හිතුමතේ කළ හැකි දෙයක් නොවන අතරම ඒ පිළිබඳව දැනුවත් වීම අත්‍යවශ්‍යයි. අද වන විට වයස අවුරුදු 3 – 12 අතර දරුවන්ට ලබා දිය හැකි එන්නත් ලෙස ෆයිසර්, මොඩර්නා, සයිනෝ වැක්ස් සහ සයිනෝ ෆාම් පිළිබඳව පරීක්ෂණ සිදු කෙරෙනවා. මේ වන විට ලොව පුරා වයස අවුරුදු 12 ට වැඩි දරුවන්ට ලබා දීමට හැකි එන්නත් ලෙස හඳුන්වන්නේ ෆයිසර් සහ මොඩර්නා එන්නත් දෙකයි. ‍

ශ්‍රී ලංකාවේ වයස අවුරුදු 18 න් ඉහළ පිරිසට පමණක් ප්‍රථමයෙන් එන්නත ලබා දුන්නේ ඇයි?

කොරෝනා රෝගයෙන් වැඩිම බලපෑම තියෙන්නේ අවුරුදු 60 ට වඩා වැඩි අයට. ඒ නිසා 60 වැඩි පිරිසට එන්නත ලබාදීම අනිවාර්යයි. මේ විදියට ක‍්‍රමානුකූලව එක එක වයස් කාණ්ඩ වලට මේ එන්නත් ලබාදී තියෙනවා. කොරෝනා ආසාදනයෙන් දරුවන්ට ඇති වන සංකූලතා වැඩිහිටියන්ට සාපේක්ෂව අඩුයි. අන්න ඒ නිසාම දරුවන්ට එන්නත ලබාදීම වැඩිහිටියන්ට ලබා දීමට පසු සිදු කෙරෙනවා. සාමාන්‍යයෙන් සෑම රටකම පාහේ තත්ත්වය එසේයි. 

මේ වන විට සැලසුම් කර ඇති ආකාරයට දරුවන්ට එන්නත් ලබාදීම සිදු කෙරෙන්නේ කොයි ආකාරයෙන්ද?‍

ළමා රෝග විශේෂඥවරුන්ගේ සංගමයේ අදහසට අනුව මේ වන විට වයස අවුරුදු 12 ට වඩා වැඩි, නිධන් ගත රෝග (දියවැඩියාව, හෘද වස්තු සම්බන්ධ රෝග වැනි) ඇති දරුවන්ට ප්‍රථමයෙන් එන්නත ලබාදීමට නියමිතයි. 

දරුවන්ට වඩාත් සුදුසු සජීවී එන්නතක් (MRNA) ලබා දීමද? අජීවී එන්නතක් ලබාදීමද?

දරුවන්ට ලබාදෙන එන්නත සජීවී ද එහෙමත් නැත්නම් අජීවීද කියන ගැටලුවට වඩා වැදගත් වෙන්නේ සම්මත තත්ත්ව යටතේදී පරීක්‍ෂණ පවත්වා ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය මගින් දරුවන්ට ලබාදීමට සුදුසු බව තහවුරු කර තිබේද යන්නයි. අන්න ඒ විදියට පර්යේෂණ මගින් දරුවන්ට සුදුසු බවට අනුමත වෙලා තියෙන්නේ ෆයිසර්, මොඩර්නා එන්නත් දෙක පමණයි. 

ඇස්මා එහෙමත් නැතිනම් අසාත්මිකතා ඇති දරුවන්ට එන්නත් ලබාදීමට හැකිද?

ඇත්තටම කිව්වොත් ඒ අයට තමයි මේ එන්නත අත්‍යවශ්‍ය වෙන්නේ. නමුත් එන්නත ගැනීමේදී රෝහලකින්ම ලබා ගැනීම වැදගත්. එයට හේතුව යම් කිසි ආසාත්මිකතාවයක් ඇති වුණොත් රෝහලකදී නම් ප්‍රතිකාර ලබා දීම ඉතාම පහසු නිසයි. රෝග නොමැති අයට වඩා යම් යම් රෝග ඇති අයට එන්නත ලබා ගැනීම වැදගත්. 

එන්නත ගත්තත් රෝගය ඇති වෙන්න පුළුවන් නිසා ඇතැම් මව්පියන් දරුවාට එන්නත් ලබා දීමට මැලිකමක් දක්වනවා නේද?

ඒක අනුවණකමක්. එන්නත ලබා ගැනීමෙන් බලාපොරොත්තු වන්නේ රෝගය පැතිරීම අවම කිරීම වගේම සංකූලතා අවම කිරීම හා ජීවිත අවදානම අවම කිරීමයි‍. නිදන් ගත රෝග තියෙන අයට කොරෝනා වැළඳුනොත් මිය යාමේ හැකියාව ඉතාමත්ම වැඩියි. ඒ පිරිසත්  එන්නත ලබාගත්තොත් ඒ මිය යාමේ අවදානම අවම වෙනවා. එන්නත ලබාගත්ත අයයි ලබානොගත් අයයි ගත්තොත් මරණ සංඛ්‍යාව ඉතාම වැඩියි නිදන් ගත රෝග තියෙන අයගේ. නිදන් ගත රෝග තියෙන අය අනිවාර්යෙන්ම එන්නත් ලබාගත යුතුයි. 

කොරෝනා වැළඳුණු අයටත් එන්නත ලබා දෙනවද?‍

ඔව්.. එන්නත ලබා ගත යුතුයි. වෛද්‍ය උපදෙස් අනුව එන්නත ලබා ගත යුතු කාලය තීරණය කළ හැකියි. කොරෝනා ආසාදනයෙන් පසුව ඇතැමුන්ගේ යම් යම් ගැටලු ඉතිරිව තිබිය හැකියි‍. ඒ තත්ත්වයන් අනුව සලකා බලා වෛද්‍යවරු තීරණ්‍ය කරනවා එන්නත ලබාගත යුතු දිනය. 

දරුවන්ට පෞද්ගලික අංශයෙන් නිව්මෝනියා තත්ත්වයට ලබා දෙන එන්නත කොරෝනා ආසාදනයේදී යම් සහයක් ලබාදෙනවාද? 

නැහැ. ඒ එන්නත මගින් ආරක්ෂාව සැලසෙන්නේ නියුමෝකොකල් බැක්ටීරියාව හේතුවෙන් ඇති වන නිවුමෝනියා තත්ත්වයට පමණයි. එන්නතක තියෙන්නේ ඒකටම විශේෂ වූ වෛරසයකට හෝ බැක්ටීරියාවකට විරුද්ධව ප‍්‍රතිදේහ නිපදවීමක්. නියුමෝනියාව නැත්නම් නියුමෝකොකල් කියන එන්නත ලබාගෙන තිබුණත් කොරෝනා වලින් හැදෙන නියුමෝනියාවට එකේන් ප‍්‍රතිශක්තියක් හෝ බලපෑමක් ඇති වෙන්නේ නැහැ. නියුමෝනියාව සඳහා ලබා දෙන එන්නත සහ කොරෝනා රෝගය අතර සම්බන්ධයක් නැහැ.

දරුවන්ට කොත්තමල්ලි, වෙනිවැල්ගැට වැනි ආයුර්වේද ඖෂධ ලබා දීම සුදුසුද?

බටහිර වෛද්‍ය විද්‍යාවට අනුව එවැනි දේ ලබා දෙන්න කියා උපදෙස් දෙන්නේ නැහැ. ඒ වගේම අද වෙද්දී දරුවන්ට නොයෙක් බෙහෙත් වර්ග විටමින් වර්ග (D, C) අම්මලා ලබා දෙනවා. වෛද්‍ය උපදෙස්වලින් තොරව විශේෂයෙන් දරුවන්ට හිත්මතේට ඖෂධ හෝ විටමින් වර්ග ලබා නොදිය යුතුයි. කිසිදු පර්යේෂණයක් මගින් ඒ දේවල් සානාථ වී නැහැ. ඒ වගේම වැඩි වශයෙන් විටමින් වර්ග ඖෂධ ලබා ගැනීමෙන් ඇති විය හැකි අතුරු ආබාධ ගැන දෙමාපියන්ටත් වැටහීමක් නැහැ. දරුවා යම් සුවයක් නොපෙන්වනවා නම් රෝහල වෙත ගෙන එන්න. විශේෂයෙන්ම ස්ටීරොයිඩ් කාණ්ඩයේ ඖෂධ වර්ග වෛද්‍ය නිර්දේශයකින් තොරව ලබා දීම කිසිසේත්ම අනුමත කළ නොහැකියි. දරුවාට උණ තියෙනවා නම් බරට අනුව නියමිත පැරසිටමෝල් මාත්‍රාව ලබාදෙන්න. ඉන් එහා යමක් සිදුකරනවා නම් අනිවාර්යෙන්ම වෛධය උපදෙස් ලබාගන්න.

කොරෝනා සම්බන්ධව ඇති වන ගැටලු සහ අවශ්‍ය තොරතුරු සම්බන්ධයෙන් විමසිය හැක්කේ කාගෙන්ද?

සෞඛ්‍ය අමාත්‍යංශය සහ ශ්‍රී ලංකා වෛද්‍යවරුන්ගේ සංගමය හරහා දැනට 247 අංකය විවෘත කර තිබෙනවා. ඕනම දුරකථන ජාලයක් හරහා 247 අංකය ඇමතීමෙන් ලංකාව පුරා ඉන්න  ඕනෑම අයෙකුට වෛද්‍ය උපදෙස් ලබාගැනීමේ හැකියාව තිබෙනවා. ඒ වගේම එය ගිලන් රථ සේවාව සමගත් සම්බන්ධයි. මේ නිසාම අද වන විට කොරෝනා ආසාදිතයින් රැක බලාගැනීමට, අවශ්‍ය උපදෙස් ලබා ගැනීමට වගේම රෝහල් ගත වීම හා ඒ හා සම්බන්ධ ගැටලු ඉක්මනින් විසඳා ගැනිමට සැමටම අවස්ථාව උදා වී තිබෙනවා. 

විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:

ළමා රෝග විශේෂඥ, වෛද්‍ය දීපාල් පෙරේරා

රිජ්වේ ආර්යා ළමා රෝහල