අපේ දරුවන්ගේ වර්ධනය අපේ දරුවන්ගේ සන්නිවේදන කුසලතාවල වර්ධනය තීරණය වන්නේ ඔවුන් සතුව තියෙන කුසලතා සහ හැකියාවන් මත. ඉතින් ඔවුන්ගේ කුසලතාවන් වර්ධනය කරන්න පුළුවන් නම් අපිට ඔවුන්ගේ සන්නිවේදන ක‍්‍රියාවලිය ශීඝ‍්‍ර කරන්නට අනිවාර්යයෙන්ම පිටුබලයක් වෙන්න පුළුවන්. අන්න ඒ නිසාම දරුවන්ගේ සන්නිවේදන කුසලතාවන් වර්ධනයට අත්වැලක් වෙන්න පුළුවන් මූලික කුසලතා ගැන දැනුවත් වීම ඉතාම වැදගත්. මේ කුසලතා පිළිබඳ නිසි දැනුවත් බව දෙමව්පියන්ට වගේම ගුරුවරුන්ටත් බොහෝ වැදගත් වෙයි.

අපේ දරුවන්ගේ සන්නිවේදන කුසලතාවන් වර්ධනයට අත්‍යාවශ්‍ය වන පෙර කුසලතා මොනවද?

1. අවධානය
ඕන කෙනෙකුට ඕනම දෙයක් ඉගෙන ගැනීමට අවධානය තිබිය යුතුයි. උදාහරණයක් විදියට පාඩම් කරද්දී නැත්නම් කාර්යාලයේ වෙනත් වැඩකදී එහෙමත් නැත්නම් වත්තේ පිටියේ වැඩකදී වුණත් ඒ කාරයය හරිම විදියට කරන්න නම් අපි ඒ ක‍්‍රියාවලියට අවධානය දිය යුතුමයි. ඉතින් අපේ දරුවන්ගේ අවධානය කියන කුසලතාවය හොඳින් තිබ්බොත් අපිට අපේ දරුවන්ගේ සන්නිවේදන කුසලතාවය වර්ධනය කරන්නට ලොකු අත්වැලක් සපයන්න පුළුවන්. ඒක නිසා අපි දරුවන්ගේ සන්නිවේදන කුසලතා දියුණු කිරීමේදී අවධානය යොමු කළ යුතු ප‍්‍රධානම කුසලතාවයක් වන්නේ අවධානයේ මට්ටම දියුණු කිරීම.

2.පොදු අවධානය
දෙවන කුසලතාවය විදියට joint attention එහෙමත් නැත්නම් යමක් වෙනුවෙන් පවතින පොදු අවධානයයි. උදාහරණයක් විදියට මම ඔබට කිව්වොත් අර බලන්න, ඔබ මගේ ඇඟිල්ල දිහා බලලා ඒ ද්‍රව්‍ය දිහා බලනවා. ඉතින් යම් කිසි දරුවෙකුට මෙන්න මේ කියන කුසලතාවය නැත්නම් ගොඩක් වෙලාවට ඔහුට භාෂාව අවබෝධ කරගන්නට, එහෙම නැත්නම් සන්නිවේදන කුසලතාව වර්ධනය කරගන්නට ලොකු බාධාවක් විය හැකියි.

3. ඇසට ඇස බැලීම
අපි තවත් කෙනෙකු එක්ක කතා කරද්දි ඇසට ඇස නොබලා වෙනත් පැත්තක් බලාගෙන කතා කරනවා නම් අනිත් කෙනත් එක්ක සම්බන්ධතාවයක් ගොඩනඟා ගන්නේ නැහැ. ඔබට පුළුවන් නම් ඔබ කතා කරන පුද්ගලයාගේ ඇස දිහා බලාගෙන කතා කරන්න ඔබට අනෙත් පුද්ගලයත් එක්ක සම්බන්ධතාවය ගොඩනඟා ගන්න ඉතාමත්ම පහසුයි. ඉතින් අපේ දරුවන්ගේ eye contact එහෙමත් නැත්නම් ඇසට ඇස බැලීමේ කුසලතාවය වර්ධනය කිරීමත් සන්නිවේදන කුසලතා දියුණු කිරීමේ මූලික ආරම්භක කුසලතා වල එන තවත් එක් කුසලතාවක් වෙනවා.

4. තේරුම් ගැනීමේ හැකියාව
මෙය සන්නිවේදන කුසලතාව වර්ධනය කිරීමේදී විශාල කාර්යයභාරයක් ඉටු කරනවා. මේක අපිට අදියර කීපයකින් හඳුනා ගත හැකියි.
පරිසරයේ සිදුවන සිදුවීම් තේරුම් ගැනීමේ හැකියාව
උදාහරණයක් විදියට කෝච්චියක් ගත්තොත්, කෝච්චියක් යනවා, කෝච්චිය එන්නේ මේ පැත්තේ ඉදලා මේ පැත්තට කියලා අවබෝධය දරුවට තියෙන්න ඕන. ඒ වගේම අපි හිතුවොත් බස් එකක ශබ්දයක් අපිට ඇහෙනව නම් ආ බස් එක එන්නේ මේ පාරේ, මෙන්න මේ දිශාවට තමයි බස් එක යන්නේ. කෝච්චියේ ශබ්දයෙන් බස් එකේ ශබ්දය වෙනස් කරලා හඳුනාගැනීමට හැකිවීම වැදගත්. අන්න ඒ වගේ පරිසරයේ සිදුවන විවිධ විවිධ ශබ්ද තේරුම් ගැනීම සහ ඒවට ප‍්‍රතිචාර දැක්වීමට ඇති හැකියාව දරුවාගේ සන්නිවේදන කුසලතා වර්ධනයේදී ඉතාමත්ම රුකුලක් වෙනවා.
විවිධ පුද්ගලයන් හඳුනාගැනීම සහ ඔවුන්ට ප‍්‍රතිචාර දැක්වීමට ඇති හැකියාව
අපි හිතුවොත් කුඩාම වයසේ දරුවන්ට තමන්ගේ පවුලේ සාමාජිකයන් හඳුනාගන්න අමාරුයි. හැබැයි වයසින් මුහුකුරා යද්දී කුසලතාව වර්ධනය වෙද්දී දරුවට පුළුවන් මේ මගේ අම්මා, මේ මගේ තාත්තා, මේ පවුලේ සාමාජිකයෙක්, මේ අපේ පවුලේ සාමාජිකයෙක් නොවන කෙනෙක් කියන අවබෝධය ලබාගන්න. මෙන්න මේ විදියට විවිධ පුද්ගලයින් තේරුම් ගැනීමට ඇති හැකියාවත් ඒ ඒ විවිධ පුද්ගලයින්ට විවිධ අයුරින් ප‍්‍රතිචාර දැක්වීමට ඇති හැකියාවත් දරුවන්ගේ සන්නිවේදන කුසලතාව වර්ධනයට අත්වැලක් වන මූලික කුසලතායි.

5. විවිධ ශබ්ද හඳුනාගැනීම හා එම ශබ්ද අනුකරණය කිරීමට දරුවට ඇති හැකියාව
ගොඩක් වෙලාවට අපි දරුවොත් එක්ක සෙල්ලම් කරද්දී විශේෂයෙන්ම කුඩාම වයසේ දරුවොත් එක්ක සෙල්ලම් කරද්දී අපි සෙල්ලම් කරනවා සතුන්ගේ ශබ්ද භාවිත කරලා, එහෙමත් නැත්නම් වාහනවල ශබ්ද භාවිත කරලා. ඉතින් අපිට මේ වගේ ශබ්ද එක්ක කරන සෙල්ලම් අපි කියනවා vocal play කියලා. මෙන්න මේ ක‍්‍රියාකාරකම් වලදී දරුවට පුළුවන් නම් මෙන්න මේ ශබ්දය එන්නේ මෙන්න මේ සතාගෙන්, මෙන්න මේ ශබ්දය අදාල වෙන්නේ මෙන්න මේ වාහනයට කියන දේ ගලපගන්න සහ ඒ ශබ්ද නැවත නැවත අනුකරණය කිරීමට එයත් සන්නිවේදන කුසලතාවන් වර්ධනය කිරීමට දරුවන්ට මහත් රුකුලත් වෙනවා.

6. එකිනෙක ගැලපීමේ හැකියාව
මෙයත් සන්නිවේදන කුසලතාවන් වර්ධනය කිරීමට රුකුලක් වෙන කුසලතාවක් වෙනවා. උදාහරණයක් ‍විදියට පෑනක් පෙන්නලා මොකක්ද කියලා විමසූ විට එය පෑනක් ලෙස හඳුනාගෙන, එය පෑනක් ලෙස නම් කිරීමට නම් මොළයේ භාෂාව සම්බන්ධ කොටසේ ක‍්‍රියාවලීන් කීපයක් සිද්ධ වෙනවා. පළවෙනිම දේ තමයි මෙන්න මේ දකින දේ මොළයේ ද්‍රව්‍ය පිළිබඳ මතකය තැන්පත්ව ඇති කොටසේ තිබෙන ද්‍රව්‍යත් එක්ක ගලපගන්න දරුවට හැකියාව තියෙන්න ඕන. ඒ ගලපගත්ත පින්තූරයට ගැලපෙන වචනය අඳුරගන්න ඕන. පැන්සල, පෑන, පිඟාන, කෝප්පය කියන මේ වචන ගොන්න අතුරින් මේ දෙය මොකද්ද ඒකට ගැලපෙන වචනය පෑන කියන වචනයයි කියලා දරුවට ගලප ගැනීමේ හැකියාව තියෙන්න ඕන. ඊට පස්සේ මොළය මගින් කටට අවශ්‍ය සංවේදනය, පණිවිඩය එවනවා පෑන කියන වචනය කියන්න කියලා. ඉතින් ඒ අතින් බලද්දී ගලපා ගැනීම සන්නිවේදන කටයුතු සඳහා අත්‍යවශ්‍ය කුසලතාවයක්.

7. වාචික නොවන සන්නිවේදන ක්‍රම (non verbal communication strategies) හඳුනා ගැනීම
මුහුණේ ඉරියව්, අත්වලින් පෙන්වන දේවල්, චලනවලින් පෙන්වන දේවල් පින්තූර වලින් පෙන්වන දේවල් හඳුනාගැනීමට ඇති හැකියාවයි. අපි හිතුවොත් දරුවෙක්ට දුක මූණක් දැක්කම මෙයාට දුක හිතෙන සිද්ධියක් සිද්ධ වෙලා, දැන් මෙයා ඉන්නේ දුකෙන්. එහෙමත් නැත්නම් අපිට කේන්ති ගිහින් ඉන්න වෙලාවට දැන් නම් අම්මට හොඳටම කේන්ති ගිහිල්ලා ඉන්නේ, මේ වෙලාවේ මං අම්මට කතා කරන්න ගියොත් බැනුම් අහන්න වෙනවා. මේ කියන අවබෝධය දරුවෙක්ට ගන්න පුළුවන් නම් ඒ non verbal communication පිළිබඳ තියෙන අවබෝධයයි. ඒක නිසා non verbal communication ගැන දරුවා යම් කිසි මට්ටමකින් කුසලතාවයක් දක්වනව නම් ඒ කුසලතාවය දියුණු කිරීමට අත්වැලක් සපයන එක අනිවාර්යයෙන්ම සන්නිවේදන කුසලතා දියුණු කරගැනීමට දරුවාට අත්වැලක් වීමට හැකි කාර්යයක් වෙනවා.

‍8. සරල විධාන සහ කුඩා වාක්‍ය තේරුම් ගැනීමට ඇති හැකියාව
යම් කිසි දරුවෙකු වචන භාවිත කරනව නම් වචන කතා කරන්න පුළුවන් නම් යම් කිසි මට්ටමකට අවබෝධය තියෙනව නම් අපේ ඊලඟ පියවර විය යුත්තේ සරල වාක්‍ය සහ සරල විධාන තේරුම් ගැනීමට දරුවාට තියෙන හැකියාව දියුණු කිරීමට ක‍්‍රියාකාරකම් කිරීම. අපිට පුළුවන් පොඩි පොඩි ද්‍රව්‍ය දීලා දරුවට කියන්න පුළුවන් මේක අම්මට දෙන්න, මේක තාත්තට දෙන්න එහෙම නැත්නම් මට ඔයාගේ ඇස් පෙන්නන්න. අපිට දේවල් ඇහෙන්නේ මොකෙන්ද, බෝතලය අරගෙන කෝප්පය උඩින් තියන්න. මෙන්න මේ වගේ විවිධ විධාන දීලා විවිධ විධාන වලට කොහොමද ප‍්‍රතිචාර දක්වන්නේ කියන එකට දරුවාව හුරු කළ හැකියි.

9. වාර ගනිමින් සෙල්ලම් කිරීම
interactive play activities වලට යොමු වීමත් දරුවගේ සන්නිවේදන කුසලතාවන් දියුණි කිරීමට අපිට තවත් අත්වැලක් වෙන්න පුළුවන්. අපි හිතුවොත් බෝලය එකිනෙකා අතර පාස් කරමින් සෙල්ලම් කරන විට එය නිකම්ම පාස් කරනවාට වඩා තාත්තගේ වාරේ, බබාගේ වාරේ, තාත්තාගේ වාරේ බබාගේ වාරේ මේ විදිහට වාර ගනිමින් අපට ඒ වාර ගන්න කෙනාගේ නම කියමින් බෝලය පාස් කළ හැකි නම් එකිනෙකා අතර වාර ගැනීම පිළබඳ දරුවට අවබෝධය තියෙනවා. ඒ වගේම මේ එකිනෙකා අතර වාර ගැනීම පිළිබඳ අවබෝධය සන්නිවේදන කුසලතා වලට අත්‍යවශ්‍ය දෙයක් වෙනවා. එතකොට තමන් විතරක් කතා කරනවා වෙනුවට මම කතා කලාට පස්සේ මගේ කතාවට ප‍්‍රතිචාර දක්වන්න තව කෙනෙක් ඉන්නවයි කියන අවබෝධය දරුවට ලබෙනවා.

10. චරිත නිරූපණය
ඔබට පුළුවන් පොඩි පොඩි ක්‍රියාකාරකම්වල යෙදෙන්න. උදාහරණ විදියට මම තමයි අම්මා, බබා තමයි තාත්තා. ඒ විදියට අපිට නොයෙක් සංවාද ගොඩනගන්න හැකියාව ලැබෙනවා. ඒ වගේම මම තමයි ටීචර්. බබා තයි පන්තියේ ‍ඉගෙන ගන්නේ. ඔන්න අම්මා තමයි ලෙඩ වෙලා ඉන්නේ. බබා තමයි ඩොක්ටර්. මෙන්න මේ විදියට එදිනෙදා ජීවිතයේ අපි මුහුණදෙන අත්දැකීම් විවිධ විවිධ සෙල්ලම් ආශ‍්‍රයෙන් දරුවා සමග සිදු කළ හැකියි.

කථන චිකිත්සකවරයෙක් වෙත ඔබ ඔබේ දරුවා රැගෙන යන්නේ කතාවේ ඇති අඩුපාඩුවක් නිවැරදි කරගන්න වුණත් ඇතැම් විට ඔවුන් දරුවා සමග සෙල්ලම් කරනවා, බෝල දානවා, සබන් බෝල පුම්බනවා, කතන්දර කියලා දෙනවා දකිද්දි එය ගැටලු සහගත අත්දැකීමක් විය හැකි වුවත් එතැනදී සිදුවන්නේ කතාවේ දියුණුව වෙනුවෙන් දරුවෙකුගේ පෙර කුසලතා වර්ධනය කිරීම බව වටහා ගන්න.

විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:

පාත් ටු වොයිස් යූ ටියුබ් නාලිකාවේ නිර්මාතෘ භාෂා හා කථන ව්‍යාධිවේදී, ආචාර්ය නිමීර වීරරත්න මහතා 

මේ පුංචි කතාව ඔබ කියවන්න..එයින් පසුව ඔබත් දරුවා සම්බන්ධව මෙවැනි සිදුවීමකට මුහුණ  දුන්නොත් ඒ වෙනුවෙන් ප්‍රතිචාර දක්වන්නේ කොහොමද..?

අපි මේ දරුවා ”මයික්” යැයි නම් කරමු. ඔහු වයස අවුරුදු අටක් වැනි පුංචි වයසක දරුවෙක්.සෑම පාසල් නිවාඩුවකදීම දෙමව්පියන් සමග සීයා බැලීමට යන මයික් මේ වතාවේ අපුරු ඉල්ලීමක් කලේය.

මට මේ නිවාඩුවේ සීයා බලන්න තනියම යන්න ඕන.

ඔයා කොහොමද යන්නේ..?

කෝච්චියේ..

හරි.. එහෙමනම් ලෑස්ති වෙන්න. අපි නැතුව ඔයාට තනියම යන්න පුලුවනිද..?

ඔව්..

හොදටම විශ්වාසයි..

ඔව් මට පුලුවනි..

මයික්ගේ දෙමව්පියන් ගමනට අවශ්‍ය සියලුම දේ සූදානම් කලා. දැන් මයික් පිටත්වෙන්න සූදානම්.

පුතා පරිස්සමෙන් යන්න..මේ ලියුම ඔයාගේ සාක්කුවේ තියා ගන්න. හදිසියක් වුනොත් ලියුම කඩලා බලන්න..අලවන ලද ලියුම් කවරයක් මයික්ගේ සාක්කුවේ තබා අම්මා එහුට ගමනට අවසර දුන්නාය.

මයික් පිටත්ව ගියේය. ඒත් දුම්රියපොළ අසලට යන විට ඔහුට හිතුනේ පාරේ යනෙන සියලු දෙනාම තමා වෙත බලා සිටින ආකාරයක්.දැන් මයික්ගේ හිතට බියක් ඇති විය. ඇස් කදුලින් පිරී ගියේය.දෙපා පණ නැති වෙන්නා සේ දැනිනි.

කමක් නෑ..බයක් වුනොත් කරන දේ මේ ලියුමේ ඇති.ඔහු කවරය විවෘත කළේය.

පුතේ…බයවෙන්න එපා. අපි කෝච්චියේ ”සී ” පෙට්ටියේ…එහි ලියා තිබුනේ එපමණකි.

තනියෙන් ගමට යන්නට පැමිණි මයික්ගේ බිය දැන් අවසානයි.තමා පරාජය වුනේ නැතැයි යන හැඟීම හිතේ විය.

පුංචි දරුවන් වුනත් පුංචි කමට යම් යම් විදිහට ස්වාධීනත්වයක් අපේක්ෂා කරනවා.එතැන ඇති වරදක් නැහැ.නමුත් පුංචි වෙනසක් තියෙනවා.දෙමව්පියන්ගේ පැත්තෙන් බලන විට ඔවුන් දරුවන්ට යම් ආකාරයකින් ස්වාධීනත්වයක් ලබා දීමට පුංචි බියක් දක්වනවා.

ගැටුමකට මුල පුරන්නත් පුලුවනි…

දරුවා තමන්ගේ ස්වාධීනත්වය වෙනුවෙන් සටන ආරම්භ කරන විට දෙමව්පියන් විදිහට ඔබ ඒ වෙනුවෙන් විරෝධයක් ඇති කරනවා නම් ඔන්න…දැන් දෙපාර්ශවයම සටනට ආයුධ අරගෙන අවසානයි. මට කැමැති දෙයක් කරන්න අම්මා ඉඩක් දෙන්නෙම නෑ… කියද්දී ඔයා තවම පුංචියි…අපේ කෑම ඇඳිම යටතේ ඉන්නේ…ඒ හින්දා ඔයාට ඕන විදිහට හැසිරෙන්න බැහැ..මේ විදිහට විරෝධය පාන අවස්ථාවන් ඔබේ ජීවිතයේ ඕනෑ තරම් ඇති.ඒ වගේම ඔබේ බාල කාලයේදී ඔබේ දෙමව්පියන් විසින් මේ විදිහට ඔබේ ඉල්ලීම් ප්‍රතික්ෂෙප කරන්නත් ඇති.

එතැනත් සාධාරණයි…

දරුවන් ස්වාධින වෙන්න ගසේ යම් අනතුරක් කර ගත්තොත් සමහර විට එය ජීවිතයෙන් වන්දි ගෙවන තරම් අවදානම් කටයුත්තක්. අපි මෙහෙම කියමු. වාහනයක් පදවන පිපාසයෙන් පසුවෙන නව යොවුන් දරුවෙන් ඒ ගැන නිසි පුහුනුවක් නොමැතිව වාහනය පදවන්න ගියොත් එය අවදානම් සහිත දෙයක්. ගොඩ ඉඳන් පීනන්න බැහැ කියනවා වගේ පදවන රියට අනතුරු සිදු වෙන බව ඇත්ත. ඒත් මෙතැනදී රථයත් දරුවාත් යන දෙදෙනාගේම ආරක්ෂාව සහතික වීම වැදගත්. තවත් අන්දමකින් කිවහොත් යකඩ ගොඩක් නම් නැවත් පිළිසකර කර ගන්න පුලුවනි. මුදලින් හානියක් වුනොත් එය නැවත ලබා ගන්න පුලුවනි. ඒත් දරුවාගේ ජීවිතය ඒ විදිහට තක්සේරු කරන්න බැහැ.

මේ නිසා දරුවාගේ හැකියාවන් සම්පූර්ණයෙන්ම නැති වෙන්න පුලුවනි.

මනෝ විද්‍යාඥයින් පවා පෙන්වා දෙන අන්දමට දරුවෙකුගේ බොහෝ කුසලතාවයන් සැගවී තිබෙන අතර නිදිගත් යෝධයන් අවදි වෙන්න පුලුවනි. ඒ අතර දැවැන්ත යෝධයන් සිටින්න පුලුවනි.නමුත් මේවාට අවදි වෙන්න ඉඩ නොදුන්නහොත් උපන්ගෙයිම මියයන්න පුලුවනි. 

එහෙමනම් දෙමව්පියන් විදිහට ඔබ කටයුතු කරන්නේ කොහොමද…?

දරුවෙක් ස්වාධීනව යමක් කිරීමට ඉඩ ඉල්ලා සිටිනවා නම් ඒ වෙනුවෙන් පෙර සූදානම දෙමව්පියන් විසින් ලබා දීම වැදගත්. එසේ නොමැතිව දරුවාට ඔහුගේ ඉල්ලීම තරයේ ප්‍රතික්ෂෙප කිරීම වගේම ඔහුගේ මනාපයට එය සිදු කර ගැනීමට ඉඩ ප්‍රස්ථාව සලසා දීම සුදුසු නැත.

දෙමව්පියන්ගේ උදව්ව දරුවාට ශක්තියක්…

දරුවා ස්වාධීනව යමක් කිරීමට දරන උත්සාහයේදී දෙමව්පියන්ගේ උදව්වක් ඒ වෙනුවෙන් ලැබෙනවා නම් එය දරුවාට විශාල ශක්තියක්. තමාට ධෛර්ය වෙනුවෙන් දෙමව්පියන්ගේ උදව්ව ලැබෙන නිසා දරුවාගේ ආත්ම ශක්තිය වර්ධනය වෙනවා.එමෙන්ම යම් අපහසුතාවයක් හෝ බිඳවැටීමක් සිදු වුන විට තමා පිටිපසින් දැවැන්ත ශක්තියක් ඇති බැව් දරුවා ඒත්තු ගන්නවා.

එහෙමනම්…ඔබේ දරුවාගේ ස්වාධීනත්වය වෙනුවෙන් යම් දායකත්වය දීම වැදගත් බැව් ඉහත දැක්වෙන සිදුවීමෙන්ම පෙනෙනවා නේද..?මයික්ගේ ඉල්ලීම මව්පියන් ඉවත දැම්මේ නැත. නමුත් ඔහුගේ ආරක්ෂාව ගැනත් ඔවුන් සහතික විය.ඉතින් ඔබේ දරුවා සම්බන්ධවත් මෙවැනි සිදුවීම් ඇති වුනොත් මත ගැටුමකට මුල පුරන්න එපා. ස්වාධීන වීමට ඉඩ දෙන්න. ආරක්ෂාව ගැන සහතික වෙන්න.එවිට දරුවා වගේම ඔබත් දිනුම්..

අපි කවුරුත් කැමති අපේ දරුවන් ගති පැවතුම්, ගුණ ධර්ම අතින් ඉහළින්ම ඉන්නවා දකින්නයි. ඒත් මෙහිදී වැදගත් කරුණ වන්නේ දරුවන්ගේ අනාගතය ඔබවත් කිරිමට නම් වැඩිහිටි අපගේ මගපෙන්වීම අවශ්‍ය වන බවයි. අපේ දරුවෝ බොහෝ දෙනෙකක් අනුගමනය කරන්නේ අපි කියන දේට වඩා අපි කරන දේයි. ඒ කුඩා දරුවෝ අනුකරණයට ඉතාම දක්ෂ නිසයි. 

”අනේ ඒ දරුව නම් රත්තරන් වටින පුතෙක්, අනේ ඒ දරුව නම් රත්තරන් දුවෙක්” කියන මෙන්න මේ වචන ටික ඔබේ කනට ඇහෙන්න ලැබීම පුදුම වාසනාවක් කියලා ඔබට හිතෙනවා. ඉතින් අපේ මේ පුංචි පැටවුන්ට හොඳ ගතිගුණ ඒ වගේම ගුණ ධර්ම කියලා දෙන්න සුවිශේෂී ක‍්‍රම තියෙනවද? 

• කතාවෙන් නොව ක්‍රියාවෙන් පෙන්වන්න

ඇත්තටම මුලින් සඳහන් කළ විදියට අපේ දරුවෝ ගොඩක් දෙනෙක් අපි කියන දේට වඩා අපි කරන දේයි අනුගමනය කරන්නේ. ඔබ බොහෝමයක් දේවල් ඔබේ දරුවන්ට කියනවා ඇති. හැබැයි ඒ කියන බොහෝමයක් කාරණා වලට වඩා ඔබ කරන දේ පිළිබඳව දරුවෝ බොහෝ විමසිලිමත්ව බලාගෙන ඉන්නවා. අනන් ඒ නිසාම වැඩිහිටි අපි සිහි තබා ගත යුතු ප‍්‍රධානම දේ වන්නේ වැඩිහියන් ලෙස අපි මොනවද කරන්නේ, අපේ හැසිරීම කොහොමද කියන කරුණයි.

අපේ දරුවෝ හරිම රෞද්‍ර ලෙස හැසිරෙනවා නම්, අපේ දරුවෝ නිතැතින්ම ප්‍රචණ්ඩ නම් එයට ප‍්‍රධාන හේතුව ඔවුන් දකින, හැදෙන පරිසරය. ඉතින් එතැනදී දෙමව්පියන් විදියට අපිට ලොකු වගකීමක් තියෙනවා යහපත් ගුණ ධර්ම වලින් හෙබි දරුවෙකු රටට දායාද කරනවා නම් අනිවාර්යෙන්ම නිවසේ පරිසරය ඊට ගැලපෙන සහ ඊට අනුගත වන පරිදි සකසා ගැනීම සම්බන්ධව. 

උදාහරණයක් ලෙස ගතහොත් ඔබ, ඔබේ දෙමව්පියන්ට සලකනවා නම් දරුවන්ට ඔබට සලකන්න කියා දීම අවශ්‍ය නැහැ. අසරණව සිටින පුද්ගලයන්ට ඔබ උදව් කරනවා නම්, ඔබේ දරුවාත් එය ඔබෙන් උකහා ගනීවි. ඔබ, ඔබේ සහෝදර සහෝදරියන් සමග ඉතාමත් මිත‍්‍රශීලීව කාලය ගත කරනව නම්, ඔබේ දරුවනුත් තම සහෝදර සහෝදරියන් සමග මිත‍්‍රශීලිව කාලය ගත කරාවි. ඒ ඔබේ දරුවා තම පරිසරයෙන්ම ඒ දේ අත්දිමින් ඉගෙන ගන්නා නිසයි. අන්න ඒ වගේ අ‍පේ ක්‍රියාවන්වලට අනුව අපේ දරුවෝ හරි දේ වගේම වැරදි දේත් ‍තම මනස තුළ රෝපණය කර ගත හැකියි. 

හිතන්න, ඔබ ඔබේ දරුවගෙන් යම් උදව්වක් බලාපොරොත්තු වෙනවා. එය සිදු කළ පසු ඔබ අනිවාර්යෙන්ම දරුවාට ස්තුති කළ යුතුයි. එවිට අනිවාර්යෙන්ම ඔබේ දරුවත් නිතැතින්ම එය ඉගෙන ගන්නවා. කවුරු හෝ ඔබට උදව්වක් කළොත් ස්තුතිය කියන්න කියා ඔබ දරුවාට කියා දුන්නට වඩා ඔබ එය ක්‍රියාවෙන් සිදු කළොත් එය ඉතා ශීඝ‍්‍රයෙන් දරුවාගේ මොළය මගින් උකහා ගන්නවා. අපි දෙමව්පියෝ විදියට බුද්ධිමත්ව කටයුතු කිරීම ඉතාම වැදගත්. දරුවන්ට යහගුණ, හරි වචන, හොඳ පුරුදු කියලා දෙනව නම් එය ක‍්‍රියාවෙන් පෙන්වන්න. එවිට දරුවෝ නිරායාසයෙන්ම එය ඉගෙන ගන්නවා. 

• ආදර්ශමත් කතා පොත් කියවන්න ඉඩදෙන්න

ජාතක කතා ආශ‍්‍රයෙන්, ආගමික ඉගැන්වීම් ආශ‍්‍රයෙන් වගේම විවිධ විවිධ පණිවිඩ රැගත් විවිධ පොත් ඇති අතරම එවැනි ආදර්ශමත් කතා දරුවාට කියවීමට දීමෙන් නිතැතින්ම යහ පුරුදු ඉගෙන ගැනීමට ඇති හැකියාව වර්ධනය වෙනවා. 

• දහම් පාසල් යවන්න

ඔබ මොන ආගමේ වුණත් ඉරිදට ගොඩක් ආගමික ස්ථානවල විවිධ විවිධ දහම් පාසල් පැවැත්වෙනවා. ඉතින් ඔබට පුළුවන් නම් ඔබේ දරුවා දහම් පාසලට යොමු කරන්න, නැත්නම් ඔබේ දරුවට පූජ්‍ය පක්‍ෂය ආශ‍්‍රය කරන්න අවස්ථාව සලසා දෙන්න. මෙමගින් දරුවාගේ චරිත සංවර්ධනය කරන්න ඔබට දායක වෙන්න පුළුවන් ප‍්‍රමාණය අතිමහත්. දහම් පාසලකින් ඉගෙන ගන්න පුළුවන් වෙන්නේ බුද්ධ ධර්මය එහෙමත් නැත්නම් ඒ ඒ ආගමික පසුබිම සම්බන්ධ දේවල්ම විතරක් නෙවෙයි. දහම් පාසලකින් චරිත සංවර්ධනයට, යහ පුරුදු ඉගෙන ගැනීමට, ඒවා භාවිත කිරීමට ලොකු අත්වැලක් ලැබෙනවා. ඉතින් අනිවාර්‍යයෙන්ම ඔබේ දරුවා ඔබට අවශ්‍ය නම් යහපත් පුරවැසියෙක් විදියට රටට දායාද කරන්නට දහම් පාසලත් සමග එක්කාසු කිරීම වැදගත් තීරණයක් බව කිව යුතුමයි

• දරුවගේ යහපුරුදු දැක්කම ඒවා අගයන්න

ඇගයීම දරුවන්ගේ හොඳ ලක්‍ෂණ තවදුරටත් ඉදිරියට පවත්වාගෙන යාමට ඔවුන්ට රුකුලක් බව අමතක කරන්න එපා. යම් කිසි හොඳ දෙයකදී හොඳ/ධනාත්මක ප‍්‍රතිචාරයක් දරුවාට දක්වන්න ඔබට පුළුවන් නම් වගේම එය අගය කරමින් එය කතා කරන්නත් අනිත් පුද්ගලයින් ඉදිරියේ එය වර්ණනා කරමින් කතා කරන්නත් ඔබට පුළුවන් නම්  දරුවා නිතැතින්ම ඒ වගේ හැසිරීම් රටා ඉදිරියට පවත්වාගෙන යන්නට ලොකු රුකුලක් වනවා. 

• අපේ ජීවිත පාඩම් දරුවන් එක්ක බෙදාහදාගන්න

අපිට පුළුවන් නම් දරුවන්ට අපේ ජීවිතයේ විවිධ වැදගත් සිදුවීම් අලලා අපි පාඩම් ඉගෙන ගත්ත තැන් අලලා දරුවන් සමග කතා කරන්නට එමගින් දරුවන්ට ගොඩක් දේවල් ඉගෙන ගත  හැකියි. අපිට පුළුවන් අපි චූටි කාලේ මේ වගේ සිදුවීම් සිද්ධ වෙලා තියෙනවා, ඒ වගේ සිදුවීමකදී මම මේ විදියට තමයි කටයුතු කළේ, මට ඒකෙන් මේ වගේ ප‍්‍රතිචාරයක් ලැබුණේ යනාදි වශයෙන් දරුවා සමග ඔබට කතා කරන්න අවස්ථාව සලසා ගත්තොත් දරුවාගේ චරිතයසංවර්ධනය වෙනුවේ ඔබට අනිවාර්යෙන්ම ලොකු අත්වැලක් විය හැකියි. 

• දරුවට ඇහුම්කන් දෙන්න

ඔබ, ඔබේ දරුවාට ඇහුම්කන් දෙන අම්මෙක් තාත්තෙක් නම් පාසලේ සිදුවන සිදුවීම්, නිවසේ සිදුවන සිදුවීම් පිළිබඳව නිතැතින්ම දරුවා හරහා ඔබට අවබෝධයක් ලබාගත හැකියි. දරුවා වැරදි ක‍්‍රියාමාර්ගයකට යොමු වී නම් ඔහුව නිවැරදි කරන්නටත් ඒවගේම දරුවා විසින් යම් කිසි හොඳ දෙයක් කර ඇත්නම් එය ඇගයීමටත් ඔබට අවස්ථාව හිමි වෙනවා. 

වැඩිහිටි අපි සැමවිටම වටහා ගත යුතු දෙයක් වන්නේ අපි දෙන දේ තමයි අපිට ලැබෙන්නේ කියන කරුණයි. ඔබ කෙහෙත්ම අකැමතියි  ඔබේ දරුවා හිරගෙදරක, මහමග දුක්විඳිනවා දකින්න. එසේ නම් ඔබ අද කළ යුත්තේ ඔබ අද දවසේ ගත යුතු නිවැරදි තීරණය ගැනීමයි. අද වන විට අපි අපේ ජීවිත තරගයට නොදැනුවත්වම අවතීර්ණ වෙලා. ඒ තරගය නිසා හොඳ පුරුදු/යහපත් ගති පැවතුම් අපිට අමතක වෙලා. ඒත් අපි ඒවා අපේ දරුවන්ට ඉගැන්නුවොත්  අනාගතයේ අපේ දරුවෝ ලස්සන ජීවිත ගත කරනවා දකින්නට හැකියි. 

ඉතින් අපේ දරුවන්ට පුංචි කාලයේදීම එකිනෙකාට ගරු කරන්න ඉගැන්නුවොත් අනිවාර්යෙන්ම ඔවුන් වැඩිවියේදී අනෙකාට ගරු කරන්න පුරුදු වෙනවා. ඉතින් මේ විදියට පුළුවන් නම් හරිදේ මොකක්ද වැරදි දේ කුමක්ද, කියලා දරුවන්ට කුඩා කාලයේම හඳුන්වලා දෙන්න, ක‍්‍රියාවෙන් පෙන්නලා දෙන්න දරුවෝ අනිවාර්යෙන්ම ඔබව අනුකරණය කරමින් ඔබට අවශ්‍ය මාර්ගයේ ගමන් කරාවි. කක්කුට්ටා ඇදේ යන ගමන් ඔවුන්ගේ දරුවන්ට කෙලින් යන්න කියලා හරි යන්නේ නැහැ. ඒක නිසා අපි ඉස්සෙල්ලා කෙලින් යන්න  ඕන. එහෙම වුණොත් අපේ පැටවු අපි පිටිපස්සේ කෙලින් එයි. 

විශේෂඥ මතය, අදහස සහ මූලික සටහන:

පාත් ටු වොයිස් යූ ටියුබ් නාලිකාවේ නිර්මාතෘ භාෂා හා කථන ව්‍යාධිවේදී, ආචාර්ය නිමීර වීරරත්න මහතා 

කෑමකට එළියට යාම බොහෝ පවුල් වල සිටින දරුවන් හා වැඩිහිටියන් සඳහා විනෝදජනක අවස්ථාවකි. ඒ නිසාවෙන් ම දරුවන් තම දෙමවුපියන් හට එළියට ගොස් කෑමවේලක් ලබා ගැනීමට නිතර යෝජනා කරති.  නමුත් චර්යාත්මක ගැටළු ඇති දරුවන් උදාහරණ ලෙස ඔටිසම්, ඌණ අවධාන හා අධි ක්‍රියාකාරී දරුවන්, විවිධ සින්ඩ්‍රෝම් සහිත දරුවන් ආදී බොහෝ පිරිසකට මෙය විනෝදජනක නොවනු ඇත. ඒ නිසාවෙන් ම දෙමවුපියන් ද මෙම දරුවන් සමඟ එළිය ට ගොස් ආහාර ගැනීමේ දී ඇති වන ගැටළු නිසා මෙම අවස්ථාවන් මඟ හැරීම හා උත්සුකව කටයුතු නොකිරීම සුලභ කරුණකි. නමුත් කිව යුතුම කරුණ වන්නේ මෙම දරුවන් හට මෙවන් අවස්ථාවන් මඟ හැරිම වෙනුවට මෙවන් සුවිශේෂී අවස්ථාවන්සඳහා මුහුණ දීමට, එහිදී ඔවුන්ගේ හැසිරීම් කළමනාකරණය කර ගැනීමට, විවධ අත්දැකීම් වලට මුහුණ දීමට, සමාජීය කුසලතා වර්ධනයට, විවධ පරිසරයන්ට අනුවර් තනය වීමට දරුවන් උනන්දු කල යුතුමය.

අප කෙසේ පැවසුවත් දෙමවුපියන් හට ඇති ගැටළු බොහෝ පවතී. ආගන්තුක පරිසරයේදී දරුවාගේ හැසිරීම වෙනස් වීම, එක තැනක වාඩි වී ආහාර ගැනීම ගැටළු කාරී වීම, අවන්හලේ සිටින අනෙකුත් පිරිස් දරුවා දෙස වෙනස් ලෙස බැලීම, දරුවා වෙනස් වූ ආහාර රස විදීම ට අකමැති වීම ආදී බොහෝ ගැටළු දෙමවුපියන් හට පවතී.  නමුත් මෙවන් ගැටළු නිසා ඔබේ දරුවාට මෙම අවස්ථාවන් මඟ නොහැර සහභාගී වීමට උපක්‍රම කිහිපයක් පහතින් සාකච්චා කරමු.

• සූදානම් වන්න.

වැඩිහිටියන් වන අප හට අවන්හලකට ගොස් ආහාර ලබා ගැනීම මහත් ආශ්වාදයක් ගෙන දෙයි. එහිදී අප ට ඇණවුම් කල ආහාර ලැබෙන තුරු සතුටු සාමිචියේ දීම, ඡායාරූප ගැනීම ආදී බොහෝ දේ විනෝදජනක වුවද ඔබේ දරුවාට එය විනෝදජනක නොවනු ඇත. එමනිසා දරුවා හට ඔහුගේ/අයගේ අවධානය එක තැනක රඳවා ගෙන සිටිය හැකි නිවසේ දරුවා අශාවෙන් කරනු ලබන ක්‍රියාකාරකම් කිහිපයක් සූදානම් කර ගන්න. උදාහරණ ලෙස චිත්‍රයක් පාට කිරීම, ඇමුණුම් ක්‍රියාකාරකමක්, Puzzle එකක් ආදී දරුවා ප්‍රිය කරන යමක් මේ සඳහා සුදුසු වේ. එහිදී කෑම ලැබෙන තුරු හෝ දරුවා එක තැනක රඳවා තබා ගැනීමට මෙය ඔබට පිටුවහලක් වනු ඇත. 

• ආසන සැකසීම පිලිබඳ සලකිලිමත් වන්න.

දරුවා හට පහසුවෙන් වාඩි විය හැකි මෙන්ම පහසුවෙන් නැගිට යා නොහැකි ආකාරයේ පුටුවක් එනම් ඇතුලේ වැඩි විය හැකි පුටුවක් යොදා ගත හැකි නම් වඩාත් සුදුසු වේ. තවද දරුවා අභියෝගාත්මක හැසිරීම් වල නිරත වනවා නම් ඔහුගේ/අයගේ පුටුව තබන ස්ථානය ගැන සිතන්න. තවද දරුවා දේවල් විසි කරනවා නම් ඔවුගේ ආසන්නයේ ඇති දේවල් පිලිබඳ සැලකීමත් වන්න. 

• පැහැදිලි හා සරල උපදෙස් ලබා දෙන්න.

වැඩිහිටියන් ලෙස අප ලබා ඇති අත්දැකීම් සමඟ ආගන්තුක ස්ථානයක ආහාර ගැනීමේ ආචාර විධි පිලිබඳ ව අප බොහෝ දැනුවත්. නමුත් දරුවා හට මේ පිලිබඳ ඇත්තේ අඩු දැනුවත්බවක් හා අඩු අත්දැකීම් ප්‍රමාණයක්.  එමනිසා ඔබ දරුවා හට නිශ්ශබ්ධ වීමට, ඇත සේදීම ආදී ව්විධාන හා  ඊලග ට සිදුවන්නේ කුමක් ද යන්න පිළිබඳවත් නිතර සරල ව හා පැහැදිලි ව කියා දෙන්න. මේ සඳහා ඔබට පින්තුර කාඩ් පත් වුවද ආධාරක ලෙස භාවිතා කල හැකිය. 

• දරුවාගේ යහපත් හැසිරීම් ධනාත්මක ව අගයන්න. 

මෙම කාල සීමාව තුලද දරුවා කරන ලබන සෑම ධනාත්මක දෙයක් ම වාචිකව හෝ සුළු වශයෙන් හෝ අගයන්න. මේ සදහා ඔබට Reward chart එකක් රැගෙන යාම, ඇසුරුම් කර සුළු ත්‍යාග රැගෙන යාම වුවද සිදු කල හැකිය.

• අභියෝගාත්මක හැසිරීම ඒ ඒ අවස්ථා වලදී ම සුදුසු ලෙස ආමන්ත්‍රණය කරන්න. 

දරුවා ගැටලුකාරී හැසිරීම් පෙන්නුම් කරන විට එය ධනාත්මකව සිතා දරුවා ට තේරුම් කිරීම, දරුවා හට ලබා දී ඇති ත්‍යාගයක් හෝ Reward chart හි ඔබ ලබා දී ඇති ස්ටිකර් එකක් ඉවත් කිරිම ආදී දේ තුලින් දරුවා කරනු ලබන්නේ අවස්ථාවට නුසුදුසු දෙයක් බවත්  එමනිසා එම ක්‍රියා අගය නොකරන බවත් අවබෝධ කර දීමට උත්සහ කරන්න.

• පුහුණු වන්න, පුහුණු වන්න. නැවතත් පුහුණු වන්න.

ඔබේ දරුවා තාමත් එළියට රැගෙන ගොස් ආහාර ගැනීමට ලෑස්ති නැති හෝ අවශ්‍ය කුසලතා දියුණු වී නොමැති බව ඔබ සිතන්නේ නම් නිවසේ ආහාර ගන්නා මේසයේ සිට මෙම දේවල් දිගින් දිගටම පුහුණු වන්න. ඉන්පසුව පළමුව අවම පිරිසක් පැමිණෙන අවන්හලකට රැගෙන යන්න. එහිදී ද දරුවා සමඟ පුහුණු වන්න.

තවද, මෙය ඔබගේ පළමු දිනයේදීම සැබෑ නොවීමට ඉඩකඩ ඇත. එමනිසා ඔබ උත්සහ වන්තව දරුවා සමඟ දිගින් දිගටම පුහුණු වන්න. දරුවාගෙන් දරුවා හට මෙම පියවරයන් වෙනස් විය හැකි අතර තවදුරටත් ඔබගේ චිකිත්සකවරුන් ගේ සහය ලබා ගැනීම ඔබට සිදු කල හැකිය.

කථන හා භාෂා චිකිත්සක සජිනි පෙරේරා මහත්මිය විසිනි. 

‘අලියන්ටයි ළමයින්ටයි නලියන්නමයි හිත’ යන්න අප කවුරුත් අසා ඇති කතාවකි. අද අප මුහුණ දෙන කාලින ගැටළුවක් වන Covid-19 තත්වයත් සමඟ දරුවන් හට තම පෙර පාසල් හා පාසල් යාම් සීමා  වී ඇති අතර විනෝදාත්මක ගමන් ආදී බොහෝ දේ වලට බාධා ඇති වී ඇත. එමනිසා ඔවුන් හට වැඩි කාලයක් ගත කිරීමට සිදු වී ඇත්තේ නිවෙස් තුල වීම දෙමවුපියන් හට මහත් අභියෝගයකි. විශේෂ අවශ්‍යතා සහිත දරුවන් පමණක් නොව සාමාන්‍ය දරුවන් ද නිවසකට කර තබා  ගැනීම ගැටලුකාරී හා අභියෝගාත්මක වන්නේ ඒ නිසාවෙනි.

දරුවන්ගේ ලෝකය හරි වෙනස්. ඔවුන්ට ළමා කාලයේ සුන්දරත්වය හා විවිධ අත්දැකීම්  අත් විදීමට ඇති ආශාව නිසාත් ඔවුන් දඟකාරකම් වලින් පිරුණු චරිත බවට නිතැතින් ම පත්වේ. එවන් වට පිටාවක් යටතේ දරුවන් හට ඒකාකාරී ජිවන රටාවක් ගත කිරීම තරමක් අපහසු වුවකි. එමනිසා දෙමවුපියන්  වශයෙන් ඔබට ද මෙම කාලය තරමක් අපහසු බව පිළිගත යුතු කරුණකි.

තවද විශේෂ අවශ්‍යතා සහිත දරුවන් හට ද මෙම කාලය ඉතාමත් අපහසු කාලයකි. මන්ද සාමානය දරුවන් සිටින දෙමවුපියන් ද ඉතා අපහසුවෙන් තම දරුවන් සමග කාලය ගත කරන සමයක විශේෂ අවශ්‍යතා සහිත දරුවන් සමඟ නිවෙස් වල ගත කරන කාලය තවත් අභියෝගාත්මක බව සැමට වැටහෙන කරුණකි. මෙහිදී ඔවුන් හට ඒකාකාරී වීම තුලින් ඔවුන්ගේ ගැටළු තවදුරටත් වැඩි වීමට ඉඩකඩ ඇත. මන්ද වෙනදා මෙන් නොව අද වන විට ඔවුන් ට ද පාසල් යාම, එළිය ට යාම, චිකිත්සාවන් සඳහා යොමු වීම ආදී බොහෝ භාහිර දේ සීමා  වී නිවෙස් තුල ගත කරන කාලය වැඩි වී තිබීමයි. එමනිසා මෙම දරුවන් සමග නිවසේ ගත කරන කාලය ප්‍රයෝජනවත් ලෙස ගත කරන්න ට දෙමවුපියන් වශයෙන් ඔබට අවශ්‍ය පසුබිම මේ හරහා සකසා ගත හැක.

* චිකිත්සක සේවා මගින් නිවසේදී කිරීමට දෙනු ලබන ක්‍රියාකාරකම් වැඩි වශයෙන්, වෙනස් ආකාර වලින් සිදු කිරීමට උත්සහ කරන්න.

මන්ද චිකිත්සාවන් සඳහා යොමු වී ඇති දරුවන් හට ඒවා අඛණ්ඩව නොලැබී යාම මෙම කාලයේ මහත් ගැටළුවක් බවට පත් වී ඇත. මන්ද ඔවුන්ගේ කුසලතා වර්ධනයේ ලා චිකිත්සාවන් අත්‍යවශ්‍ය වන අතර ඒවා තුලින් ලබා දි ඇති නිවෙස් ක්‍රියාකාරකම් සිදු කිරීම මෙම කාලයේ ඉතාමත් වැදගත් වේ. එමගින් දරුවා හට චිකිත්සාවන් තුලින් පුහුණු කරන කුසලතා සඳහා මනා පුහුණුවක් ලැබෙනු ඇත.
ඇතැම් විට මිට පෙර කාලයේදී දෙමවුපියන් වශයෙන් ඔබ බොහෝ කාර්‍යබහුල වී තම දරුවා සමඟ ගත කල කාලය අවම වී තිබෙන්නට ඇත. එමනිසා මෙම ලැබී ඇති කාලය තුල වඩාත් කැපවීමෙන් දරුවා සමඟ කටයුතු කර මෙම කාලය වඩාත් ප්‍රයෝජනවත් ලෙස මෙන්ම ඵලදායි  ලෙස ගත කිරීමට උනන්දු වන්න.
තවද, ඔබේ චිකිත්සක වරුන් සම්බන්ධ කර ගත හැකි නම් ඔවුන් සමඟ සම්බන්ධ වී අදාළ උපදෙස් ලබාගෙන කටයුතු කිරීමත්, නිවෙස් තුල සිදු කිරීමට ලබා දී ඇති ක්‍රියාකාරකම් වෙනස් කර  ගැනීමටත්, ඔබට ඇති ගැටළු පිලිබඳ සාකච්ඡා කිරීමටත් කටයුතු සැලසුම් කර ගන්න.

* ඔබේ දරුවාගේ රුචිකතාවන් කෙරෙහි උනන්දු වන්න.

දරුවන්ගේ රුචිකත්වයන් තේරුම් ගැනීම දෙමවුපියන් අනිවාර් යෙන්  ම කල යුතු දෙයකි. නමුත් විශේෂ අවශ්‍යතා සහිත දරුවන්ගේ රුචිකත්වයන් හදුනා ගැනීම තරමක් අපහසු වුවත් ඔවුන් සමඟ වැඩි කාලයක් සමීපව ගත කිරීමෙන් දරුවාගේ රුචිකතාවන් හදුනා ගැනීම පහසු කරයි. එමනිසා ඔබ ඔබේ දරුවාගේ රුචිකත්වයන් හදුනා ගැනීමට මෙම කාලය යොදා ගන්න. එමගින් දරුවාගේ රුචිකත්වයට අනුව නිවසේ කටයුතු සුදානම් කිරීම තුලින් දරුවා සමඟ නිවසේ ගත කරන කාලය අභියෝගයකින් තොරව සුන්දරව ගත කිරීමට ඔබට හැකියාව ලැබෙනු ඇත.

* ඔබේ දරුවා සඳහා සන්නිවේදන අවස්ථා නිර්මාණය කරන්න.

තවද, ඔබට මෙම කාලය තුල ඔබේ දරුවා ට අන්තර් ක්‍රියා සිදු කිරීමට හා සන්නිවේදනය කිරීමට පෙලබවිම සඳහා සැලසුම් සකස් කල හැකිය. සන්නිවේදනය ආරම්භ  ආරම්භ කිරීමට ඔවුන් පෙලබෙන තත්වයන් තුල එනම් ඔවුන්ගේ පරිසරය තුල විවධ තත්වයන් සැකසීම තුලින් ඔවුන්ගේ වාචික සන්නිවේදනය, සමාජීය කුසලතා ආදිය පුහුණු කිරිමට අවස්තාව සැලසේ. එවැනි අවස්ථා සඳහා උදාහරණ ලෙස
          – දරුවා ප්‍රිය කරන දෙයක් (කෑමක් /සෙල්ලම් බඩුවක්) දරුවාට ලගා විය නොහැකි පරිදි තැබීම
          – විවෘත කිරීමට අපහසු හෝ තදින් වසා ඇති පෙට්ටියක් තුල දරුවා ප්‍රිය කරන දේවල් තැබීම
          – අනපේක්ෂිත දෙයක් සිදු කිරීම (ඔබේ දරුවා ට අවශ්‍ය දේට වඩා වෙනස් දෙයක් ලබා දීම) ආදී දේ තුලින් ඔබේ දරුවා ට ඔබ සමඟ සන්නිවේදනය කිරිමට අවස්ථා  සලසා දිය හැකිය.

* මෙම කාලය තුල ඔබේ දරුවා හොදින් නිරීක්ෂණය කරන්න.

උදා : දරුවා ට උදවුවක් අවශ්‍ය වූ විට ඔහු /ඇය සිදු කරන්නේ කුමක්දැයි බැලීම ආදී

* දරුවා සමඟ ගත කරන කාලය විනෝදාත්මක හා ප්‍රිය ජනක පරිසරයක් කර ගැනීමට කටයුතු සැලසු කරන්න.

ගීත ගායනය, කතන්දර කීම, සෙල්ලම් කිරීම, දරුවා ප්‍රිය කරන ක්‍රියාකාරකම් සිදු කිරීම ආදී දේ තුලින් දරුවා හා ඔබ අතර නිවසේ ගත කරන කාලය අමතක නොවන සුන්දර මෙන්ම පීඩාකාරී නොවන කාලයක් බවට පත් කර ගත හැකිය.

කථන හා භාෂා චිකිත්සක සජිනි පෙරේරා මහත්මිය විසිනි.